Ευρισκόμενη μακριά από την πόλη της Μυτιλήνης, λόγω σπουδών, ενημερώνομαι καθημερινά για τις εξελίξεις στον τόπο μου με μεγάλο ενδιαφέρον, από τοπικές διαδικτυακές πηγές ενημέρωσης. Ανατρέχοντας λοιπόν σε πρόσφατες ειδήσεις, εντύπωση μου έκανε δήλωση της αντιδημάρχου Πολιτισμού, κ. Πνακά, σε γνωστό δημοσιογράφο του τόπου μας, σχετικά με δέσμευση της δημοτικής αρχής να «κάνει δημοψήφισμα για τον “Καλλικράτη” ο νυν δήμαρχος, κ. Βουνάτσος (!)».
Θα μπορούσα να δώσω κάποια ελαφρυντικά στην κ. Πνακά για την άγνοιά της σχετικά με το θεσμό του δημοψηφίσματος, που τόσο συχνά αναφέρει και επικαλείται ως δέσμευση της δημοτικής αρχής, μολονότι αντιδήμαρχος Τουρισμού, όχι όμως και ειδήμων νομικών και πολιτικών (όπως φάνηκε) γνώσεων.
Αναρωτιέμαι, όμως, ο κ. Βουνάτσος, έμπειρος νομικός αλλά και πρώην βουλευτής, δεν έμαθε ποτέ τα περί δημοψηφίσματος, τα οριζόμενα στο άρθρο 44 του Συντάγματος; Ή μήπως εκτελεί και αρμοδιότητες Προέδρου της Δημοκρατίας; Γιατί στοιχειώδη γνώση για ένα νομικό, πόσο μάλλον όταν ο νομικός αυτός έχει διατελέσει και βουλευτής, είναι η σύσταση και η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και οργάνων του κράτους όπως αυτά οργανώνονται από το θεμελιώδη νόμο, το Σύνταγμα.
Στο άρθρο 44 παρ. 2 του Συντάγματος, λοιπόν, καθιερώνεται ο θεσμός του δημοψηφίσματος και αναφέρεται ρητά η διαδικασία και οι προϋποθέσεις προκήρυξής του. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών, που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον ΠτΔ με διάταγμα και για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός των δημοσιονομικών, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου και όπως ορίζουν ο Κανονισμός της Βουλής και νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Βουλής περισσότερες από δύο προτάσεις δημοψηφίσματος για νομοσχέδιο.
Ερμηνεύοντας το άρθρο αυτό του Συντάγματος, ακόμη και ο πλέον ανίδεος πολίτης μπορεί να αντιληφθεί ότι μόνο η Βουλή, και μόνο με τις απαιτούμενες από το νόμο πλειοψηφίες, μπορεί να κρίνει αν συνδράμουν οι ουσιαστικοί λόγοι για την προκήρυξη δημοψηφίσματος, το οποίο τελικώς προκηρύσσει ο ΠτΔ με διάταγμά του και μόνον αυτός. Αναλογική εφαρμογή του άρθρου για προκήρυξη δημοψηφίσματος από δήμαρχο δεν προβλέπεται ούτε νοείται, ως είναι φυσικό.
Αναρωτιέμαι, λοιπόν, τι ακριβώς εννοεί η δημοτική αρχή του κ. Βουνάτσου όταν τόσο σθεναρά δεσμεύεται να προκηρύξει δημοψήφισμα για τον αν ο Δήμος Λέσβου θα παραμείνει ένας δήμος ή όχι. Μήπως θα προχωρήσει και σε αναθεώρηση του Συντάγματος; Γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να επωμιστεί τις προεδρικές αρμοδιότητες για την προκήρυξη δημοψηφίσματος!
Σε μία περίοδο έντονης αμφισβήτησης και κρίσης του κομματικού και πολιτικού γενικότερα φαινομένου, ας αφήσουμε πίσω πομπώδεις έννοιες που προκαλούν απλώς εντυπώσεις, ενώ πρακτικά δεν έχουν κανένα υπόβαθρο, και ας αναλάβει καθείς τις υποχρεώσεις του και περαιτέρω τις ευθύνες που αυτές γεννούν, γιατί η ιστορία δεν είναι σχολικό εγχειρίδιο που αφηγείται ιστορίες του παρελθόντος.
Η ιστορία γράφεται καθημερινά από πράξεις ανθρώπων, από τις δικές μας πράξεις και η ιστορία είναι αυτή που θα μας κρίνει…

Μαριλού Α. Χατζηκομνηνού
Φοιτήτρια Νομικής