Η συμπατριώτισσά μας Λιλή Λαμπρέλλη, γνωστή αφηγήτρια λαϊκών παραμυθιών έρχεται στη Μυτιλήνη και μιλά στο «Ε»

 «Τα λαϊκά παραμύθια προετοιμάζουν μικρούς και μεγάλους για μια επόμενη φάση της ζωής τους»

07/10/2017 - 15:24

 

«Το Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης είναι πάνω απ' όλα, είναι μια ελεγεία για τα λαϊκά παραμύθια, αυτές τις φαινομενικά ανώδυνες ιστορίες που μπορούν να μας σώσουν από ανίατη οδύνη, ανίατη κενότητα, ανίατη δειλία, ανίατη μιζέρια, ανίατη ανία - όλα τα κακά που οδηγούν σε άσκοπο παραγέμισμα ελεύθερου χρόνου κι ελεύθερου πόνου. Σύντροφοι πιστοί, αυτά τα παμπάλαια αφηγήματα μας συντροφεύουν στον νόστο για τη δικιά μας Ιθάκη χωρίς να γίνονται γουρούνια στην ποδιά της Κίρκης, χωρίς να τρώνε τα βόδια του Ήλιου. Μας διδάσκουν εμπιστοσύνη στη ζωή, μας προσφέρουν δύναμη και ομορφιά κι αντέχουν να μας ομορφαίνουν το ταξίδι ως το τέλος».

Τα παραπάνω είναι από το οπισθόφυλλο του νέου βιβλίου της Λιλής Λαμπρέλλη που έχει τίτλο «Μικρό αλφαβητάρι αφήγησης. Εγχειρίδιο αυθαίρετου στοχασμού πάνω στα παραμύθια και στην αφήγησή τους» (Εκδόσεις Πατάκη).

Με δεκαεπτά βιβλία στο ενεργητικό της και βαθιά γνώση των λαϊκών παραμυθιών η Λιλή Λαμπρέλλη είναι μια περιζήτητη και γοητευτικότατη αφηγήτρια που καθηλώνει το κοινό, παιδιά αλλά και ενήλικες. Την Πέμπτη, 12 Οκτωβρίου θα βρεθεί στη Μυτιλήνη, που έχει παλιούς και στενούς δεσμούς, καλεσμένη του βιβλιοπωλείου «Book & Art». Το πρωί θα επισκεφτεί σχολεία της Μυτιλήνης και το απόγευμα στον χώρο του βιβλιοπωλείου θα μιλήσει για λαϊκά παραμύθια και θα αφηγηθεί κάποια με τον τρόπο που μόνο αυτή ξέρει.

 

Ποιο γεγονός ήταν η αιτία της ενασχόλησης σας με τα λαϊκά παραμύθια;

«Η πρώτη μου επαφή με τα λαϊκά παραμύθια έγινε από καθαρή συγκυρία. Πήγα σε ένα σεμινάριο του Γάλλου συγγραφέα και αφηγητή Ανρί Γκουγκό, νομίζοντας ότι αφορούσε το λογοτεχνικό παραμύθι ενώ αφορούσε το λαϊκό. Αυτό το “λάθος”, λόγω του αμφίσημου τίτλου του σεμιναρίου, έγινε πριν από είκοσι σχεδόν χρόνια κι, όπως πως λέω συχνά, από τότε βούτηξα στα βαθιά των παραμυθιών και δεν αναδύθηκα ποτέ».

 

Ποια είναι βασική διαφορά των λαϊκών παραμυθιών με τα υπόλοιπα;

«Η βασική τους διαφορά είναι ότι το λογοτεχνικό παραμύθι είναι “ενός ανθρώπου”, ενώ το λαϊκό είναι ένα διαχρονικό και πολυπολιτισμικό αφήγημα “όλων των ανθρώπων”. Για παράδειγμα, “Το κοριτσάκι με τα σπίρτα” είναι του Άντερσεν ενώ “Η Σταχτοπούτα” είναι ένα παραμύθι που βρίσκουμε στα περισσότερα μέρη του κόσμου, και με πάμπολλες καταγραφές στην Ελλάδα, σε μεγάλο βάθος χρόνου και σε χιλιάδες παραλλαγές».

