Τα βιβλία παίζει 05-06-21

06/06/2021 - 15:56 Ενημερώθηκε 15/06/2021 - 20:16

Μαρία Αναγνωστοπούλου: Θεματικό Λεξικό της Λεσβιακής Διαλέκτου, Εκδόσεις Μύθος,  Μυτιλήνη 2021, σελ. 266

Μετά  τους «Λεσβιακούς Ιδιωματισμούς.  Χαρακτηρισμοί - ξομπλιάσματα ανδρών και γυναικών», (έκδ. Αιολίδα, 2013) η σπουδαιότερη Μυτιληνιά λαογράφος, η συγγραφέας που ασχολήθηκε επιστημονικά και ερευνητικά με τη γυναίκα και τη θέση της στη λεσβιακή κοινωνία, κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Ένα βιβλίο που γλωσσικού, λαογραφικού, κοινωνιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.

Διαβάζουμε στον πρόλογο; «Το γλωσσικό υλικό που συγκεντρώθηκε παρουσιάζεται με επιλογή θεμάτων κι αυτό με το σκεπτικό ότι θα διευκόλυνε ιδιαίτερα τον ιστορικό, τον κοινωνιολόγο, το γλωσσολόγο στην αναζήτηση λέξεων σχετικών με τα ενδιαφέροντα τους, καθώς και μέσα από τις λέξεις μπορούμε να κατανοήσουμε την κοινωνική, οικονομική και εθιμική ζωή της Λέσβου των χρόνων εκείνων. Τα 18 θέματα που επέλεξα αναφέρονται σε ασθένειες με 225 λήμματα, επαγγέλματα με 182, μαγειρέματα με 135, κοινωνική εθιμοτυπία (ανθρώπινες σχέσεις - συμπεριφορές - παράδοση) με 780, χαρακτηρισμοί ανδρών και γυναικών με 896, οικοσκευή με 213, με τον ανάλογο αριθμό λημμάτων και στα επόμενα θέματα. Οι εικόνες που συμπληρώνουν το λεξικό αφορούν λήμματα που η ερμηνεία τους δεν είναι αρκετή για να γίνει κατανοητό το αντικείμενο, όπως είναι τα είδη οικοσκευής, τα κοσμήματα, τα καλύμματα κεφαλής, τα είδη υφαντικής, φορεσιάς κ.λπ. Στην καταγραφή της ιδιωματικής γλώσσας περιοριστήκαμε στην εξήγηση της σημασίας της λέξης στην καθομιλουμένη και συγχρόνως προσπαθήσαμε να αποδώσουμε, όσο το δυνατόν πιστότερα, με παραδείγματα σε φράσεις στη ντοπιολαλιά, την έννοια και προφορά της, αφήνοντας την ετυμολογική ερμηνεία της σε ειδικούς γλωσσολόγους».

Αναλυτικότερα οι ενότητες του βιβλίου είναι οι παρακάτω:

Ασθένειες, Επαγγέλματα, Καλύμματα κεφαλής, Κεφαλόδεσμοι, Κοινωνική Εθιμοτυπία, Ανθρώπινες σχέσεις, Συμπεριφορές - Παράδοση, Κοσμήματα - Χρυσαφικά, Μαγειρέματα - Φαγητά , Οικία - Κατοικία, Οικοσκευή Οικογένεια Οικογενειακοί δεσμοί, γόνοι, η γενιά, Το Σώμα,  Μέρη του σώματος, Τα φυσικά χαρίσματα και μειονεκτήματα, Υπόδηση, ......167 Υφαντική,  Υφαντικές ύλες και τα όργανα της επεξεργασίας τους, Προπαρασκευαστικές διεργασίες για την ύφανση,Τα υφαντά του αργαλειού, Υφάσματα Λεσβιακής φορεσιάς, Φορεσιά, Είδη και μέρη φορεσιάς, Φτιασίδια - Ψιμύθια, Χαρακτηρισμοί ανδρών και γυναικών, Ονόματα.

Παραθέτω μερικά λήμματα του λεξικού: κλιώσις (Ο,θ,οι): οι κλαίουσες, οι μοιρολογήστρες, γυναίκες επαγγελματίες που καλούνταν επί πληρωμή να κλαίνε το νεκρό δίνοντας ένταση στην ατμόσφαιρα της θλίψης. Κλιώσις πάντα φέρναν απ’ του Πλουμάρ’.

