«Έχει πλησίον αυτής (Του Μανταμάδου) ετέρας μικράς τρεις, Αλώπηξ, Μανούλον και Πύργος έχουσιν εκκλησίας τρεις. ου μέμνημαι τας κλήσεις, οίκων χριστιανών εκατόν, αγαρηνών ολίγους αλλά κακίστους».

Ο λόφος που δεσπόζει

Έτσι ονομάζει το μικρό χωριό Μανούλο ο Γαβριήλ Μηθύμνης, το 1621. Γύρω στα 1850 «προς το μεσημβρινό-ανατολικόν, ημισείαν ώραν από του Μανταμάδου μακράν, επί τινος λόφου, υπήρχε πρότερον χωρίδιον, Μαννέλος, ή Μεννέλος λεγόμενον (λέγω δε Μαννέλος διότι και ρυάκιον πλησίον των μερών εκείνων ονομάζουσι Λαγκάδιον του Μαννέλου κατοικούμενον υπό ολίγων Τούρκων.

Ο Μανούλας

Αλλά προ τεσσάρων κοντά σχεδόν ετών, τούτων κατήντησεν ακατοίκητον όλως, και εξέλειπε, μεταβάντων και αυτών των ολίγων, εις τα γειτονικά Τουρκικά χωρία Κλειούς και Κάπης». Έτσι μας λέει ο Μανταμαδιώτης Σταυράκης Αναγνώστης.

... με τον Άι-Λια

Ο λόφος με το ίδιο όνομα δεσπόζει αριστερά του αμαξιτού προς Μανταμάδο και επάνω από την κοιλάδα του Ασπροπόταμου, στα νότιά του. Κατάφυτος από ελιές, φέρει σε μια βραχώδη έξαρση ασπρισμένο και ορατό από παντού το εκκλησάκι του Άι-Λια.

... στο βράχο

Είναι μέσα πλακόστρωτο, έχει βοτσαλωτό στην είσοδο και ίσως ήταν η εκκλησία του χωριού.

... με θέα τα νησιά

Γιατί κάτω από αυτό, μέσα στα κτήματα της ανατολικής πλαγιάς, διατηρούνται σωροί από πέτρες και θεμέλια, ενώ στο δρόμο (παλιό λιθόστρωτο) που έρχεται από τον αμαξιτό, η τουρκική βρύση στέκει εκεί μάρτυρας των ολίγιστων Τούρκων του 19ου αι..

... με τη βρύση του χωριού

Στον αμαξιτό επάνω έχει ανακαινιστεί ο Άι-Γιώργης και η βελανιδιά στηρίζεται τώρα από ένα καμπαναριό.

... τον Άι-Γιώργη

Στο δρόμο υπάρχει η πετρόχτιστη βρύση, με το χαζινέ, που χάριζε νερό στους οδοιπόρους προς την Κωμόπολη του Μανταμάδου και τον Ταξιάρχη.

... με το καμπαναριό στη βελανιδιά

Εδώ υπήρχε και η βάση ενός περιρραντηρίου.

Μοναχικό μέλος κάποιας παλιάς εκκλησίας, σίγουρα σε σχέση με τον οικισμό του λόφου. Ένα γύρω, υπέροχα τα κτίσματα των κτηνοτρόφων, με πέτρα καφετιά, ροζ ο ερεικώνας τώρα το φθινόπωρο, αλλά και τα φωτοβολταϊκά, η καινούργια αγωνία επιβίωσης των καιρών μας.

... το περιρραντήριο

Στο Ναχιγιέ του Κόρακα, το 1548, ένα χωριουδάκι, ο Μανικάδος, έχει 11 οικογένειες Χριστιανών και δύο Μουσουλμάνων, πληρώνει φόρο 3.738 άσπρα με κύριο προϊόν τα σιτηρά και πολύ λιγότερο το λάδι.

... και τη βρύση

Ίσως να είναι αυτό.