Σε μια βδομάδα θα είναι η γιορτή της Αγίας Μαρίνας.

Θυμούμαι στα παιδικά μου χρόνια, ότι για την οικογένεια του Σκαλοχωρίτη παππού μου, εκ μητρός, Γεώργιου Μουτάφη, ήταν γιορτή μεγάλη, γιατί μέσα στα κτήματά του στο Μπαλούτσο Σκαλοχωρίου βρισκόταν το εξωκκλήσι της Αγίας Μαρίνας. Τούτο το είχε χτίσει ο πατέρας του, Χριστόδουλος. Πολυήμερες ήταν οι ετοιμασίες της οικογένειας στην Άντισσα, για να πάνε να λειτουργήσουν τη χάρη της.  Ακόμη  πολλά καλοκαίρια στα παιδικά μου χρόνια έμενα με τους παππούδες μου μέσα σ'αυτά τα κτήματα. Έτσι, ο  συναισθηματικός μου δεσμός με την Αγία Μαρίνα υπήρξε εξ απαλών ονύχων.

Μετά, όταν τα εν λόγω κτήματα  περιήλθαν, στην κυριότητα της αδερφής της μητέρας μου, Φωτώς, εκείνη πιστά ακολουθούσε την προαναφερθείσα παράδοση της φαμίλιας, για πάνω από εξήντα χρόνια. Το εκκλησάκι αυτό, το «πατρογονικό της» εκκλησάκι όπως συνήθιζε να το λέγει,  έβαλε υπό την άμεση προστασία και φροντίδα της. Αρχικά  μαζί με το σύζυγό της Στρατή και μετά το θάνατό του χήρα πιά, για περίπου σαράντα χρόνια. Η φροντίδα της εκδηλωνόταν με κάθε τρόπο. 

Συγκεντρώνοντας χρήματα που της έστερναν απ’το εξωτερικό επί τούτου διάφοροι Σκαλοχωρίτες στην αλλοδαπή ή της έδιναν ντόπιοι και της Αθήνας,  φρόντιζε με ξεχωριστή επιμέλεια το κτίσμα αλλά και εσωτερικά του. Για τη σκεπή, τα παράθυρα, την πόρτα κλ.π., τις αγιογραφήσεις εικόνων, τα κεντήματα ποδιών εικόνων ως και άλλα εργόχειρά της για την αγιά τράπεζα ώστε η εκκλησία μας να είναι πάντα περιποιημένη και άρτια από κάθε άποψη. Όλα αυτά βέβαια πάντα σε αγαστή συνεργασία, με τον εκάστοτε εφημέριο του Σκαλοχωρίου. Τούτο δε, ως το 2017, που υπέργηρη πιά έφυγε απ’το χωριό.

Ας σημειωθεί ότι το  εκκλησάκι  αυτό μέχρι προ 20ετίας περίπου,  ήταν ένα ερημοκκλήσι στην κυριολεξία, αφού ήταν  ουσιαστικά απροσπέλαστο, μια και ούτε μονοπάτι υπήρχε και όποιος ήθελε να πάει σ΄αυτό, πήγαινε μέσα απ'τα χωράφια ή με βάρκα απ'τη θάλασσα. Τότε, αφού η θεία Φωτώ με συμβουλεύτηκε, επέτρεψε να γίνει δρόμος μέσα στα κτήματά της και τώρα πιά, αυτοκίνητο φτάνει έξω απ’την αυλή του παρεκκλησιού.

Η θρησκευτικότητα των κατοίκων όλης της Λέσβου φαίνεται από τα μεγάλα προσκυνήματα της (Ταξιάρχης στο Μανταμάδο, Άγιος Ραφαήλ στη Θερμή, Παναγιά στην Αγιάσο, στην Πέτρα, στη Λιώτα, κ.άλ.) αλλά και απ’τα αμέτρητα παρεκκλήσια διάσπαρτα σ’ολη την έκτασή της. Απ’την κορυφή το Λεπέτυμνου με τον Αη-Λιά, ως δίπλα στο κύμα, στο Σίγρι, με το προσκήνυμα της Φανερωμένης. Μόνο στην Άντισσα κατά πως αναφέρει ο Παν.Φραγκέλλης στο βιβλίο του «Η ΑΝΤΙΣΣΑ», στο χωριό και στις εξοχικές περιοχές του  υπάρχουν καταγεγραμμένα 71 παρεκκλήσια. Και  στα άλλα χωριά μας ομοίως πολυπληθή είναι τα εξωκκλήσια τους. Εξ όσων γνωρίζω, έχοντας ανάψει ένα κερί πολλές φορές που το επισκέφτηκα,  θα έλεγα το πλέον γραφικό είναι αυτό του Αη-Θανάση, δίπλα στην άμμο, του εκεί ερημικού, μαγευτικού όρμου, στα όρια Πόχης και Κότσνα. Εκεί, μέσα στην απόλυτη ηρεμία του τοπίου, που τη διασπά μόνο ο παφλασμός του κύματος στην αμμουδιά, το μυαλό σου γαληνεύει και ηρεμεί. Κάποιοι θα έλεγαν ότι, ο Άγιος Παντελεήμονας, ο στον κάβο του Γαβαθά απάνω, είναι γραφικότερο εκκλησάκι. Ναι, αλλά ευρισκόμενο δίπλα στον οικισμό, η γραφικότητα του  είναι κοσμοπολίτικη. Αντίστοιχη προς του Αη Θανάση τη γραφικότητα είναι  αυτή της Αγίας Μαρίνας στο Μπαλούτσο. Τούτο το γραφικό εκκλησάκι, είναι χτισμένο πάνω σ’ ένα βράχο 6-8 μέτρων, δίπλα στην ακροθαλασσιά και φαίνεται από πολύ βαθιά, όπως μου έλεγαν ψαράδες. Το χειμώνα στις μεγάλες φουρτούνες τα κύματα δέρνουν τα ριζά του βράχου ασταμάτητα. 

