Αριστείδης Στεργέλλης

Το γλωσσικό ιδίωμα του Πλωμαρίου

Μελέτη - Συλλογή υλικού - Αναδρομικό λεξιλόγιο

Έκδοση Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής «Βενιαμίν Λέσβιος»

Αθήνα 2017, σελ. 129

«Εκδίδουμε το έργο αυτό ως φόρο τιμής στους προγόνους μας, που αυτή τη τραχιά ντοπιολαλιά, πιστοί στα παλαιότερα επαναστατικά κηρύγματα του Βενιαμίν Λεσβίου, προκάλεσαν και πρωτοστάτησαν στην Απελευθέρωση του νησιού μας από τους Τούρκους, δείχνοντας την αγάπη τους για τη Λευτεριά αλλά και όμως δεν δίστασαν, πέντε μόλις χρόνια μετά, να προβούν σε λαϊκή εξέγερση για την άδικη διανομή τροφίμων από την Πολιτεία και να δικαστούν, δείχνοντας επίσης το πάθος τους για την Ισότητα και την Κοινωνική Δικαιοσύνη. Το εκδίδουμε με αγάπη και σεβασμό, σαν λιθαράκι αντίστασης για ένα δυσοίωνο μέλλον: όταν Γεωπονικές σχολές πανεπιστημίων διαφυλάσσουν γνήσιους σπόρους φυτών για χρήση τους από μελλοντικούς καλλιεργητές, αν πιθανώς απαιτηθεί να επανακάμψει η ανθρωπότητα από την καλλιέργεια των μεταλλαγμένων, όταν Παγκόσμιες οργανώσεις δραστηριοποιούνται στην προστασία των ουκ ολίγων ειδών, που μετά την παρουσία τους στη γη μας επί εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια απειλούνται με εξαφάνιση στις μέρες μας, όταν οι γλωσσολόγοι παράλληλα διακηρύσσουν πως οι γλώσσες και οι διάλεκτοι είναι ζωντανοί οργανισμοί, που επίσης χάνονται δυστυχώς, πρέπει να τύχουν κι αυτές ανάλογης προστασίας. Ελπίζουμε λοιπόν πως το έργο αυτό θα είναι μια σύγχρονη «κιβωτός» διαφύλαξης του ιδιώματός μας, ώστε κάποιοι μελετητές στο παρόν ή το μέλλον να σταθούν με θρησκευτική ευλάβεια στη μελέτη του, ερευνώντας τη συνείδηση της μοίρας του λαού και του τόπου μας, με όσα θετικά ήθελαν τότε προκύψει».

Μ’ αυτά τα λόγια, μεταξύ άλλων, ο αείμνηστος Δημήτρης Χαλαυτής, πρόεδρος του  Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής, προλογίζει το σπουδαίο βιβλίο του Αριστείδη Στεργέλλη «Το γλωσσικό ιδίωμα του Πλωμαρίου. Μελέτη - Συλλογή υλικού - Αναδρομικό λεξιλόγιο».

Ο συγγραφέας, γέννημα-θρέμμα του Πλωμαριού, σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή και εκπόνησε διδακτορική διατριβή, υπηρέτησε στο Κέντρο Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών και έφτασε μέχρι τη βαθμίδα του Διευθυντή Ερευνών.

Το βιβλίο του χωρίζεται στα παρακάτω κεφάλαια: Το γλωσσικό ιδίωμα του Πλωμαρίου, Παροιμίες και παροιμιώδεις εκφράσεις, Νιώσματα (αινίγματα), ανεκδοτολογικές διηγήσεις, Επωδές και άλλα, Αναδρομικό λεξιλόγιο, Από το λεξιλόγιο Βρασίδα Λαγουμίδη.

Πολύ ενδιαφέρον και κατατοπιστικό το κεφάλαιο για το γλωσσικό ιδίωμα του Πλωμαρίου. Ο συγγραφέας εξετάζει την υπάρχουσα βιβλιογραφία και κάνει μια σειρά από φθογγολογικές και γραμματικές παρατηρήσεις.

Nα μερικές λέξεις από το παλιό Πλωμάρι: Βατσίδ: καταπράσινος, ακμαίος (στα δέντρα), βιράν: ρημαγμένος χώρος, βούτλου: παροδικό πρήξιμο στο κεφάλι από χτύπημα, γκιντί: αχρείος, παλιάνθρωπος, μαργώννου: έχω δυσκαμψία από το κρύο, μπάτσι: μήπως και, μη, ουρθουφλιά: ελαττωμένη όραση, όπως της όρνιθας, στραβομάρα, πθαμίκς: κοντός μιας σπιθαμής, κα.

Παναγιώτης Σκορδάς