Χ. Γ. Λάζος

Τόποι και νόστος. Η ζωγραφική του Χρόνη Μπότσογλου

Εκδόσεις Εστία

Αθήνα 2019, σελ. 259

Αφιερωμένα στη ζωγραφική του Χρόνη Μπότσογλου, ενός πολύ σπουδαίου σύγχρονου δημιουργού, τέσσερα δοκίμια και δύο συζητήσεις πραγματεύονται ενότητες έργων του που εκτέθηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αντικείμενο αυτών των κειμένων είναι οι τόποι και ο νόστος στη ζωγραφική αυτού του σπουδαίου δημιουργού. Οι τόποι δηλώνουν θεματικούς τόπους της ζωγραφικής, όπως το ανθρώπινο σώμα και η προσωπογραφία, ο εικαστικός χώρος, ο χρόνος και η μνήμη, η ερωτική πράξη, η απεικόνιση του τοπίου. Δηλώνουν επίσης συγκεκριμένους τόπους, όπως το τοπίο στο Πετρί, ή τόπους οριακούς όπως είναι ο λογοτεχνικός τόπος της Νέκυιας. Ο νόστος πάλι είναι ο νόστος της επιστροφής του εαυτού, η νοσταλγία για τόπους και ανθρώπους που άφησαν το αποτύπωμά τους στη ζωή του δημιουργού, ο νόστος των έργων, που η δική τους Οδύσσεια αρχίζει την ώρα που εκτίθενται δημόσια, και ο νόστος της επιβίωσης.

Τα παραπάνω είναι από το οπισθόφυλλο του βιβλίου του Χρήστου Λάζου. Τα τέσσερα δοκίμια έχουν τους παρακάτω τίτλους: Κάτω από τον ίσκιο του βουνού, Η απόλαυση των Ερωτικών, Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε ώριμη ηλικία, Μεταξύ.

Οι δυο συζητήσεις τιτλοφορούνται: Η εμπειρία του βιωμένου χώρου, Το μάθημα του Χαλεπά.

Αντιγράφω ένα απόσπασμα από το πρώτο δοκίμιο που έχει άμεση σχέση με το νησί μας: «Αυτό το βουνό δεν είναι ούτε φανταστικό, ούτε ιδεατό. Είναι ένα πραγματικό βουνό με γεωγραφικές συντεταγμένες, βρίσκεται στη Λέσβο και είναι απέναντι από το Πετρί. Ο Χρόνης το βλέπει κάθε φορά σαν ταξιδιώτης που φτάνει σ’ ένα καινούριο τόπο και ακόμα δεν ξέρει τί ρόλο θα παίξει στη ζωή και την τέχνη του. Δεν γεννήθηκε εκεί και δεν έχει από αυτόν ούτε μνήμες ούτε εμπειρίες. Οι σχέσεις του με το βουνό δεν είναι εξ αίματος, είναι εξ αγχιστείας. Αλλά με τα χρόνια το βουνό θα αρχίσει να βαραίνει στη ζωή του, θα αρχίσει ανεπαίσθητα να ρίχνει τη σκιά του, να γεννάει οράματα και φαντασιώσεις και να αποκτά σιγά-σιγά υπαρξιακές συντεταγμένες…»

Τάκης Μαυρωτάς

Τον λόγο έχει η τέχνη. Εικαστικές καταγραφές 2006-2017 (Προλογίζουν: Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Κική Δημουλά)

Εκδόσεις Πατάκη

Αθήνα 2018, σελ. 410

Τριάντα εννιά αισθητικά δοκίμια του θεωρητικού τέχνης Τάκη Μαυρωτά με αφορμή ισάριθμες σπουδαίες εκθέσεις σημαντικών εικαστικών καλλιτεχνών, που επιμελήθηκε από το 2006 έως το 2017, στεγάζονται στο παρόν βιβλίο: Αλέκος Φασιανός, Κώστας Τσόκλης, Σπύρος Παπαλουκάς, Βασίλης Θεοχαράκης, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Γιάννης Αδαμάκος, Σωτήρης Σόρογκας, Παναγιώτης Τέτσης, κ.ά.

Όπως σημειώνει η Κική Δημουλά: «Με στέρεα παιδεία και κριτική οξυδέρκεια γράφει άλλοτε για τους Giorgio de Chirico και Pablo Picasso και άλλοτε για τους μοντερνιστές των Βαλκανίων και τους κορυφαίους γλύπτες του 20ού αιώνα. Ο λόγος του πολύχυμος, σαφής και ζωντανός ανοίγει νέους πνευματικούς ορίζοντες στην εικαστική δημιουργία και συμβάλλει άμεσα στη διάδοση της τέχνης».

«Ο Τάκης Μαυρωτάς» παρατηρεί η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ «δεν έπαψε να συνομιλεί, να συνδιαλέγεται με κάθε μορφή της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο λόγος του έγινε γεφυροποιός ανάμεσα στις εικαστικές τέχνες και η γραπτή μαρτυρία του αυθόρμητα και απρόσκοπτα ποιητική. Ξέρει να αφουγκράζεται τις απαντήσεις που δίνει κάθε έργο στην αγωνία του δημιουργού του και ακριβοδίκαια τοποθετεί τη σημασία του στον στίβο του ανθρώπινου μόχθου για το καλύτερο. Γνωρίζει επίσης ότι αυτό που είναι σήμερα πρωτοπορία αύριο θα είναι παράδοση, φτάνει να είναι γνήσιο και αληθινό».