 

Δημιουργούνται στις μέρες μας λαϊκά παραμύθια;

«Ίσως δημιουργούνται, αλλά όχι για τη δική μας γενιά. Αν καταφέρει ένα παραμύθι “ενός ανθρώπου” να γίνει ανώνυμο και να περάσει μέσα από την προφορική παράδοση στις επόμενες γενιές, τότε ίσως θεωρηθεί από τους παραμυθολόγους του μέλλοντος “λαϊκό”».

 

Τι είναι αυτό που σας γοητεύει σ’ αυτά τα παραμύθια;

«Όπως λέει ο μεγάλος ανθρωπολόγος Κλοντ Λεβί Στρως, τα παραμύθια είναι “πολύ πολύ ωραία αντικείμενα” και όλα έχουν κάτι πολύ σημαντικό να μας πουν για τον εαυτό μας και για τη ζωή την ίδια. Μοιάζουν ανώδυνα και αφελή, αλλά στην ουσία είναι παραβολές που μας ωθούν στην ενηλικίωση και, για όσους έχουν ψυχική ανοιχτωσιά, σε μεγάλωμα ψυχής. Τι πιο γοητευτικό απ’ αυτό;»

 

Παμπάλαια και προφορικά…

 

Γιατί τα χαρακτηρίζετε ως «Λόγο εύθραυστο και αθάνατο»;

«Ο λόγος των παραμυθιών είναι εύθραυστος γιατί είναι λόγος παμπάλαιος και προφορικός. Ο καθημερινός προφορικός λόγος είναι από τη φύση του θνησιγενής -μπορεί να ξεχαστεί ή να αλλοιωθεί σε βαθμό που το νόημά του να χαθεί. Όμως τα παραμύθια που κατάφεραν να επιβιώσουν εδώ και χιλιάδες χρόνια και να φτάσουν ως εμάς μέσα από την ευάλωτη και συγχρόνως απίστευτα ανθεκτική για ό,τι έχει λόγο ύπαρξης, προφορικότητα, έχουν κατακτήσει ένα είδος “αθανασίας”».

 

Πώς εξηγείτε τα στοιχεία του τρόμου και της σκληρότητας που συναντάμε σε πολλά λαϊκά παραμύθια καθώς και τους πολλούς συμβολισμούς που δεν είναι και τόσο εύκολο να εξηγηθούν;

«Τη μυθική αγριότητα συνήθως τη βρίσκουμε στα “μαγικά” παραμύθια που είναι η μόνη μορφή του αρχέγονου “μύθου” που κατάφερε να παραμείνει ζωντανή. Ο λόγος του μύθου, και των μαγικών παραμυθιών, είναι πάντα συμβολικός. Όταν υπάρχει κανιβαλισμός, και συχνά ενδοοικογενειακός κανιβαλισμός, δεν πρέπει ποτέ να μένουμε στο πρώτο επίπεδο. Ο δράκος που απειλεί να σπαράξει τον ήρωα ίσως είναι ένας φόβος που απειλεί να τον (μας) σπαράξει. Υπάρχουν δράκοι, παράδειγμα, στον “Δακρυγιάννη”, που έχουν φτιάξει σπαθί στα μέτρα του ήρωα, που όμως προορίζεται για το δικό τους χαμό. Δηλαδή, οι δράκοι προσφέρουν στον ήρωα το σπαθί που θα τους σφάξει. Το ίδιο δεν ισχύει με τον κάθε φόβο, την κάθε απειλή;

Στην ενδοοικογενειακή σύγκρουση, ας το θυμόμαστε, νικητής είναι πάντα ο νεότερος. Ο πιο γνωστός κανίβαλος που έτρωγε τα παιδιά του είναι ο Κρόνος της ελληνικής μυθολογίας. Όμως ο Δίας τα κατάφερε μια χαρά. Τελικά, ποιον μπορεί να τρομοκρατήσει αυτού του είδους η μυθική αγριότητα;»

 

Για ποιους λόγους είναι ωφέλιμα στα παιδιά τα παραμύθια και γιατί αξίζει να «παραμυθιαζόμαστε» και οι ενήλικες;

«Τα λαϊκά παραμύθια, και κατά κύριο λόγο τα “κυρίως” παραμύθια που είναι τα “μαγικά”, προετοιμάζουν μικρούς και μεγάλους για μια επόμενη φάση της ζωής τους. Τα παιδιά έχουν μπροστά τους τη μετάβαση στην ενηλικίωση που δεν είναι ποτέ κάτι ανώδυνο, αλλά και πολλοί ενήλικες έχουμε πράγματα μέσα μας που δεν πρόλαβαν να ωριμάσουν, να “μεγαλώσουν” και μας δημιουργούν ανασφάλειες λογιών-λογιών.

