Ιερό κορυφής

Στη βραχώδη έξαρση της κορυφής, έχει κτιστεί το εκκλησάκι του Αϊ Λια. Γύρω του υπάρχουν τα θεμέλια αρχαίας εγκατάστασης, η οποία το 1988 χαρακτηρίστηκε σαν Οχυρό*.  Σ’ όλη την έκταση γύρω, ανάμεσα στην άφθονη κεραμική του προϊστορικού οικισμού, υπάρχουν διάσπαρτα μεταγενέστερα όστρακα.

Στην κορυφή έχει διαμορφωθεί το ανώτερο πλάτωμα που φιλοξενεί θεμέλια ορθογωνίου κτηρίου (α), πίσω από το ναΐσκο, 9,50Χ6 μέτρα, με κατεύθυνση του μεγάλου άξονα από ΝΔ-ΒΑ. Την κατεύθυνση αυτή έχει και ο Αϊ Λιάς. Κλιμακωτά κάτω από αυτό το κτήριο, έχει διαμορφωθεί άλλο πλάτωμα που φιλοξενεί άλλο ορθογώνιο κτήριο (β), πλάτους 7 μ. περίπου.

Ίσως εδώ να πρόκειται για περίβολο, μέσα στον οποίο υπήρχε άλλο κτήριο. Κάτω από αυτό υπάρχουν και άλλα θεμέλια στα διαμορφωμένα βράχια, ενώ χαμηλότερα, δίπλα στον στενό δρόμο, υπάρχουν δύο τμήματα τείχους (γ),τα οποία θα μπορούσαν να επισημαίνουν την πρόσβαση προς την εγκατάσταση. Η κορυφή πέφτει στα βόρεια σε απόκρημνο κάθετο βράχο, έως τη ρίζα του, όπου φιλοξενείται το αστέγαστο ιερό του Αγίου (κουκκίδα), σε αρχαία εγκατάσταση με λίθους από την κορυφή και πρόσβαση από το σημείο (δ). Στο κτήριο της κορυφής, διατηρείται τμήμα του τοίχου σε Λέσβια δομή (ΝΑ τοίχος) και σε διαταραγμένη κατάσταση η στενή ΒΑ πλευρά.

Στο κτήριο β΄ (ή περίβολο) διατηρείται στηριγμένη στο βράχο η ανατολική γωνία, ενώ με περίπου ισόδομη δόμηση, χαμηλότερα, διατηρούνται τα τμήματα της «πύλης» (γ). Την Κυριακή 10/6/16, ανεβήκαμε στην κορυφή**. Εκεί μετά από διαμόρφωση του χώρου γύρω από το ναΐσκο, αποκαλύφθηκε το υπόστρωμα κάτω από τη ΝΑ πλευρά του κτηρίου της κορυφής (κάτω από τη Λέσβια δόμηση).

Εκεί αποκαλύφτηκε πληθώρα κεραμικής, κύρια κέραμοι της στέγης του ορθογώνιου κτηρίου. Από τους καλυπτήρες και τους στρωτήρες που αποκαλύφτηκαν, έγινε αντιληπτό ότι το κτήριο ανήκε μάλλον σε Ιερό Κορυφής.

Στρωτήρες άριστης ποιότητας με χρώμα και γεωμετρική διακόσμηση στην άνω επιφάνεια και καλυπτήρες με ερυθρό χρώμα, με τραπεζοειδή την άνω επιφάνεια και κοίλη την κάτω (σχέδιο). Αυτά τα ευρήματα, μαζί με την άριστη κεραμική σε όστρακα μελαμβαφών αγγείων, αλλά και σε όστρακα γκρίζων Λεσβιακών αγγείων, αποτελούν ισχυρή ένδειξη για την ύπαρξη του ιερού στην κορυφή μαζί με τα προσκτίσματα του, κάτω από αυτό, καθώς και στη βορινή ρίζα του βράχου.

Η κατεύθυνση από ΝΔ-ΒΑ ταυτίζεται και με άλλα ιερά του νησιού (ιερό Πύρρας, Αψιδωτό ιερό Κλοπεδής κ.ά.). Ίσως η συνύπαρξη του Προϊστορικού οικισμού να προχωρά την ύπαρξη του τόπου λατρείας σε βάθος χρόνου. Είναι ίσως το τέταρτο ιερό που φιλοξενεί δίπλα του εκκλησάκι του Αϊ Λια, στο νησί.

*Ανακοίνωση με φωτογραφία και σκαρίφημα τοπογραφικό του Βασίλη Κουμαρέλλα, στην Εφ. «Αιγαίο», στις 5/5/1988.

**Ανεβήκαμε με το Γιάννη Καλλοτζή και τη Βούλα Αξιώτη.

Η θέση του ιερού κορυφής

ΝΑ πλευρά (Λέσβια δομή) του κτηρίου α΄

…και η ΒΑ πλευρά του

Η ανατολική γωνία του κτηρίου β΄

Στην πύλη;

Καλής ποιότητας, με χρώμα, κεραμίδες στέγης

…με τραπεζοειδείς καλυπτήρες

…κρατήρες

…και άλλη μελαμβαφής κεραμική, παντού