Αλέξης Πανσέληνος: Λάδι σε καμβά (μυθιστόρημα), εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, σελ. 233 

«Καλοκαίρι 1966. Ο Σπύρος, µαθητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, περνά τις διακοπές του φιλοξενούµενος από την οικογένεια ενός ζωγράφου στο νησί. Είναι ένα σηµαδιακό καλοκαίρι, όχι µόνο για τον ίδιο αλλά και για την οικογένεια που τον φιλοξενεί. Λίγο αργότερα, ο Απρίλιος του ’67 αλλάζει τα πάντα στη ζωή του. Η ιστορία του Σπύρου είναι η ιστορία και πολλών άλλων της γενιάς του. Είναι η ιστορία ενός νεαρού ζωγράφου που αρνήθηκε να προδώσει την παρέα του αλλά πρόδωσε το όνειρό του. Τότε, µέσα της δεκαετίας του ’60, ο κόσµος όλος ήταν όπως εµείς - είκοσι χρονών. Μαζί µε εµάς είχε ξαναγεννηθεί η ζωή, όλα είχαν αλλάξει, ακούγαµε τα νέα τραγούδια που έπαιζαν στις µπουάτ της Πλάκας, τον Τιπούκειτο, την Απανεµιά, το Συµπόσιο, τη Ρουλότα και ένα σωρό άλλες. Αντί για τις ντιζέζ µε τα µικρόφωνα, νέοι τραγουδιστές, κορίτσια και αγόρια που θα µπορούσαν να είναι συµµαθητές µας στη Σχολή, παιδιά κι εκείνα σαν εµάς, µε φωνές απλές, χωρίς στόµφο, έλεγαν τα καινούργια τους τραγούδια πάνω σε στίχους που είχαν καθαρή ποίηση. Το φως µιας επανάστασης αχνόφεγγε, ο παλιός κόσµος βούλιαζε και εµείς, αποµακρυσµένοι από το όλο και πιο απρόσωπο κέντρο της πόλης, κρυµµένοι στις παραµεληµένες γειτονιές της, φέρναµε τον καινούργιο». 

Αυτή είναι η υπόθεση του νέου μυθιστορήματος του συμπατριώτη μας πεζογράφου, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Αλέξη Πανσέληνου. Το βιβλίο έγινε δεκτό με πλήθος θετικών κριτικών. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την κριτική της Μαρίας Στασινοπούλου στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Ο Αναγνώστης»: «Ακόμη, από τις ακριβείς περιγραφές και την τοπιογραφία που κάνει ο συγγραφέας, εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι το αιγαιοπελαγίτικο νησί, όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα, είναι η Μυτιλήνη, και δη η Πέτρα και ο Μόλυβος, και ο ζωγράφος Φαίδων Καραλής θα μπορούσε να είναι ο σπουδαίος Ορέστης Κανέλλης, φίλος του πατέρα Πανσέληνου ή ο άλλος, επίσης σπουδαίος, Μυτιληνιός ζωγράφος Τάκης Ελευθεριάδης. Καθώς διάβαζα το βιβλίο, τόσο το λιμάνι της Μυτιλήνης, όσο και η Πέτρα και ο Μόλυβος, αλλά και η διαδρομή από το Λιμάνι προς την ενδοχώρα, πρόβαλαν ξεκάθαρα μπρος στα μάτια μου. 

Στο «Λάδι σε καμβά», έναν πίνακα που δεν κατάφερε ποτέ να φτιάξει ο ατελέσφορος ζωγράφος Σπύρος, διακρίνουμε ένα διακαλλιτεχνικό παιχνίδι ανάμεσα στη μουσική, τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία. Μουσικοί όροι, έργα και εκτελέσεις (είναι γνωστή η εμμανής σχέση του Αλέξη με τη μουσική), αλλά και τεχνικές και τακτικές ζωγραφικής διατρέχουν τις σελίδες ενός λογοτεχνικού έργου. Αναζητώντας τα πιο ενδιαφέροντα, κατά τη γνώμη μου, στοιχεία του βιβλίου θα έμενα στις ευρηματικές παρομοιώσεις, δραστικό σχήμα λόγου από την εποχή του Ομήρου, στις ακριβείς και λεπτομερείς περιγραφές, στους ολοκληρωμένους χαρακτήρες, στις επαναλήψεις ως συνδετικού αρμού, στα κλιμακούμενα συναισθήματα» 

Χρήστος Αγγελάκος (κείμενα - Φωτογραφίες): Ημερολόγια Μυτιλήνης (Πρόλογος: Τίνα Μανδηλαρά), Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2022, σελ. 120 

