Στις 22 και 23 Αυγούστου τελέστηκε και πάλι το δεύτερο πανηγύρι με ταυροθυσία στην Αγία Παρασκευή, το πανηγύρι της Μόσυνας. Η Μόσυνα, ένα από τα σπάνια θηλυκά βουνά, έλκει το όνομά της κατά τον Κώστα Μάκιστο από την μητέρα των Μουσών Μνημοσύνη (αιολικά Μνημόσυνα - 'Μόσ'να). Εκεί στο βουνό γίνεται το πανηγύρι στα εννιάμερα της Παναγιάς, πανηγύρι εξίσου πανάρχαιο όπως και του Ταύρου, και λίαν δημοφιλές επίσης, που αναβίωσε μεταπολιτευτικά, και ρίζωσε με τις προσπάθειες του Λαογραφικού συλλόγου Αγίας Παρασκευής. Σταδιακά ανάπτυξε, με χιούμορ και χάρη, το δικό του τελετουργικό, διαφοροποιημένο από τη μεγάλη πανήγυρη του Ταύρου, τελετουργικό που τελικά του επέτρεψε να ανοίξει δικά του φτερά: οι οργανωτές του είχαν την έμπνευση να αναδείξουν σαν τιμώμενο ζώο όχι το περήφανο άτι αλλά το ταπεινό γαϊδουράκι, που ακουσίως δανείζει το όνομά του για να χαρακτηρίσει, ανθρώπους άξεστους, με παράλογο πείσμα, και κακοήθεις. Οι δυο ιδιαιτερότητες της γιορτής είναι η παρέλαση των ομορφοστολισμένων γαϊδάρων που τους καβαλικεύουν μικρά παιδιά με παραδοσιακές στολές, ενώ προηγούνται τα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου με τα λάβαρά τους και την ελληνική σημαία, επίσης καβάλα σε γαϊδάρους. Η δεύτερη ιδιαιτερότητα είναι οι γαϊδουροδρομίες της δεύτερης μέρας που συγκεντρώνουν πολύ κόσμο και είναι διασκεδαστικές.

Είναι όμως πράγματι το γαϊδουράκι τόσο ταπεινό όσο νομίζουμε, προσεγγίζοντας κάπως επιφανειακά το θέμα; Όλα τα γαϊδουράκια ζήσαν την ίδια δύστυχη ζωή που περιγράφει (συμβολικά) ο Βάρναλης στην μπαλάντα του κυρ-Μέντιου;

Μεροδούλι, ξενοδούλι!

Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι

ούλοι: δούλοι, αφεντικό

και μ' αφήναν νηστικό

Γράψαμε σε προηγούμενο σημείωμά μας πως τις περισσότερες φορές σε μια αγροτική κοινωνία άνθρωποι και ζώα έχουν στενή σχέση αλληλεξάρτησης, αφού εργάζονται μαζί. Οι αγρότες περιποιούνται και προστατεύουν τα ζώα τους, και εκείνα συμβάλλουν στο οικογενειακό εισόδημα. Αυτό ισχύει βεβαίως και για τα γαϊδουράκια, τα οποία παλιότερα συνεισέφεραν σε ένα πλήθος αγροτικές εργασίες κουβαλώντας φορτία: από ξύλα έως το ίδιο το αφεντικό, σε μακρινές πολλές φορές πορείες. Η συνεισφορά τους όμως στο οικογενειακό εισόδημα μπορούσε να πάρει και άλλη μορφή, πολύ πιο ...ευχάριστη για το ζώο, καθώς μας θύμισε η ιστορία ενός γαϊδάρου από την Αγία Παρασκευή.

Είχε το καλύτερο όνομα σ' όλη την περιφέρεια, γι αυτό τον αναζητούσαν στην έδρα του οι υποψήφιες. Κι αυτός και το απολάμβανε και έδειχνε την ικανοποίησή του στην ...πράξη και στο καμαρωτό του βάδισμα, με καβαλάρη το αφεντικό του, τον Παναγιώτη Δημητράκα (Μαϊντάλ'), γνωστό νοικοκύρη της Αγίας Παρασκευής. Ήταν σκούρος γκρίζος, με ασπριδερό περίγραμμα γύρω από τα μάτια, τη μουσούδα και το εσωτερικό των αυτιών. Πανύψηλος, το μπόι του δυο-τρεις πιθαμές πάνω από τ' άλλα γαϊδούρια του χωριού, βαρβάτος, σβέλτος και ευκίνητος, με μεγάλη αντοχή και περήφανη περπατησιά, και πέρα από τις ...επιβητορικές του δραστηριότητες δεν περιφρονούσε και τις αγροτικές εργασίες. Με καταγωγή από την Κύπρο, αποτελούσε ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της φημισμένης ράτσας του. Κυπριώτικος γάιδαρος με τα όλα του.

Όχι ότι άφηνε ...απεριποίητες και τις γαϊδάρες, αλλά η βασική του ενασχόληση αφορούσε τις φοράδες της περιοχής. Τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες η αγροτική παραγωγή ήταν στο φόρτε της, οι ανάγκες για μεταφορές μεγάλες, και γι αυτό οι αγρότες χρειάζονταν την δύναμη και την αντοχή των μουλαριών. Ως εκ τούτου ο ερχομός ενός μικρού μουλαριού ήταν πιο επιθυμητός και επιδιωκόμενος σε σχέση με τα πουλαράκια ή τα γαϊδουράκια). Οι παλιότεροι θα θυμούνται πως η συχνότερη (χιουμοριστική και διφορούμενη) ευχή στο πανηγύρι του Ταύρου ήταν «άιντε κι τ' χρον' ούλ' μας μ'λάρια!», και πως τάζαν τη φοράδα τους στον Άγιο για να «πιάσει» μουλάρι. Οπότε: κουτσοί-στραβοί, όχι στον Άγιο Παντελεήμονα, παρά στον Παναγιώτη Δημητράκα.

