Αναβιώνει και φέτος το Αγιασώτικο Καρναβάλι οι ρίζες του οποίου χάνονται στα βάθη της Τουρκοκρατίας και το οποίο το 2023 με ενέργειες της αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού, Αναστασία Αντωνέλη, εντάχθηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Ο Πολιτιστικός Καρναβαλικός Σύλλογος Αγιάσου «Ο Σάτυρος», που φέτος γιορτάζει τα 40 χρόνια, θα πρωτοστατήσει για ακόμη μία φορά στις αποκριάτικες εκδηλώσεις, όπως αναφέρει στο «Ε» ο αντιπρόεδρος του συλλόγου, Παναγιώτης Κορομηλάς.

Την Κυριακή της Τυροφάγου, 17/3/2024, στις 4:00 μ.μ. πολυπληθής όμιλος μασκαρεμένων με επικεφαλής τον Μεγαλέξαντρο και με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής κομπανίας θα αναβιώσει το έθιμο της Περικεφαλαίας, σεργιανίζοντας στους μαχαλάδες του χωριού και τραγουδώντας τα παλιά παραδοσιακά μας τραγούδια. Ο αγερμός θα ξεκινήσει από το Αναγνωστήριο και αφού γυρίσει όλο σχεδόν το χωριό, θα καταλήξει στην Πλατεία Αγοράς όπου θα παρουσιαστούν τα παραδοσιακά τριψίματα και μουσικοχορευτικά δρώμενα, με τη συμμετοχή των χορευτικών τμημάτων του Αναγνωστηρίου. Στον κόσμο θα παρέχονται δωρεάν παραδοσιακό ρυζόγαλο και οινόμελο. Την ομάδα του «Μέγαλέξαντρου» θα συνοδεύει πολυπληθής αποστολή του Ομίλου Παραδοσιακών Αναζητήσεων από την Αργυρούπολη Αττικής, με χοροδιδάσκαλο τον Μεσοτοπίτη Κώστα Πιπίνη, που πραγματοποιούν τριήμερη εκδρομή στη Λέσβο. Στις 6:30 μ.μ. στην Πλατεία Αγοράς θα εμφανιστεί το καρναβαλικό συγκρότημα «Agiasos-news.gr» σάτιρα του Παναγιώτη Κορομηλά και αμέσως μετά στον ίδιο χώρο τα τοπικά σωματεία του χωριού συνδιοργανώνουν αποκριάτικο μουσικό γλέντι.

Την Καθαρή Δευτέρα, 18 Μαρτίου 2024, στην Πλατεία Δημαρχείου κορυφώνονται οι αποκριάτικες εκδηλώσεις. Από τις 2:00 μ.μ. τα Σαντούρια του Αναγνωστηρίου θα παίζουν παραδοσιακούς σκοπούς στην Πλατεία Δημαρχείου και θα χορέψει το εφηβικό τμήμα του Αναγνωστηρίου. Στον κόσμο θα προσφέρονται δωρεάν νηστίσιμα εδέσματα και ποτά. Στις 3:30 μ.μ. θα εμφανιστούν τα καρναβαλικά συγκροτήματα «Γάμος των όπισθεν» μια σάτιρα Γιώργου Παπάνη και «Το κλουβί με τις τρελές» σάτιρα του Δημήτρη Τζανή. Παράλληλα, στο χώρου του Visit Agiasos, θα λειτουργήσει η έκθεση φωτογραφίας παλαιών καρναβαλικών συγκροτημάτων, ενώ το Δημοτικό Καρναβαλικό Εκθετήριο «Αντώνης Μηνάς» θα είναι ανοιχτό από τις 12:30-14:30.

Το Αγιασώτικο Καρναβάλι
«Οι ρίζες του Αγιασώτικου Καρναβαλιού χάνονται στα βάθη της ιστορίας. Ήδη από τον 17ο αιώνα τηρούνται κάποιες αποκριάτικες εκδηλώσεις που κάνουν οι πρόγονοί μας, ντυμένοι αρματολοί και κλέφτες, σεργιάνιζαν μέσα στους δρόμους του χωριού τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια. Είχαν όμως την υποχρέωση με την δύση του ηλίου να συγκεντρώνονται στην πλατεία αγορά του χωριού και μετά να διαλύονται επί παρουσία του ζαμπίτη (=τούρκος αξιωματούχος της εποχής).