Ο Χρήστος Αγγελάκος (1962-2019) γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Περιστέρι. Σπούδασε στο τμήμα Βυζαντινών- Νεοελληνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόνης· θέμα της διατριβή του ήταν «Το κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου. Εξέδωσε τα μυθιστορήματα «Η τελευταία εικόνα» (Κέδρος 1998), «Το δάσος των παιδιών»(Μεταίχμιο 2011, βραβείο μυθιστορήματος The Athens Prize for Literature περιοδικού (δε)κατα 2012), «Ψεύτικοι δίδυμοι» (Μεταίχμιο, 2017), την ποιητική συλλογή «Τα φώτα απέναντι»(Ίκαρος, 2008), τα θεατρικά έργα «Οι δυο μας τώρα» (Ευρασία, 2014)Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα στα Βραβεία Συγγραφής Θεατρικού Έργου του Υπ. Πολιτισμού, το 2009), «Ήταν ένας και δεν ήταν κανένας» (Ευρασία, 2015), καθώς και τη μετάφραση των δοκιμίων του Jean Starobinski, «Τρεις μανίες» (Εστία, 1992). Συνεργάστηκε με τα περιοδικά: Διαβάζω, Λόγου Χάριν, Εντευκτήριο, Λογοτεχνικός Πολίτης, oanagnostis.gr και πιο πρόσφατα με την Εφημερίδα των Συντακτών, δημοσιεύοντας παρουσιάσεις, συνεντεύξεις με συγγραφείς και κριτικές λογοτεχνίας. Στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ παρουσίασε το έργο δώδεκα γνωστών ποιητριών και πεζογράφων της γενιάς του 70 σε ισάριθμες ωριαίες εκπομπές. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 24 Ιανουαρίου 2019, σε ηλικία 56 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο. Τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Αγγελάκος συγκλονισμένος από την προσφυγική κρίση, όπως εκτυλίσσεται στις ακτές της Μυτιλήνης κυρίως, φεύγει για το νησί, με στόχο να καταγράψει όσα διαδραματίζονται εκεί. Η ευαισθησία που τον χαρακτήριζε σε κάθε έκφανση του βίου του αποτυπώνεται στις «ανταποκρίσεις» του, που δημοσιεύονταν εν θερμώ, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, εκείνες κιόλας τις μέρες, στη «Lifo». 

Εφτά χρόνια αργότερα, σε έναν πιο σύνθετο και δυστυχώς πιο σκοτεινό κόσμο, και ενώ ο ίδιος δεν βρίσκεται πια στη ζωή, οι εκδόσεις «Κέδρος» έδωσαν στα κείμενά του μία πιο «μόνιμη» μορφή, αυτήν του βιβλίου, συνοδεύοντάς τα με φωτογραφίες του ίδιου του συγγραφέα και με ένα προλογικό σημείωμα της συνεργάτιδας και προσωπικής φίλης του, δημοσιογράφου και κριτικού λογοτεχνίας, Τίνας Μανδηλαρά.  

Από το σημείωμα αυτό που έχει τίτλο «Ημερολόγια Μυτιλήνης 2015. Η σημασία τού να είσαι άνθρωπος» παραθέτω ένα απόσπασμα «Γράφοντας τα «Ημερολόγια Μυτιλήνης» ως παντοτινά μνημόνια που χώρεσαν σε έναν λαβωμένο Σεπτέμβρη του 2015 ο Χρήστος Αγγελάκος ξέρει καλά ότι είναι ένας ενδιάμεσος: ανάμεσα σε εκείνο που βίωσε ως στιγμιότυπο μιας ιστορικής στιγμής και σε μια πανανθρώπινη τραγωδία, σε αυτό που άρχιζε να διαμορφώνεται ως ανοιχτή πληγή και χαίνει ακόμα μέσα μας ως βαθιά ενοχή και αμαρτία, στην υπενθύμιση της ουσίας του ανθρώπου και στην πραγματική καταγωγή του. Είναι, άλλωστε, σαφές και το ξεκαθαρίζει εξαρχής ο ίδιος στο πρώτο από τα κείμενα για τη Lifo, όπου και δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες, ότι δεν πήγε στη Μυτιλήνη ως δημοσιογράφος αλλά ως ένας απλός επισκέπτης που θέλησε αυθόρμητα να συνδράμει και να δει πως μπορεί ακόμα να δικαιώσει την ταυτότητα του, αυτή του ανθρώπου που είχε ανέκαθεν το χρέος να δείξει».. 

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΕΝΤΥΠΑ 

- Το Βήμα της Γέρας, Παγγεραγωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Γέρας, αρ. φύλλου 160/Οκτώβριος 2022 

- Το Βήμα της Γέρας, Παγγεραγωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Γέρας, αρ. φύλλου 160/Νοέμβριος 2022 

- Παλμοί της Βατούσας, Πολιτιστικός Σύλλογος των Απανταχού Βατουσαίων Λέσβου, αρ. τεύχους 99/Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2022 

- Αιολίδα, Πολιτιστικός Σύλλογος «Λεσβιακή Παροικία», αρ. τεύχους 85/Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2022 

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ 

- Παλλεσβιακή Ένωση Θεσσαλονίκης, Ημερολόγιο 2023 (επιτοίχιο Ημερολόγιο με φωτογραφικό υλικό από το βιβλίο του Νίκου Σηφουνάκη «Τα λιθόστρωτα».