Άσσος: Η θρησκευτική της ιστορία

Οδοιπορικό στα Απέναντι 41 Αϊβαλί - Τένεδος - Πέργαμος 41

Άσσος: Η θρησκευτική της ιστορία

26/07/2017 - 19:22

Μετά τη ρωμαϊκή περίοδο, η φυσική εξέλιξη προς την παλαιοχριστιανική περίοδο εμφανίζει τρίκλιτες βασιλικές, όπως αυτή στα νότια της πόλης (στον δρόμο προς το λιμάνι) του 5ου και 6ου μ.Χ. αι. Μετά το 381 μ.Χ. καταστρέφονται αρκετά αρχαία κτήρια και χτίζονται νέα (εκκλησίες στη θέση του Γυμνασίου, του μικρού ναού της αγοράς, του Βουλευτηρίου). Αναφέρεται ο επίσκοπος Άσσου Μάξιμος στη σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.) και στην Έφεσο (3η το 431 μ.Χ.). Η πόλη επεκτείνεται τον 4ο και 5ο μ.Χ. αι. έξω από τα τείχη, στα ΒΑ της Νεκρόπολης, όπου στον λόφο Αγίασμα έχει ανασκαφεί βυζαντινός ναός με προσκτίσματα και κεραμικούς φούρνους.

Σιτάρι, βρώμη, φρούτα, ελιές, ύφανση χαλιών, σιδηρομετάλλευμα και άργυρος συνεχίζουν να βοηθούν την επιβίωση των κατοίκων. Το 1080 καταλαμβάνεται από τον Σελτζούκο Σουλεϊμάν, αλλά αρχίζουν οι Σταυροφορίες και απελευθερώνεται από τον Αλέξιο Κομνηνό! Οι Φράγκοι (ο Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα, 3η Σταυροφορία, και Henri de Hainault, αδελφός του Βαλδουίνου, μετά το 1204, στην 4η Σταυροφορία) την κρατούνε για 20 χρόνια! Αυτήν την εποχή, το 2ο μισό του 11 μ.Χ. αι. εμφανίζεται ως Επίσκοπος Άσσου ο Γρηγόριος! Αυτός γεννιέται στην Ακόρνα της Γέρας (Αγ. Γεώργιος Κουρκούτα), 14 ετών μαθητεύει στην Κων/πολη, μετά βρίσκεται κοντά στον Αγάθωνα στην Ίδη και 20 ετών γίνεται μοναχός στα Ιεροσόλυμα (από Γεώργιος ονομάζεται Γρηγόριος) και γυρίζει στην Ίδη! Τότε ο Πατριάρχης τον στέλνει Επίσκοπο Άσσου (τον χειροτονεί ο μητροπολίτης Εφέσου)! «Συκοφαντίες και διαβολές των κακόβουλων τον αναγκάζουν να παραιτηθεί και να αφιερωθεί στον μοναστικό βίο».*

Αρχίζει η πορεία του σε διάφορα μοναστήρια του νησιού, στα οποία μένει από 3-4 χρόνια στο καθένα (μονή Παναγιάς στο ομώνυμο νησί στα Τοκμάκια, στην περιοχή του Κόρακα, στο όρος Λίβανος και τέλος στο Παρασίγειο της Καλλονής!). Καταλήγει στο όρος Πρίαντος (Μπριγιάνι) της Γέρας, στο χωριό Λευκοπέδι, μένει με τον συνοδό του Λεόντιο σε σπηλιά και μετά χτίζει τον βυζαντινό ναό με κελιά, 50 περίπου ετών! Πεθαίνει 62 ετών και θάβεται εκεί! Το 1935, ανασκάπτεται ο Ναός από τον Μητροπολίτη Ιάκωβο τον Κλεόμβροτο και τα οστά του φυλάσσονται στον Αγ. Γεώργιο Σκοπέλου!

Πηγές με αγίασμα, η κεραμική του οικισμού, η σπηλιά, μέλη ρωμαϊκής εποχής στο μικρό εκκλησάκι, ένας προϊστορικός οικισμός, τα υπέροχα πλατάνια δείχνουν τη διαχρονική σημασία της περιοχής, όπου το όνομα του Αγίου Γρηγορίου συνδέθηκε με την αντικρινή πόλη της Άσσου, την οποία μελετάμε! Όλα αυτά θεωρείται ότι συμβαίνουν από το 1143 έως το1180! Το εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου στην Κουρκούτα** είναι πραγματικά χτισμένο επάνω σε βυζαντινό ναό! Πιστεύω ότι ο άλλος βυζαντινός ναός στο Αγίασμα της Άσσου φιλοξένησε την επισκοπή στα χρόνια του Επισκόπου Γρηγορίου!

*Δημήτριος Ν. Σοφιανός, «Ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Άσσου», Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2004

** Μάκης Αξιώτης, «Στα Χνάρια τα Παλιά», Αθήνα 1987