Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα. Στην εφηβεία, τα παιδιά μπορούν εύκολα να «τα χάσουν» και συνεπώς βρίσκονται πολύ συχνά σε κατάσταση έντονου άγχους. Το άγχος, βέβαια, είναι φυσιολογικό μέχρι κάποιο βαθμό, γιατί βοηθά στην ενεργοποίηση του ατόμου. Ωστόσο, όσο φυσιολογικό και αν είναι το έντονο άγχος σε έναν έφηβο, οι γονείς πρέπει να μπορούν να το αναγνωρίσουν για να πάρουν τα μέτρα τους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποια σημάδια που θα πρέπει να ενεργοποιήσουν τόσο τον έφηβο όσο και τους γονείς. Ο έφηβος παρουσιάζει νευρικότητα, ανησυχία και απότομη συμπεριφορά ή δείχνει κακή διάθεση. Μπορεί να παραπονιέται για ταχυκαρδίες, παρουσιάζει αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου, αλλαγές στη γενική συμπεριφορά, κάνει συχνά παράπονα για πονοκεφάλους, ζαλάδες και άλλες αδιαθεσίες. Ωστόσο, υπάρχουν και έφηβοι οι οποίοι μπορεί να μην εμφανίσουν τίποτα από τα παραπάνω, αλλά και πάλι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στα σημάδια που μας δίνουν. Μερικά παιδιά παριστάνουν θαυμάσια τους «άνετους» και εμφανίζονται «αναίσθητα», όπως τα κατηγορούν συχνά οι γονείς τους όταν εκνευρίζονται, ενώ κατά βάθος αισθάνονται έντονο στρες. Αυτή η αναισθησία αποτελεί μία μάσκα άμυνας. Ειδικά τα συνεσταλμένα και ευαίσθητα παιδιά δεν εκδηλώνουν τα άγχος τους ούτε με νεύρα ούτε με φωνές. Προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα για να ευχαριστήσουν τους γονείς τους, παρ’ ότι νιώθουν βουβή απελπισία και τρομερή πίεση. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή.

Όσον αφορά στα αίτια, αυτά ποικίλουν και δεν είναι ποτέ ίδια για όλα τα παιδιά. Τα παιδιά μπορεί να προβληματίζονται κυριολεκτικά για οτιδήποτε και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι από όλα τους αγχώνει. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες καταστάσεις που συνήθως δυσκολεύουν και προκαλούν άγχος:
- Οι αλλαγές στην εμφάνισή τους (σώμα, πρόσωπο, σπυράκια).
- Οι μεγάλες απαιτήσεις των γονιών για σχολικές επιδόσεις.
- Το διαζύγιο.
- Οι πολλές υποχρεώσεις.
- Τα οικονομικά προβλήματα στο σπίτι.
- Οι αλλαγές σχολείου ή καθηγητή ή σπιτιού (έχουν την έγνοια αν θα γίνουν αποδεκτοί από τους νέους συμμαθητές, γείτονες, καθηγητές, αλλά κι αν θα βρουν κι εκείνα κάποιους να ταιριάξουν).
Τέλος, σημαντικό είναι να τονιστεί ότι αν το παιδί σας δείχνει συμπτώματα άγχους σε μεγάλο βαθμό για διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα, καλό είναι να αναζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας, γιατί ίσως δεν αρκούν τα μέτρα που παίρνετε στο σπίτι.

* Η Μαρία Βερβέρη είναι ψυχολόγος, απόφοιτη Α.Π.Θ., M.Sc. Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων University of Leiden, Netherlands.