Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης

Εφτά και κάτι νύχτες, (αφήγημα)

Εκδόσεις Νησίδες, 2017, σελ.196

Πώς μπορεί να ζει κανείς σε μια χαλεπή και στρεβλή για τη χώρα εποχή και ταυτόχρονα να εντοπίζει και να κρατά φυλαγμένη την ψίχα των στιγμών της ζωής για να την αφηγηθεί σχεδόν πενήντα χρόνια μετά;

Πώς μπορεί κανείς να αφηγείται πολιτικές, στρατιωτικές, επαγγελματικές, σχετικές με την τέχνη, ακόμα και ερωτικές περιπέτειες της νιότης του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, περνώντας πάντα από το ατομικό στο συλλογικό, σ’ αυτό δηλαδή που τον ενδιαφέρει να αποκαλυφθεί διά μέσου της αφήγησης, χωρίς φόβο και πάθος, χωρίς φιλαυτία και κομπορρημοσύνη, με παρρησία μόνο και αγάπη για την αλήθεια, χαράσσοντας στο χαρτί αυτό που πραγματικά συνέβη και ερμηνεύοντάς το με ελεύθερο πνεύμα και εντιμότητα;

Δύσκολο το εγχείρημα, αλλά, όπως αποδεικνύεται με το βιβλίο «Εφτά και κάτι νύχτες»  που κρατώ στα χέρια μου, όχι ακατόρθωτο για τον συγγραφέα του, δημοσιογράφο και δικηγόρο Ξενοφώντα Μαυραγάνη, ταγμένο συνειδητά στην αναζήτηση της αλήθειας και την ανάδειξή της, που έχει επιπρόσθετα και δουλεμένη γλώσσα για να υποστηρίξει τον σκοπό του.          

Το «Εφτά και κάτι νύχτες», είναι ένα αφήγημα196 σελίδων, που εκδόθηκε το 2017 από τις Νησίδες, εκδοτικό οίκο της Θεσσαλονίκης, με επιμέλεια του Βασίλη Τομανά, στο οποίο ο συγγραφέας με αφορμή εκείνα τα γεγονότα της προσωπικής του ιστορίας αφηγείται την καταγραφή του ζόφου της επταετίας σε στρατιωτικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο και της αντίστασης σε αυτόν στη Θεσσαλονίκη, στηριγμένος εκτός από τη μνήμη του, σε γενικότερο αρχειακό υλικό, προσωπικές σημειώσεις και άρθρα δικά του, δημοσιευμένα και αδημοσίευτα.

Κλειδί για την επιτυχία αυτής της στηριγμένης στο προσωπικό βίωμα αφήγησης είναι η επινόηση από τον συγγραφέα ενός αφηγηματικού alter ego, του νεανικού του εαυτού, ενός ήρωα δηλαδή με το αρχαιοπρεπές και δηλωτικό της καταγωγής του όνομα Λέσβανδρος, λεπτοκαμωμένου, κοντούλη, με γυαλιά «κι όσο να πεις καλή φάτσα». Το εύρημα του διαχωρισμού του ήρωα από τον αφηγητή - συγγραφέα εξυπηρετεί τη συγγραφική κατάκτηση μιας όσο γίνεται αφηγηματικής ελευθερίας -το πρώτο πρόσωπο λοιπόν, θυσιάζεται, επιλέγεται συνειδητά το τρίτο. Ταυτόχρονα με τη δράση του Λέσβανδρου σε νευραλγικά στρατιωτικά και αστικά, πάντα πολυπληθή περιβάλλοντα, αναπτύσσεται μια χαλαρή μυθιστορηματική πλοκή, διανθισμένη με την τραγικότητα των καταστάσεων στα χρόνια της δικτατορίας αλλά και, κατά περίσταση, με την κωμικότητα της λαϊκής ατάκας, της «κλεμμένης» από την πραγματική ζωή. Έχει, επιπρόσθετα, και το δικό του καυστικό χιούμορ ο Μαυραγάνης. Χαρακτηριστική, παράλληλα, είναι η αποφυγή κάθε γλαφυρότητας και συναισθηματικής υπερβολής στο λόγο του αφηγητή -η όποια συγκίνηση προκύπτει αποκλειστικά από τη γνώση και την περίσκεψη στην οποία αυτή οδηγεί. Πρόκειται για ένα λόγο που έχει αφομοιώσει έξυπνα το μπρεχτικό «παραξένισμα» και συγχρονίζεται σε σημεία με την αναβίωση της ραψωδίας στην Ευρώπη των ημερών μας. Έτσι το κείμενο αποκτά χαρακτηριστικά λογοτεχνίας τόσα, όσα χρειάζεται για να ξεδιπλωθεί ανάγλυφα κρατώντας σταθερά τον μαρτυρικό χαρακτήρα του.

 Αλεξάνδρα Μυλωνά

Θεατρολόγος

καθηγήτρια του Καλλιτεχνικού Σχολείου Θεσσαλονίκης, μέλος του Δ.Σ. της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.