Μιχάλης Ψημίτης

Κοινωνικά κινήματα στην καθημερινή ζωή.

Ταυτότητα, Αλληλεγγύη και Προεικόνιση σε Σύγχρονες «Κοσμοπολίτικες Κοινότητες»

Εκδόσεις Τζιόλα, Θεσσαλονίκη 2017, σελ. 427

Ο Μιχάλης Ψημίτης είναι καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σπούδασε σε Ιταλία, Γαλλία και Ελλάδα. Τα τρέχοντα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται σε ζητήματα σχετικά με τις μορφές συλλογικής δράσης, με έμφαση στα νέα κοινωνικά κινήματα και τις διαδικασίες συγκρότησης πολιτισμικών ταυτοτήτων στις σύγχρονες μεταβιομηχανικές κοινωνίες.

Αυτό το βιβλίο αναγνωρίζει την ανάγκη να επανασυνδεθεί η θεωρία με την εμπειρία υπό το φως των σύγχρονων εξελίξεων, προκειμένου να επανεξεταστούν με κριτικό τρόπο ορισμένες από τις βασικές όψεις της θεωρίας των κοινωνικών κινημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρεί να προσεγγίσει τα κινήματα υπό το φως των εξελίξεων που πυροδοτεί τα τελευταία χρόνια η νεοφιλελεύθερη επίθεση παγκοσμίως. Ασφαλώς, υπάρχουν πολλά και μεταξύ τους διαφορετικά κινήματα που εντάσσονται στην προσπάθεια υπεράσπισης στοιχειωδών δικαιωμάτων τα οποία παραβιάζονται βάναυσα και καθημερινά ανά τον κόσμο. Όμως αυτό που εδώ ενδιαφέρει περισσότερο στα σύγχρονα κινήματα είναι οι «προεικονιστικές πολιτικές», εκείνες που ριζώνουν σε συγκεκριμένους τόπους και επανεδαφικοποιούν τις μορφές αντίστασης στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, τα κινήματα που εμφανίζονται ως ιδιόμορφος υβριδικός συνδυασμός κοινοτικής οργάνωσης και κοσμοπολίτικης δράσης. Επομένως, υποστηρίζεται η επιστημονική και πολιτική σημασία της ανάλυσης και κατανόησης των «προεικονιστικών κινημάτων», δηλαδή εκείνων των ειδικών και ριζοσπαστικών μορφών συλλογικής δράσης που επιχειρούν, εν τη πράξει και μέσα από συλλογικά πειραματικά εγχειρήματα της καθημερινότητας, να προεικονίσουν παραδειγματικά στο παρόν την κοινωνική συμβίωση του μέλλοντος.

Μίκης Θεοδωράκης - Κώστας Γουλιάμος

Στη διαλεκτική της αρμονίας

Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2018, σελ. 89

Ο Μίκης Θεοδωράκης, όπως δεν τον έχουμε ξανακούσει ή διαβάσει, σε μια εκ βαθέων συζήτηση με τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου Κώστα Γουλιάμο.

Με αναφορές σε κοινωνικά και καλλιτεχνικά κινήματα, σε μεγάλα πνεύματα και φιλοσοφικά ρεύματα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι δύο συνομιλητές αναζητούν μέσα από τη διαλεκτική της αρμονίας, το «μονοπάτι προς το μέλλον» σε όλες τις πτυχές του βιόκοσμου. Όπως σημειώνει στο βιβλίο ο μεγάλος μας συνθέτης, «σήμερα με τη επικράτηση της λογικής επί της ψυχής οδηγηθήκαμε στο χάος. Όμως πλησιάζει η ώρα της ψυχής. Ψυχή είναι η ιδιότητα του ανθρώπου να γεννά πνευματικά έργα χάρη στα οποία νικά τον θάνατο».

Στη «Διαλεκτική της αρμονίας» κυριαρχεί, όχι μόνο στη συζήτηση αλλά και σε όλα τα επιμέρους κεφάλαια, το αναλυτικό-κριτικό και αντικομφορμιστικό πνεύμα και, παράλληλα, η συμπαντική κοσμοθεωρία του Μίκη Θεοδωράκη, με επίκεντρο την έννοια της Μοναδικότητας: Η «μετάβαση από τη Διαφορετικότητα στη Μοναδικότητα» του Μίκη, γράφει στο επίμετρο του βιβλίου ο Κ. Γουλιάμος, «γίνεται ένα ευάγωγο κίνημα». Έχει μια κινηματική ιδιότητα που -κατά τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου- συνδέεται με τη «λογική της φαντασίας».

Και οι δύο πάντως συγγραφείς στη «Διαλεκτική της αρμονίας» θεωρούν πως μουσική, φιλοσοφία, καθημερινότητα, πολιτική και, γενικά, όλες οι εκφάνσεις του πνευματικού, πολιτισμικού και κοινωνικού βίου συνδέονται με τον λόγο. Ειδικότερα, ο Κ. Γουλιάμος αναφέρεται στην πολυτροπική αρμονία του μεγάλου μας συνθέτη, πιστεύοντας πως «με την αναζήτηση της αρμονίας, η Ηθική -ως αντίληψη και ως πράξη-, αποτελεί ενιαίο σύνολο. Είναι πεποίθηση και ταυτόχρονα ευθύνη».