Βαδίζοντας βόρεια, εγκαθιστούμε την αφετηρία μας στην Κλειού. Το χωριό βιγλίζει τη χερσόνησο, που ελέγχει σαν αγροτική περιφέρεια, και προβάλλει βορειότερα της Σαρακήνας.

Το Καλάμι

Εδώ επικρατεί ο ελαιώνας και το «όνομα Κόρακας».

 ... από το Λεπέτυμνο

Υψώματα, κάστρα, ακρωτήρια, αλλά και γραφές, αναφέρονται σ’ αυτό. Τη σπονδυλική στήλη της «μύτης» αυτής αποτελούν από το εσωτερικό προς τη θάλασσα, τρία υψώματα. Οι Κοραλλόπετρες, ο Κόρακας και η Βίγλα.

... κατηφορίζει στην Κάγια

Καταλήγει δε, σε δύο ακρωτήρια. Του Κόρακα και του Φέρου. Στη ΝΑ του πλευρά φιλοξενεί τα Τσόνια, το «επίνειο» του χωριού.

... με τη Σκαμνιά απέναντι

Πριν κατεβούμε χαμηλά, προς την Ιστορία του τόπου, θα επιχειρήσουμε μια ξενάγηση στο πρώτο ύψωμα, τις Κοραλλόπετρες.

 ... από τις Κοραλλόπετρες με τις ελιές

Οι δρόμοι από το εξωκκλήσι του Άι-Βλάση, στο οποίο θα ξαναγυρίσουμε αργότερα, είναι πολλοί. Ένας από αυτούς ανηφορίζει στο μακρόστενο ύψωμα, το κατάφυτο από ελιές.

... τον κάλυβο

Η θέα είναι απέραντη, και υπέροχη. Το Καλάμι, το ποτάμι των νερόμυλων, διαγράφεται από τη φιδωτή του πορεία που τη φανερώνει η υπέροχη βλάστηση.

... με το μόνιμο τσοπανάκο

Η καστανιά τώρα δίνει χρυσοκίτρινες πινελιές. Στο βάθος, οι πηγές του, ο μοναδικός Λεπέτυμνος. Κάτω καταλήγει στην Κάγια, με τη Βίγλα (άλλη αυτή) να τη χωρίζει από τη Σκάλα της Σκαμνιάς, η οποία βρίσκεται στο οπτικό μας πεδίο.

 ... τη βελανιδιά τού 2004

Στο ύψωμα συναντάμε την ομορφιά του ελαιώνα με τα σέτια του, αλλά και τις ιδιαιτερότητες του βορεινού νησιού.

... τραγική φιγούρα το 2014

Ένας κάλυβος-μάντρα, μοναδικός, με τρεις χώρους, χοντρότοιχος, με τη φωλιά του τσοπανάκου πάντα εκεί. Ανάμεσα στο 2004 και στο 2014 μόνο η περήφανη βελανιδιά, το ρουπάκι, είχε μετατραπεί σε ένα όρθιο σκέλεθρο.

... με την γκιόλα

Μια γκιόλα, καλοφτιαγμένη με λιθόστρωτη «ράμπα» για την κάθοδο των ζώων. Και ο κότσινας με τους καρπούς σαν της μυρτιάς (Phillyrea media). Και η κληματίδα (Clematis cirrchosa), αυτό το θαυμάσιο χειμωνιάτικο αναρριχητικό, με τις λευκές του καμπανούλες, να βρίσκεται σκαρφαλωμένη ομορφιά, παντού*.

 ... την κληματίδα παντού σκαλωμένη

* Μαζί ήταν ο Μ. Παυλέλλης και ο Απ. Μακαρατζής.

... και τον κότσινα