Εδώ, θα ήθελα να προσθέσω ότι η περιοχή της Αγίας Μαρίνας ήταν χώρος που πάντοτε τραβούσε  ερασιτέχνες αλλά και επαγγελματίες ψαράδες γιατί ήταν ψαρότοπος, εξ ου και το όνομά του Μπαλούτσος, που Τουρκιστί σημαίνει, αυτό ακριβώς. Ψαράδες μου έλεγαν ότι όταν πήγαιναν για ψάρεμα εκεί, μέσα στη νύχτα, το αμυδρό φως απ’το καντήλι της Αγιά Μαρίνας  που πάντα ήταν αναμμένο, τους έδινε κουράγιο και δύναμη καθώς σταυροκοπιόνταν βλέποντάς το.

Εδώ και 20-25 περίπου χρόνια ο φυσικός αυτός ψαρότοπος έγινε και τεχνητός, γιατί εκεί αναπτύχθηκαν  σχετικές εγκαταστάσεις ιχθυοτροφείου, σε απόσταση περίπου 1.000-1500 μέτρων απ΄την εκκλησίτσα μας. Τούτο βέβαια, μετά την χορήγηση απ’την Πολιτεία της σχετικής άδειας. Αρχικά οι Σκαλοχωρίτες αντέδρασαν εκ του ότι η γραφικότητα του όλου τοπίου απ’την παρουσία των κλωβών, κ.λπ. διαταράχτηκε, ως επίσης και εκ του φόβου της ενδεχόμενης μολύνσεως του περιβάλλοντος. Όμως δεν υπήρξε ενέργεια ακύρωσης στο ΣτΕ, της αδείας αυτής.Ύστερα από τόσα χρόνια και αφού τηρούνται οι Περιβαλλοντικοί Όροι, οι αντιδράσεις έχουν ελαχιστοποιηθεί. 

Εκείνο που πρέπει να γραφεί είναι ότι σ’όλα τα χωριά στην ακτογραμμή  Ερεσός, Σίγρι, Άντισσα, Σκαλοχώρι ως το Μπαλούτσο δεν υπάρχει άλλο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Έτσι στη χάρη της στις 17 του Αλωνιστή, τα παλιά χρόνια που υπήρχε κόσμος και δεν είχαν ακόμα αδειάσει  τα χωριά μας,  πολυπληθές ήταν το εκεί εκκλησίασμα.

Ο Γρηγόρης Δημ.Τζανής, δισέγγονος κι αυτός του Χριστόδουλου Μουτάφη του κτήτορος της Αγίας Μαρίνας, στο βιβλίο του “ΤΣΟΥΚΑΛΟΧΩΡΙΟΝ” του 2003, γράφει σχετικά:  <<Το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας πάντα έχει κόσμο και ειδικά στη χάρη της, στις 17 Ιουλίου. Λειτουργούσε ο παπάς του χωριού και μετά τη λειτουργία ακολουθούσε  καφές και συνέχιζαν οι αξέχαστοι καλοφτιαγμένοι και νόστιμοι μεζέδες από  τις νοικοκυρές και μετά μπάνιο στα καταγάλανα νερά της θάλασσας. Η πανήγυρη γινόταν συνήθως στις 30 Ιουλίου και τότε ήταν και το κάτι άλλο, με μουσικές και τραγούδια και χορούς  που κρατούσαν μέχρι το πρωί…>>

Η ημερομηνία αυτή, της 30ης  Ιουλίου, δεν είναι τυχαία.  Όπως μου έλεγε η θεία Φωτώ, αυτό της το παρήγγειλε ο πατέρας της κι αυτουνού ο δικός του πατέρας και κτήτορας της Αγίας Μαρίνας, και προκύπτει απ’την αναγωγή του χρόνου στην ημέρα που θα ήταν η γιορτή της με το παλιό ημερολόγιο. Αυτό δε, χωρίς  κανείς τους να είναι παλαιοημερολογίτης. Εθιμικά, έτσι επικράτησε για χρόνια.

Τελειώνοντας το παρόν, θέλω να πω ότι θα ήμουν ευτυχής, τώρα που τα κτήματα  αυτά  του πρόπαππού μου περιήλθαν στην κυριότητα της δικής μου οικογένειας, να μπορούσα να βρισκόμουν στο νησί την 30η Ιουλίου  κάθε χρόνο για να συνεχίσω αυτό το ωραίο οικογενειακό έθιμο.