 κουγιουμτζής (Ο,α): χρυσοχόος, κουγουμτζήδ’κα τα χρυσοχοεία. Απ’ τουν κυρ Μανόλ’ τουν κουγιουμτζή αγουράσαμι τα δαχτ’λίδια για τ’ν αρριβώνα. τ. kuyumcu.

 κουλουρτζής (Ο,α): πωλητής κουλουριών, τα σιμίτια με το σουσάμι, απαραίτητος ο κουλουρτζής το πρωί με το νταβά γεμάτο σιμίτια μπροστά στην πόρτα του σχολείου. κουντουράδες (Ο,α,οι): οι παπουτσήδες - έκαναν τις κουντούρες, τα χαμηλά γυναικεία παπούτσια. περσ. pâpuş, τ. pabuççu.

ζουχάδις (Ο,α): οι αιμορροΐδες. 1. Απ’ τ’ς ζουχάδις πουνεί τσι δε μπουρεί να ησυχάσ’. 2. ζουχάδας, ζουχαδιάρ’ς, ζουχαδιακός (Ο,α): ο ιδιότροπος. Πως μπουρείς κι κάν’ς μ’ αυτόν του ζουχαδιακό. ήπατα (Ο,ο,τα): οι δυνάμεις. Κουπήκαν τα ήπατα μ’, δε μπουρώ να κάνου τίπουτα. βλ. ανάκαρα.

 θαρμίζου (Ρ): ματιάζω, βασκάνω, οφθαλμίζω, θαρμ’σμένους (Ε): ματιασμένος. Φτού, να μι σι θαρμίσιν μι τα μάτια ν-τουν. Πιστεύεται ότι με το φτύσιμο εξουδετερώνεται το θάρμισμα. Ο βάσκανος οφθαλμός. θέρμ’, θέρμις (Ο,θ): η ελονοσία. Πήγαμι του καλουκαίρ’ στου χουργ-ιό, είχι κ’νούπια τσι κουλλήσαμι θέρμις.

αλ’μανάρ’ς, αλ’μανάρα (Ε): αχτένιστος, με ανακατωμένα τα μαλλιά, ανιμαλλιάρ’ς, αλ’μανάρα, άσκεπη, χωρίς τσεμπέρι. Αναμαλλαρέα, (βυζ). αλουγούκλα (Ο,θ): μεγαλόσωμη γυναίκα κι άχαρη, σαν άλογο. Χρόνια είχα να δω αλουγούκλα γ’ναίκα σα ν-τ’ Μιρόπ’. αλούτιρους (Ο,α): άθρησκος. Μ’ αυτόν τουν αλούτιρου κουνουστίγ’ς, τουν αντίχριστου, που δεν έχ’ μήδι πίστ’, μήδι νόμου; αλπανάβατους (Ο,α): άγαρμπος, άνοστος, σαχλός (Πλ). Σα τ’ς πίτις τ’ς αλπανάβατις, με το ζυμάρι που δεν ανέβηκε. μεσν. λιπανάβατος.

 

 

 

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

 

- ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ 2021, Ετήσια Λογοτεχνική και Καλλιτεχνική Έκδοση, Τόμος εβδομηκοστός, σελ. 651, Εκδότης - Διευθυντής: Αντώνης Θαλασσέλης

 

     Η «ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ», Ετήσια Λογοτεχνική και Καλλιτεχνική Έκδοση με έδρα την Αθήνα πρωτοεκδόθηκε το 1943 από τις εκδόσεις «Μαυρίδη» με Διευθυντή τον Αριστείδη Μαυρίδη και έβγαλε 68 τόμους μέχρι το 2011 όταν και ανέστειλε την έκδοσή της. Το 1988 είχε βραβευτεί με έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών.  Από το 2019 πέρασε στα χέρια του συμπατριώτη μας Αντώνη Θαλασσέλη, ο οποίος και συνεχίζει και ανανεώνει αυτή την  ιστορική εκδοτική προσπάθεια. Για τη «ΝΕΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ» θα έχουμε ειδικό αφιέρωμα σε επόμενο φύλλο.

 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey