της  Bάλια Μαϊδώνη*

Θεραπεία για τον αυτισμό, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει. Κυρίως τα τελευταία χρόνια γίνεται ευρέως γνωστή η σημαντικότητα της λογοθεραπευτικής παρέμβασης στον αυτισμό και αυτό γιατί η λογοθεραπεία είναι μια σχετικά καινούρια επιστήμη. Η καλύτερη παρέμβαση αρχίζει νωρίς, κατά τη διάρκεια των προσχολικών ετών, προσαρμόζεται χωριστά, στοχεύει και στη συμπεριφορά και στην επικοινωνία, στην οποία συμμετέχουν οι γονείς ή άτομα που φροντίζουν-προσέχουν το παιδί με αυτισμό. 

Σε ποιους τομείς μπορεί ο λογοθεραπευτής να βοηθήσει το παιδί;

• Στην σχέση του παιδιού με τους γύρω του (επικοινωνία):

1. Βελτιώνοντας την «παρατήρηση από κοινού» (joint/shared attention), πχ. με το να μπορεί να δίνει προσοχή σε ένα αντικείμενο συγχρόνως με κάποιον άλλον.
   2. Αναπτύσσοντας κοινωνική πρωτοβουλία (social initiation)πχ. να μπορεί να αρχίσει έναν διάλογο.
   3. Με το να κατανοεί και να χρησιμοποιεί εξωγλωσσικά στοιχεία της γλώσσας, όπως χειρονομίες και εκφράσεις για να επικοινωνεί επαρκώς, πχ. να κατανοεί γιατί ο άλλος κουνάει το κεφάλι του προς τα κάτω (καταφατική απόκριση).
   4. Με το να ακολουθεί οδηγίες, πχ. από την δασκάλα του κατά την διάρκεια του μαθήματος στην τάξη («βγάλε το βιβλίο σου», «κλείσε την πόρτα» κ.ά.)
   5. Με το να κατανοεί και να βάζει τον εαυτό του την θέση του άλλου (theory of mind), πχ. να κατανοεί ότι στο άλλο παιδί που παίζουν μαζί μπορεί να μην του αρέσουν τα ίδια παιχνίδια.
   6. Με το να μειώσει επαναληπτικές (εμμονικές) συμπεριφορές, πχ. να κάνει στροφές γύρω από τον εαυτό του, να θέλει να παίζει με ένα συγκεκριμένο αυτοκινητάκι κτλ.
   7. Με το να βελτιώσει την βλεμματική επαφή, πχ. να μπορεί να κοιτάει την μητέρα του όταν αυτή του απευθύνει τον λόγο.

• Στον διάλογο:

1. Να συμμετέχει ενεργά σε διάλογο κάνοντας ερωτήσεις.
   2. Να μπορεί να απαντήσει ορθά σε ερωτήσεις και να μην ξεφεύγει από το θέμα.
   3. Να γνωρίζει πότε μπορεί να ξεκινήσει έναν διάλογο και πότε μπορεί/πρέπει να τον σταματήσει.
   4. Μειώνοντας τον «ρομποτικό» ήχο ομιλίας ή/και την ηχολαλία.

• Στον γραπτό λόγο και στην ανάγνωση (σε συνεργασία με τον ειδικό παιδαγωγό και τον εργοθεραπευτή):

1. Με το να μπορεί να διαβάζει ένα βιβλίο, να συγκεντρώνει τις απαραίτητες πληροφορίες και να λέει ιστορίες βάσει αυτού.
   2. Γράφοντας γράμματα, λέξεις και προτάσεις.

• Στην δημιουργία και χρήση εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας όπως:

1. Νοηματική γλώσσα
   2. Σύστημα επικοινωνίας μέσω εικόνων
   3. Σύστημα επικοινωνίας με ηλεκτρονικά μέσα, για παράδειγμα Η/Υ, tablet, κινητό τηλέφωνο και άλλα ηλεκτρονικά μέσα σχεδιασμένα ειδικά για τον σκοπό αυτό.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που φέρουν θετικά αποτελέσματα;

Η λογοθεραπευτική παρέμβαση των παιδιών με αυτισμό είναι μακροχρόνια. Η θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ παιδιού, οικογένειας και λογοθεραπευτή είναι σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.O λογοθεραπευτής μπορεί να προσφέρει την ευκαιρία σε γονείς να παρευρίσκονται μέσα στην αίθουσα της θεραπείας, αν το επιθυμούν, και να εκπαιδεύονται παράλληλα με το παιδί, κατανοώντας τις δυσκολίες του. Για τα παιδιά με αυτισμό που παρακολουθούν το σχολείο, ο λογοθεραπευτής μπορεί να έρθει σε επαφή με τους δασκάλους και τους συμμαθητές ώστε να δείξει τον τρόπο και στρατηγικές επικοινωνίας με το παιδί, ο οποίος θα το βοηθήσει να κοινωνικοποιηθεί και να συμμετέχει καλύτερα.

Η κλινική εξειδίκευση των επαγγελματιών, μέσα από εμπειρία και πιστοποιημένη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, εξασφαλίζει σύγχρονη και εξειδικευμένη παρέμβαση. Οι γονείς ενθαρρύνονται να μοιραστούν τις στρατηγικές αυτές με τα άτομα που έρχονται σε επαφή και φροντίζουν το παιδί.

Μαζί με τα παιδιά, οι λογοθεραπευτές και η οικογένεια μαθαίνει να εκφράζεται μέσα από το παιχνίδι συνδυάζοντας πάντοτε σύγχρονες μεθόδους και ενισχύοντας τις δεξιότητες των παιδιών.

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο κατά το πρόγραμμα παρέμβασης στον αυτισμό είναι πως όλες οι ειδικότητες (παιδοψυχολόγος, ο νευρολόγος, ειδικός εκπαιδευτής, λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής κτλ) πρέπει να δουλεύουν σαν ομάδα, συμβουλεύοντας ο ένας τον άλλον, ανταλλάσσοντας απόψεις και δρώντας για το καλύτερο δυνατό που αφορά το κάθε παιδί.

 ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ, ΕΥΚΟΛΑ!

  *Η κ. Βάλια Μαϊδώνη είναι πτυχιούχος Λογοθεραπεύτρια, κατέχει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, στο Ηνωμένο Βασίλειο και διατηρεί το Κέντρο Ειδικής Παρέμβασης «Βάλια Μαϊδώνη» στην Μυτιλήνη.

.