Στο λιμάνι οι βάρκες εξασφαλίζουν το ψάρεμα στο υπέροχο τοπίο των νησιών και γενικά είναι μια απόμερη, ακόμα, γωνιά των διακοπών του Καλοκαιριού.

Ο Παληός το 1989

Ο Παληός το 1989, όταν τον επισκέφτηκα με τον αείμνηστο φίλο Παντελή Αργύρη, ήταν το ίδιο σα χρήση, πιο απλός όμως στη δόμησή του.

 ... με τον αείμνηστο Παντελή, από τα νότια

Έξι έως επτά σπίτια ψαράδων του Μανταμάδου, με πέντε - έξι επαγγελματικές ψαρόβαρκες και περισσότερες ερασιτεχνικές, με ρεύμα όμως, τηλέφωνο και νερό «τρυπητό».

 ... το 2009

Το χειμώνα, μου ‘χαν πει, τον «κατοικούσε» ένας γέροντας, «γερό κόκαλο». Το πάλαι ποτέ καφενείο, σε στυλ κάλυβου, μισογκρεμισμένο, και ένα μεγάλο κτήριο, τώρα ανακαινισμένο σπίτι, ήταν το τελωνείο.

... και το 2014

Γιατί ήταν λιμάνι, και το αναφέρει ο Στ. Αναγνώστης στα 1850 και ο Τάξης στα 1909. Δεκαοκτώ χιλιόμετρα από το Αϊβαλί, ξεμπαρκάριζαν εδώ μιλιούνια οι προσκυνητές του Ταξιάρχη. Το 1922 σταμάτησε και η αποστολή του.

 ... με το γαλάζιο φόντο

Το μέρος έχει το μερίδιό του από την παλιά ιστορία του τόπου. Αυτή, ανάλογη με τον οικισμό του Ανοιχτού, βρίσκεται στο ακρωτήρι με τα βράχια, που κλείνει τον όρμο από τα βόρεια.

 ... και από τους «τάφους» του Ανοιχτού

Σκαλοπάτια λαξευμένα στο βράχο, περνώντας δίπλα από δύο λαξευτούς τάφους, οδηγούν από το παλιό λιμάνι, στον οικισμό της Μύτης.

Ο αρχαίος οικισμός

Διάσπαρτη κεραμική, θεμέλια και λαξευτά μέλη κτισμάτων και ένα μαρμάρινο κιονόκρανο (παλιά στη σκαλίτσα του οικισμού) δείχνουν την επέκταση της κατοίκησης σε τούτη την πλευρά, στη γειτονία του μεγάλου οικισμού του Ανοιχτού, της ίδιας εποχής.

... με σκαλοπάτια (1989)

Αξιοσημείωτη είναι η μεγάλη υπόγεια θολωτή στέρνα, στα βόρεια του λιμανιού, από την οποία έπιναν νερό πριν βρούνε το αρτεσιανό.

 ... και κιονόκρανα (1989)

Ο Γιώργος Παρασκευαΐδης δίνει δύο εποχές κατασκευής της. Την ακμή του Αϊβαλιού (1780 - 1821) και του νησιού (1870 - 1909). Εγώ θεωρώ ότι είναι παλαιότερη cisterna που έχει σχέση με τους οικισμούς της περιοχής.

Σε μέγεθος περίπου 8x3 μ. και βάθος 3,5 μ., είναι κτιστή, επενδυμένη με υδρόφοβο κουρασάνι και θολωτή σκεπή. Φέρει ορθογώνιο άνοιγμα στην οροφή για την άντληση του νερού και βόθρο καθίζησης στον πυθμένα. Είχε απλό τρόπο συλλογής του νερού από τη βροχή και αυλάκια προς αυτήν.

Η δεξαμενή, με τον Παντελή Αργύρη

Στη μία γωνία, είναι δύο μικρές γούρνες καθίζησης και στην οπή προς τη στέρνα, σα φίλτρο κλαδί θάμνου (σχ.).

... και το σχέδιό της

Παρόμοια κατασκευή υπάρχει στην Αποθήκα, στο παλιό λιμάνι, αλλά και σε μεσαιωνικές θέσεις του νησιού. Τώρα είναι καλυμμένη με θάμνους και σίγουρα πρέπει να φυλαχτεί «σαν κόρη οφθαλμού».