Το έθιμο της πατινάδας ήκμαζε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ομάδες αγοριών ντυμένες με τα σχολιανά τους (= επίσημη ενδυμασία), που δεν ήταν άλλη από την παραδοσιακή φορεσιά με το σαλβάρι κλπ, σεργιάνιζαν στους δρόμους του χωριού και τραγουδούσαν παλιά παραδοσιακά τραγούδια όπως «Λυγερή», «Σούσα» κά. Έκαναν στάση σε μικρά μαγαζάκια που υπήρχαν στις γειτονιές τα λεγόμενα «κουϊτούκια» που σερβίριζαν ούζο με ξηρό καρπό και κρύο πιάτο. Εκεί μαζευόντουσαν και οι μουσικάντες (=παλιές παραδοσιακές κομπανίες) που έπαιζαν ζωντανή μουσική. Τότε γινόταν και το «νυφοπάζαρο», δηλαδή στα τρίστρατα, στις γειτονιές, έξω από τα μαγαζιά  όπου μαζεύονταν τα κορίτσια καθισμένα στα καρεκλιά και περίμεναν να γίνει η παρέλαση των παλικαριών, για να ερωτοτροπήσουν με τον παλιό τρόπο, τελείως πλατωνικά με ανταλλαγή ματιών. Εν συνεχεία έβγαιναν και οι καρνάβαλοι, είτε πεζοί είτε πάνω στα γαϊδουράκια τους, απήγγειλαν την σάτιρά τους ή διασταυρώνονταν μεταξύ τους και απαντούσε ο ένας στον άλλον με πικρόχολα σχόλια, χωρίς να δημιουργούν παρεξηγήσεις βέβαια. Αυτό το έθιμο λεγόταν «αντικαρνάβαλος» ή «καρναβαλομαχία».
Πέρασαν τα χρόνια και κλίνοντας ο 20ος αιώνας κάποιος πρωτοτύπησε σε αυτές τις παρέες και αντί για την παραδοσιακή φορεσιά ντύθηκε τσολιάς με περικεφαλαία. Αυτός τότε ονομάστηκε από τον κόσμο «Μεγαλέξαντρος» και ήταν ένα σύμβολο παλικαριάς και αντίστασης, σε μια περίοδο τουρκοκρατίας της Λέσβου. Ο Μεγαλέξαντρος θύμιζε τα μεγαλεία του Ελληνισμού τις μάχες του μεγάλου Αλεξάνδρου αλλά και την επανάσταση του 1821 που είχε πραγματοποιηθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ερχόταν να υπενθυμίσει τον πόνο του λαού για λευτεριά ενώ τόνωνε το εθνικό φρόνιμα. Αυτό το έθιμο αγαπήθηκε και κράτησε έως το 1925 περίπου όταν και άρχισε να σβήνει, αφού το 1912 η Λέσβος εντάχθηκε στον εθνικό κορμό και εξέλειπαν οι ιστορικοί και κοινωνικοί λόγοι που «γέννησαν» τον Μεγαλέξαντρο. Κατά καιρούς αναβιώνει και ο Σάτυρος τα τελευταία χρόνια, από το 2018 και έπειτα ( με εξαίρεση τα χρόνια της πανδημίας), έριξε ιδιαίτερο βάρος. Μπαίνει μπροστά ο Μεγαλέξαντρος και από πίσω όλο το τσούρμο των μασκαρεμένων, ντόπιοι και ξένοι με συνοδεία μουσικής κομπανίας, γυρίζουμε στο χωριό και κάνουμε τα «τριψίματα».
Τριψίματα είναι δίστιχα ομοιοκατάληκτα τραγούδια που υμνούν τα γεννητικά όργανα των δύο φύλλων και την σεξουαλική πράξη είναι γνωστά με τον όρο «γαμοτράγουδα» γιατί συναντούνται σε όλη την Ελλάδα, απλά εδώ έχουν την ονομασία «τριψίματα», στην Ρόδο τα λένε «Αντρικά μουνάτα», αλλά έχουν το ίδιο περιεχόμενο είναι φαλλικά άσματα.
Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίζονται οι πρώτοι χωρατατζήδες, ήταν λαϊκοί ποιητές που έγραφαν λίγους στίχους αλλά κυρίως έκαναν θεατρικές κινήσεις, δηλαδή οργανώνανε θεατρικά σκετσάκια - μονόπρακτα. Ένα από τα μονόπρακτα που άφησε εποχή ήταν «η Γέννα» που την ξεκίνησε ο Νικόλας Καλέλλης και είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό.
Το 1912 οι πρώτοι στιχουργοί γράφουν ένα «πατσάλι» μια σύνθεση της τότε ελληνικής γλώσσας που ήταν η καθαρεύουσα και της ντοπιολαλιάς. Σιγά - σιγά αυτή η σύνθεση ξεκαθαρίζει και  από το 1922 και έπειτα, δηλαδή μετά τη μικρασιατική καταστροφή, καθιερώνεται ως μουσικό όργανο του λαϊκού ποιητή στην Αγιάσο η ντοπιολαλιά. Από τότε και μέχρι σήμερα, είναι ένας αιώνας  τηρείται απαρέγκλιτα αυτό το έθιμο, δηλαδή οι σάτιρες όλες αποδίδονται στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα.  
