Οι απαρχές του Τενέγια ποταμού, βρίσκονται βαθιά, βόρεια της Κώμης, στο όριο πευκοδάσους και ελαιώνα! Εδώ έρχονται σε επαφή τα οφιολιθικά πετρώματα του πρώτου, με τα μάρμαρα-σχιστόλιθους του δεύτερου τοπίου! Έτσι μετά τον υδρόμυλο της Κώμης (γεφύρι) και πριν βγούμε στο οροπέδιο του Ταύρου, αριστερά του δρόμου μια λεκάνη που καταλήγει στο ποτάμι, κάτω από τις στοιχημένες κουκουναριές του Τουρκογιάννη, βρίσκεται το εξωκλήσι του Χριστού, κάτω από τον μεγάλο «ιερό «πρίνο», αφιερωμένο «εις μνήμην Μιχαήλ Δ.Μπίνου, 1872-1948», με ένα κτίσμα-έκτρωμα στη βορινή του πλευρά. Εδώ φιλοξενείται μια επιτύμβια στήλη (43x27x7εκ.), σπασμένη στο άνω μέρος, με τρεις μορφές, μια με γυμνά κάτω άκρα και δύο με ποδήρες ιμάτιο, κάτω από τον χιτώνα. Η κάτω επιφάνεια δεν φέρει επιγραφή (ίσως να υπήρχε στο άνω τμήμα**)ενώ η πίσω επιφάνεια είναι αδρή, ίσως για προσαρμογή! Μέσα ,στην Αγία Τράπεζα, υπάρχει μαρμάρινη, ορθογώνια βάση κίονα (72x54x18 εκ.), με το κυκλικό τύμπανο (διαμέτρου 41 εκ) να φέρει κοιλότητα γόμφου και αύλακα μολυβδοχοΐας! Το μέγεθος και η μοναδικότητά της, μας δίνουν το δικαίωμα να υποθέσουμε την ύπαρξη μνημειακού κίονα (τον οποίο θυμάται, ίσως σπασμένο, στους διπλανούς θάμνους η κα Αντωνίου).Τα άφθονα κεραμίδια γύρω, πιστοποιούν την ύπαρξη κτίσματος εδώ! Στα διπλανά επίπεδα βράχια υπάρχουν λατομικές επιφάνειες μαρμάρου! Όλη η νότια έκταση, αρχικά με σέτια και μετά γυμνή, επίπεδη, με λιθοσωρούς και πληθώρα κεραμικής, επιτρέπει την υπόθεση ύπαρξης οικισμού (πληθώρα κεραμιδιών στέγης, με υποκίτρινη χρωστική, με κόκκινο ή γκρίζο πηλό, πιθαριών και τούβλων) που κορυφωνόταν με το κτίσμα και το πιθανό ταφικό μνημείο, στη θέση του ναΐσκου! Η κεραμική του χώρου, περιέχει μεταξύ των άλλων μικρά, καλοδουλεμένα λεπτότοιχα αγγεία, με την ύπαρξη μελαμβαφών οστράκων! Η πιθανή χρονολόγηση της νέας εγκατάστασης, είναι η Ρωμαϊκή (ή προγενέστερη) περίοδος! Πρόκειται για μια άγνωστη εγκατάσταση, αγροτικού ίσως χαρακτήρα, στα σημερινά όρια του πευκοδάσους, κοντά στα σημαντικά οροπέδια του Ταύρου, και δίπλα στο πέρασμα του ποταμού. Οι μικρές λατομικές επιφάνειες, αποκλείουν την ύπαρξη οικισμού λατόμων, όπως στο Τάρτι της Γέρας. Εδώ βρέθηκε και το πέτρινο γουδί που φυλάσσεται στο ναό. Ανάμεσα στην κεραμική, υπήρχαν και 5 όστρακα χειροποίητα, Προϊστορικής περιόδου!

* Η έρευνα έγινε με τη Θεολόγο, Στέλλα Αντωνίου, που χρόνια γνωρίζει την περιοχή

** μια άλλη άποψη ,της Αρχαιολόγου Κλειώς Χατζιδανιήλ είναι να έσπασε κατά την κατασκευή της επί τόπου και να έμεινε άγραφη η κάτω επιφάνεια.

Ο Χριστός με τον πρίνο

με την μισή επιτύμβια στήλη

μέλη στον ναό

με την μνημειακή βάση κίονα

η πετραδερή του οικισμού

με την πληθώρα των κεραμιδιών

και την ιδιαίτερη κεραμική, μάλλον Ρωμαϊκή!