Χωροεπισκοπή Γέρρας

Ιερά - Γέρρα - Γέρα 19

Χωροεπισκοπή Γέρρας

12/07/2018 - 12:38 Ενημερώθηκε 12/07/2018 - 12:50

Τα τεκμήρια της Γραμματείας και της Αρχαιολογικής έρευνας, άσχετα από το πλήθος των Χριστιανικών μνημείων της περιοχής, τοποθετούν κατά την μεσοβυζαντινή και κύρια την υστεροβυζαντινή περίοδο (1204 - 1462), τον Βυζαντινό ναό του Αγίου Γρηγορίου (1143 - 1180), τον Βυζαντινό ναό του Αγίου Γεωργίου, στην Κουρκούτα, την Μονή των Αριστών και την χωροεπισκοπή Γέρρας. Εδώ εμφανίζεται το όνομα Γέρρα, σε γράμμα του Πατριάρχη Αρσενίου Αιτωρειανού, του 1261, από τον Μητροπολίτη Μυτιλήνης. Επίσης αναφέρεται το χωριό Γέρρα, σαν έδρα του χωροεπισκόπου, τον ΙΔ αι. (1) Αυτό το τοπωνύμιο το βρίσκουμε και σε αναφορά του 1324, του μητροπολίτη Μυτιλήνης Γρηγορίου (2) που μιλά για αποθηκευμένο σιτάρι στο κάστρο (μάλλον της Μυτιλήνης) σε «μόδιους υ» και «ερεβίνθιον, μόδιοι λ», από της Γέρρας». Το χωριό Γέρα, το 1548, όπως θα δούμε, ταυτίζεται με τον Αι Γιάννη, όμως την ίδια εποχή, ο Παππάδος, αναφέρεται σαν Επισκοπή και ταυτίζεται με την έδρα της χωροεπισκοπής Γέρρας. Μάλιστα ο μαρμάρινος επισκοπικός θρόνος, (3) που μεταφέρθηκε στο Μουσείο Μυτιλήνης, βρισκόταν για χρόνια, δίπλα στην εκκλησία του Ταξιάρχη.

Το δεύτερο Βυζαντινό μνημείο, βρίσκεται στον Αι Γιώργη, της Κουρκούτας, στον δρόμο Παππάδου - Περάματος. Στον ναό βρίσκονται εντοιχισμένα πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, ενώ η προέκταση του δυτικού τοίχου, φέρει «ψευδοπαράθυρο» βυζαντινού ναού! (4). Γύρω του υπάρχει εκτεταμένος οικισμός και τάφοι, που ταυτίστηκαν με την Ακόρνη, γενέτειρα του Αγ. Γρηγορίου.

Το άλλο σημαντικό μνημείο, βρίσκεται στο νησάκι των Πύργων, απέναντι από τον οικισμό, στο στόμιο του κόλπου. Εκεί υπάρχουν θεμέλια (στην θάλασσα), η δεξαμενή (cisterna) και έχουν ανασκαφεί οι δύο κόγχες του καθολικού (1935 Μητρ. Ιάκωβος), της Μονής των Αριστών, που αναφέρεται «εις εν των νησιδίων στην ενορίαν Γέρρας, και κατείχε κατά τα έτη 1225 και 1246 χρυσόβουλα των αοιδίμων βασιλέων και υπομνήματα παλαιογενή των αγιοτάτων Πατριαρχών» (5). Κεραμικά ευρήματα (λύχνοι, τούβλα, κεραμίδια) και θεμέλια, βρίσκονται στο βυθισμένο τμήμα του, προς τον οικισμό. Αυτή την εποχή υπάρχουν και τα τρία Κάστρα της περιοχής.

Acta Patriarchatus Constantinopolitani V1.σελ.123, Muller 1825

2.Vat.gr. 318F.144, Σάββας Κωφόπουλος

3.Ορλάνδος Η ξυλόστεγος Βασιλική Αθήνα 1954,σελ.505

Μάκης Αξιώτης, Στα Χνάρια τα Παλιά, Αθήνα 1987, σελ.76 (Χαριτωνίδης).
Ιακώβου Κλεομβρότου Μητροπολίτου Μυτιλήνης, Συνοπτική Ιστορία της Εκκλησίας της Λέσβου Μυτιλήνη 1984.