Ήταν πάρα πολλοί οι λαϊκοί ποιητές ιδιαίτερα της προπολεμικής περιόδου. Αξιωσημείωτοι ήταν οι Στρατής Πολυδούρου Αναστασέλλης, Βασίλης Βλαστάρης ή Βαγιάνας, Βασίλης Κυπριωτέλλης, Μενέλαος Καμάτσος, Μιχάλης Πασχαλιάς.   
Από τις αρχές τις δεκαετίας του 1950 και έπειτα η παρέα του Ανανία Καραμανλή φέρνει μία ριζική μεταρρύθμιση στο έθιμο και καθιερώνει την εμφάνιση των σκηνικών στο Αγιασώτικο Καρναβάλι. Πριν τον πόλεμο, ο Αγιασώτης Καρνάβαλος έγραφε σάτιρα, σεργιάνιζε μέσα στα σοκάκια είτε πεζός είτε στο γαϊδουράκι, ήταν «μουλαροκίνητος» όπως τον έλεγε ο αείμνηστος Στρατής Αναστασέλλης, μετά έγινε αυτοκινούμενος για τις ανάγκες της μεταφοράς των σκηνικών. Από τότε το Καρναβάλι της Αγιάσου αρχίζει να αποκτά μια παλεσβιακή φήμη, μαζεύει κόσμο και από άλλες περιοχές του νησιού.
Στα χρόνια της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης το Αγιασώτικο Καρναβάλι ξεπερνά τα στενά όρια της Λέσβου αποκτώντας πανελλαδική απήχηση και σε αυτό βοήθησαν και τα μέσα της εποχής.  
Το 1938 καθιερώθηκε ο Βάλιος διαγωνισμός, ήταν ένας διαγωνισμός για την καλύτερη σάτιρα που χρηματοδοτούσε το Αναγνωστήριο Αγιάσου με περιουσιακά στοιχεία του Κουκουβάλα ή Γραματζής, ήταν ένας μεγάλος ευεργέτης του Αναγνωστηρίου που ήταν μετανάστης στην Αμερική όπου έκανε περιουσία και έπειτα δώρισε κάποια περιουσιακά του στοιχεία στο Αναγνωστήριο με την επιθυμία να διατίθενται τα έσοδα από την αξιοποίηση αυτής της περιουσίας για το καρναβάλι και το αναγνωστήριο θέσπισε τον «Βάλιο» διαγωνισμό, ο οποίος ξεκίνησε το 1938 και διήρκησε μέχρι το 1984. Τότε ιδρύθηκε ο Καρναβαλικός Σύλλογος Αγιάσου «Ο Σάτυρος», ο οποίος πήρε την σκυτάλη διοργάνωσης των εκδηλώσεων από το Αναγνωστήριο, το οποίο την είχε προηγουμένως. Το αναγνωστήριο όριζε κριτική επιτροπή η οποία αξιολογούσε τις καρναβαλικές ομάδες και έδινε τα ανάλογα χρηματικά βραβεία. Στα χρόνια του Συλλόγου καταργήθηκε ο διαγωνισμός και όλοι μαζί εκ των ενόντων δουλεύουμε για να κατασκευάσουμε τα σκηνικά. Ο σύλλογος καλύπτει το κόστος κατασκευής και δεν είναι ανάγκη να θεσμοθετούνται χρηματικά έπαθλα. Η σάτιρα όμως παραμένει ξεχωριστή κάθε ομάδα έχει τον δικό της σατιρογράφο, αλλά τα σκηνικά, η διοργάνωση, ο στολισμός των χώρων  και διαφήμιση γίνεται εκ των ενόντων.
Τις τελευταίες δεκαετίες το καρναβάλι γίνεται πιο θεατρικό. Παλαιότερα ήταν στατικό, τότε οι καρνάβαλοι απήγγειλαν μόνο τους στίχους. Στα δικά μας χρόνια βάλαμε εμβόλιμα σκετς, ηχητικά και οπτικά εφέ, αυξήσαμε τους αριθμούς, δώσαμε βαρύτητα στον διάλογο (σπάει δηλαδή ο στίχος σε δύο και περισσότερα κομμάτια), εντάθηκε η κινητικότητα των ηρώων πάνω στο πάλκο και έτσι απέκτησε έναν πιο επιθεωρησιακό χαρακτήρα προσαρμοζόμενο και στις εκάστοτε ιστορικές συνθήκες» εξιστορεί στο «Ε» ο συγγραφέας του βιβλίου «Αγιασώτικο Καρναβάλι» Παναγιώτης Κουτσκουδής και ιστορικό μέλος του Σάτυρου.