Ο κάτοχος της φοράδας, έκλεινε το ραντεβού στο μικρό αλάνι πίσω από την κατοικία του...γαμπρού. Ο μπαρμπα-Παναγιώτης έβγαινε από την πίσω πόρτα κρατώντας σφιχτά απ' το καπίστρι τον επιβήτορα και άρχιζε τις προτροπές: «άιντι γιε μ', άιντι παλ'κάρ' μ', αρ, αρρ, αρρρ» παρατεταμένα. Και μ' ένα μικρό γκάρισμα ο «γιος» ολοκλήρωνε τη σεξουαλική πράξη, με εγγυημένο αποτέλεσμα. Γι αυτό και οι ιδιοκτήτες φοράδων κατέφευγαν μαζικά στον κυρ-Παναγιώτη για να «αλλαχτούν», ή να «τραβηχτούν», ή όπως αλλιώς θέλετε, με τον γάιδαρό του, και πλήρωναν αγόγγυστα το αξιοσέβαστο την εποχή αυτή ποσό των 100 δραχμών για τα γ@μ'σι@τ'κ@. Έτσι το Κυπριωτάκι συνεισέφερε σημαντικά στον οικογενειακό κορβανά.

Έλα όμως που αυτά τα ...ημι-δημόσια αλλάγματα, τραβήξαν την προσοχή μιας παρέας πιτσιρικάδων της γειτονιάς που παρακολούθησαν στα κρυφά το ...τελετουργικό, ως ζωντανό μάθημα σεξουαλικής αγωγής. Μια, δυο, τρεις και το λουρί της μάνας, κατόπιν πολλών παρατηρήσεων, συζητήσεων και διαφορετικών γνωμών, η παλιοπαρέα κατάφερε να «σπάσει τον κώδικα» σχέσεως μπαρμπα-Παναγιώτη - επιβήτορα - φοράδας. Και «αμ έπος, αμ έργον» αποφάσισαν να δοκιμάσουν στην πράξη τα συμπεράσματά τους. Με άκρα συνομωτικότητα κρύφτηκαν κάποιο απόγευμα πίσω από έναν τοίχο, και περίμεναν υπομονετικά και σιωπηρά τον μπάρμπα-Παναγιώτη να γυρίσει απ' το χωράφι του. Δεν άργησε να φανεί καμαρωτός και ευδιάθετος, καβάλα στον γάιδαρό του. Μόλις έφτασε δίπλα τους ξέσπασαν τα πιστιρίκια: «αρ, αρρ, αρρρ!» Άκουσε ο επιβήτορας την εισαγωγή και ανταποκρίθηκε με μια σειρά παρατεταμένα γκαρ γκαρ, έκοψε ταχύτητα και «κατέβασε». Τα πιτσιρίκια ξέσπασαν σε γέλια και ζητωκραυγές για την ανακάλυψή τους και την επιτυχία του ...πειράματος, κι ο μπάρμπα-Παναγιώτης θύμωσε και τους ξεμπρόστιασε: «βρε παλιομώρια, καθήστι καλά!» κλπ. κλπ.

Καϋμένε μπάρμπα-Παναγιώτη, δεν είχες ακούσει ποτέ για τον Παβλώφ και τα εξαρτημένα αντανακλαστικά, ούτε βέβαια οι πιτσιρικάδες ξέραν κάτι για την αρχή του. Χρειάστηκαν να την ανακαλύψουν από μόνοι τους σε μια ...καθημερινή της εφαρμογή, αποδεικνύοντας πως η αρχή του Παβλώφ έχει ισχύ, εκτός από τους σκύλους και στα γαϊδούρια, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μόνο που αυτοί δεν κέρδισαν Νόμπελ φυσιολογίας!

Τα παιδιά επανέλαβαν το πείραμα μερικές φορές, πάντα αποτελεσματικά, ο μπάρμπα-Παναγιώτης εξοργιζόταν, αλλά από μέσα του ψιλοχαμογελούσε και σιγομουρμούριζε: «βρε τα παλιομώρια». Μέχρι που τα παλιομώρια χόρτασαν το αστείο και τους άφησαν «πατέρα και γιό» στην ησυχία τους.

Σημ: Ο Ιβάν Πετρόβις Παβλώφ (1849 - 1936) ήταν Ρώσος γιατρός και φυσιολόγος. Περίφημο είναι το πείραμα με τον σκύλο που συνδέει την προσφορά τροφής με τον ήχο ενός κουδουνιού, με αποτέλεσμα να εκκρίνει σάλιο ακούγωντας το κουδούνι και μόνο. Το πείραμα αυτό που έφερε επανάσταση στην ψυχολογία και την εκπαίδευση, οδήγησε στη διατύπωση της αρχής πως «όταν ένα ουδέτερο ερέθισμα συνδέεται επανειλημένα με ένα ανεξάρτητο ερέθισμα, τότε μπορεί να προκληθεί μια εξαρτημένη αντίδραση». Για την εργασία του αυτή ο Παβλώφ τιμήθηκε στα 1904 με Νόμπελ Φυσιολογίας.