Η Στυπτηρία, Αλουνίτης, ορυκτό άλας (διπλό θειικό άλας του αλουμινίού και του καλίου) χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας στην Ιατρική (αιμοστατικό), στην Χρωματουργία (έκαμε ανεξίτηλες τις βαφές), αλλά και στην δέψη των δερμάτων. Η οικογένεια των Γενοβέζων Gattiluzi, στην Λέσβο (1355-1462) εκμεταλλεύτηκε τα κοιτάσματα του ορυκτού, στη Λέσβο, αλλά και της Νέας Φώκαιας, το 1402. Στο νησί, παρόλο που υπάρχουν εκτεταμένα κοιτάσματα, η εκμετάλλευση με Ορυχεία, έγινε σε τρεις τοποθεσίες. 

1. Νότια της Στύψης (που πήρε το όνομα από αυτά), στο βύθισμα με τα θερμά ύδατα, και με τομεσαιωνικό Κάστρο στο Κορφί, να τα επιτηρεί!** Ο δρόμος προς το Κάστρο της Καλλονής, περνούσε από δύο τοξωτές γέφυρες (η μία της Κρεμαστής). 
2. Σταορυχεία, βόρεια των Παρακοίλων, δίπλα στην Αγία Τριάδα, στις πλαγιές του Αι λιά. Αυτά αναφέρονται στα Νοταριακά Έγγραφα της Γένοβας.*( delle allumiere di Condicie e Parachile sull’isola Mitilene 1 Aπρ 1449). Σ’ αυτά αναφέρεται στα Parachile, εμπορική συμφωνία 3500 κανταριών στυπτηρίας ανάμεσα στον ντόπιο Κολυβά και τον Γενοβέζο έμπορο Lomellini, το 1413, και μάλιστα στο «λιμάνι». Πιστεύουμε ότι ο δρόμος αυτός, από τα Ορυχεία στο Λιμάνι, φυλασσόταν από το μεγάλο Κάστρο των Παρακοίλων, που εικονίζεται με το ίδιο όνομα (paracila), στον χάρτη του 1420 του Buondelmonti. Από αυτό παραμένει ο μεγάλος, ορθογώνιος Πύργος (με ισόδομη επένδυση), που παραμένει στις παρυφές του σημερινού χωριού.**** 

Το «Λιμάνι», μάλλον βρισκόταν στην θέση του λιμανιού του χωριού, με προστασία ένα μικρό Οχυρό στον Αι Γιώργη, δίπλα στο Χωριό Ανδρονικάδο. 

3. 3. Η θέση στηνλεκάνηΚοντίσια, μετά την Άγρα, που αναφέρεται στα νοταριακά έγραφα σαν condicie. Το συμβόλαιο του 1413, καθορίζει την αποστολή 13.000 κανταριών (900 τόνοι) στο λιμάνι Μαράσσι, της Ερεσού. Εδώ υπάρχει εκτεταμένο κοίτασμα και τα Ορυχεία στο ύψωμα Σιδεριάς. Επάνω από αυτά δεσπόζει το Παλιόκαστρο της Άγρας (γνωστό σαν Χαλαντρόκαστρο),***** που προστάτευε την θέση. Αυτό σε ένα μεταβυζαντινό χάρτη απεικονίζεται σαν «condisia». Τελικά στην Αποθήκα ανασκάφηκαν οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας της Στυπτηρίας, με τις 4 κωνικές στέρνες, τους 5 φούρνους και τις αποθήκες. Από την ανασκαφέα****** χρονολογήθηκαν στα πρώτα χριστιανικά χρόνια με συνέχεια στον Μεσαίωνα. Επομένως εδώ έχουμε το Οχυρό Προστασίας, τα Ορυχεία και την εγκατάσταση της επεξεργασίας του ορυκτού! 

* πρόκειται για πρόδρομη ανακοίνωση στοιχείων της επανέκδοσης του «Περπατώντας τη Λέσβο». 

**Εφ. Εμπρός 11/9/21 

***GiustinaOgliati:Il Commercio dell’allune nei Domini dei Gattiluzio nel xv secolo! Μεσαιωνικά Τετράδια 1996 σελ 373-398 

****Εμπρός 7/8/21 

*****Εφ. Εμπρός «Ενας Βράχος 4 Εποχές Από 6/2/2013 έως 6/3/2013 και 18/9/21. 

******Αγλαία Αρχοντίδου Suzanne Amigue Θεόφραστος της Ερεσού 2013 σελ.24-25 

και η πρώτη γέφυρα στον δρόμο (Γιάννης Σαμαράς) 

Ο Πύργος του Κάστρου των Παρακοίλων 

στον χάρτη του Buondelmonti 

και το Οχυρό του λιμανιού Μαράσσι, στον Αι Γιώργη 

Το Χαλαντρόκαστρο 

contisia στον χάρτη (Μάκης Παυλέλλης) 

Η εγκατάσταση επεξεργασίας Στυπτηρίας στην Αποθήκα (Αρχοντίδου)