Στο προηγούμενό σημείωμά μας είπαμε μερικά λόγια για το διαζύγιο στη Λέσβο και κυρίως προσπαθήσαμε να διαλύσουμε την παγιωμένη, ίσως, αντίληψη ότι στα περασμένα χρόνια και κυρίως στους κοντινούς μας αιώνες της Τουρκοκρατίας, ήταν αδύνατο ή, έστω, πολύ δύσκολο να οδηγηθούν δύο άτομα στη λύση της συμβίωσής τους. Στη γραμμή αυτή παραθέσαμε και δυο - τρία παραδείγματα από το λεσβιακό 18ο αιώνα, όπως αυτός αποτυπώνεται στον κώδικα Α΄ της Ι. Μητροπόλεως Μυτιλήνης.

Από αυτά διαπιστώσαμε ότι η Εκκλησία διέλυσε γάμους επειδή είτε ο γάμος είχε συντελεστεί με δυναστικό τρόπο, είτε επειδή ο σύζυγος εγκατέλειψε το σπίτι του και μάλιστα παντρεύτηκε σε άλλο νησί (δίγαμος), είτε επειδή ο σύζυγος κακοποιούσε σεξουαλικά τη γυναίκα του και αυτή βρήκε το θάρρος να διαρρήξει κάποια στερεότυπα της εποχής και να καταγγείλει το γεγονός στην Εκκλησία, η οποία τη δικαίωσε.

Σήμερα, λοιπόν, θα προσθέσουμε μερικά ακόμα παραδείγματα, ώστε ο προσεκτικός αναγνώστης να σχηματίσει μια καλή εικόνα για τα πράγματα της εποχής. (Σπεύδω να σημειώσω ότι τα ονόματα των εμπλεκομένων, ούτε καν τα ονόματα των λεσβιακών χωριών όπου έλαβαν χώρα οι σχετικές πράξεις, σκοπίμως δεν τα παραθέτω, επειδή τα μέσα του 18ου αιώνα δεν είναι τόσο μακριά από τα χρόνια μας και ειδικότερα όταν αναφέρονται σε μικρές κοινωνίες…),

Το 1734, λοιπόν, σε ένα από τα χωριά της Γέρας, μια κοπέλα παρουσιάστηκε και είπε τον πόνο της στην Εκκλησία: ότι δηλαδή ο άντρας της προσβλήθηκε από λέπρα και έφυγε στα ξένα, αναζητώντας βοήθεια, και από τότε έχουν περάσει επτά χρόνια και ούτε τον είδε ούτε τον άκουσε. Για το λόγο αυτό ζητά από τους εκκλησιαστικούς παράγοντες να της δώσουν διαζύγιο, για να πάρει άλλον άνδρα. Και βέβαια η Εκκλησία συναινεί, αφού πρώτα εξετάζει μάρτυρες υπό το βάρος της αφοριστικής διαδικασίας.

Το ίδιο πάνω - κάτω συμβαίνει και μετά από τρία χρόνια (1737), όταν μια γυναίκα προσφεύγει για τον ίδιο, περίπου, λόγο, δηλαδή επταετή εγκατάλειψη της συζυγικής στέγης εκ μέρους του συζύγου, ο οποίος ούτε τα έξοδα συντήρησής της δεν έκανε τον κόπο να στείλει. Ας προσέξουμε και στις δύο περιπτώσεις ότι η σχετική διαδικασία κινείται μετά την παρέλευση επταετίας. Πολλά τα χρόνια, βέβαια, που έπρεπε να περιμένει μια γυναίκα την επιστροφή του άνδρα της, αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι όλα τότε κυλούσαν σε αργούς ρυθμούς, ή, να το πούμε πιο επιστημονικά, ο χρόνος σήμερα έχει πολύ επιταχυνθεί…

Σε μια άλλη περίπτωση, του 1752, η γυναίκα περίμενε τον άνδρα της που έλειπε στα ξένα πάνω από έξι χρόνια, και μόλις αυτός επέστρεψε στο σπίτι του, «καταλιπών τα εγκόσμια έλαβεν το μοναδικόν σχήμα και επορεύθη εις μοναστήριον», πράγμα το οποίο μοιραία οδηγεί την Εκκλησία στην απελευθέρωση της γυναίκας από τα δεσμά του γάμου, επειδή βέβαια δεν μπορεί να παραμένει παντρεμένη με κάποιον που γίνεται καλόγηρος.

Σε μια άλλη περίπτωση, πάλι το ίδιο πρόβλημα, η λέπρα, που ενδημεί στο νησί. Είμαστε στα 1755 και η μόνη διαφορά είναι ότι αυτήν τη φορά είναι η γυναίκα που προσβάλλεται από την αρρώστια και ο άνδρας ζητά από την Εκκλησία διαζύγιο, ο οποίος μάλιστα, όπως αναφέρει η σχετική απόφαση, πέρασε 11 χρόνια χωρίς γυναίκα, γεγονός που σημαίνει και τη μακρά διάρκεια που αυτή υπέφερε, πιθανώς απομονωμένη στην ομώνυμη τοποθεσία κοντά στο Πλωμάρι.

Είχα την εντύπωση ότι με δύο σημειώματα θα ξεμπέρδευα τους λογαριασμούς μου με το διαζύγιο, αλλά οι παρενέργειές του θα μας απασχολήσουν και στο επόμενο σημείωμά μας, το οποίο μάλλον θα μας βρει με το καινούργιο χρόνο, για τον οποίο εύχομαι στους αναγνώστες της στήλης, αλλά και σε όλους τους αναγνώστες τού «Εμπρός», χρόνια πολλά.