Τα παραμύθια, με το συμβολικό τους λόγο, μας λένε πως για κάθε μετάβαση σε ένα ανώτερο επίπεδο επίγνωσης θα χάσουμε πράγματα και θα πρέπει να κάνουμε πένθος γι’ αυτές τις απώλειες, που για μια μετάβαση ενός παιδιού στην ενηλικίωση μπορεί να είναι τα προνόμια του παιδιού. Δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα. Θα προχωράμε στη ζωή χάνοντας πράγματα και κερδίζοντας πράγματα, όπως τα μικρά παιδιά χάνουν τα πρώτα τους δόντια. Κάποιες φορές στην ενήλικη ζωή μας ένας θάνατος αγαπημένου ή ένας επώδυνος χωρισμός μπορούν να μας σπρώξουν με τη βία σε μια αληθινή αυτονομία και σε βήματα για τη γνώση του εαυτού ή μπορούν να μας εγκλωβίσουν στην οδύνη. Όμως η ευθύνη είναι δική μας. Έχουμε εμπιστοσύνη στη ζωή; Έχουμε αντοχή; Αν ναι, θα τα καταφέρουμε. Γι’ αυτά τα πράγματα μιλάνε τα παραμύθια».

 

Ασχολείστε ιδιαίτερα με την αφήγηση των λαϊκών παραμυθιών, η οποία είναι μια ολόκληρη τέχνη. Πέστε μας δυο λόγια.

«Η τέχνη της αφήγησης είναι περισσότερο σχέση και λιγότερο τέχνη. Σχέση ανάμεσα σε τρεις: αυτόν που λέει το παραμύθι, αυτόν που ακούει το παραμύθι και το ίδιο το παραμύθι. Αν αυτή η σχέση δεν είναι αληθινή, η αφήγηση έχει αποτύχει. Η προετοιμασία της αφήγησης ενός παραμυθιού χρειάζεται χρόνο κι αγάπη -σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τεχνάσματα: ταχυδακτυλουργίες, πυροτεχνήματα…

Η μόνη τεχνική του παραμυθά είναι να αφηγείται με την ψυχή του».

 

Ευλογημένο μέρος η Λέσβος…

 

Ποια σχέση κρατάτε με τη Λέσβο; Τα λαϊκά παραμύθια στο νησί μας έχουν ακροατήριο;

«Όλη μου η οικογενειακή ιστορία βρίσκεται στη Λέσβο (εκτός από ένα κομμάτι της που έμεινε στο Αϊβαλί να το σκεπάζει η λήθη). Οι γονείς μου γεννήθηκαν στη Μυτιλήνη (ο πατέρας μου στην Επάνω Σκάλα και η μητέρα μου στο Κιόσκι) και έχουν ταφεί στο νησί. Έχω ακόμα λίγους αλλά πολύ αγαπημένους συγγενείς εδώ και πολλούς φίλους. Η Λέσβος, παρά την οδύνη που ζει, είναι ένα ευλογημένο μέρος.

Όσο για τα λαϊκά παραμύθια, έχουν εξαιρετικό ακροατήριο στο νησί. Το διαπίστωσα πριν από λίγα χρόνια στο φεστιβάλ παραμυθιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και κάθε φορά που έρχομαι στη Λέσβο το διαπιστώνω. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχουν σε διάφορα μέρη του νησιού φυτώρια παραμυθάδων, εκπαιδευτικών -και όχι μόνο. Για να μην μπω σε μακροσκελή κατάλογο, εξάλλου δεν τους γνωρίζω όλους, δίνω ένα όνομα: την παιδίατρο Μαρία Παναγιώτου. Καλή αντάμωση να έχουμε».

 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey