Η φιλόλογος και μελετήτρια Μαρία Ζαφειρίου  μιλά στο «Ε» για το νέο και ιδιαίτερο βιβλίο της

01/07/2021 - 11:32 Ενημερώθηκε 05/07/2021 - 11:36

«Η γλώσσα εξελίσσεται, μα δεν παύει να είναι φυσική, γέννημα των καιρών και των νέων επικοινωνιακών αναγκών»

Συνέντευξη στον Παναγιώτη Σκορδά

 «Οι λέξεις στο διάβα τους…. Η σημασιολογική τους μεταβολή από το απώτερο χθες στο σήμερα» είναι ο τίτλος ενός ιδιαίτερου βιβλίου, που μοιάζει με λεξικό αλλά δεν είναι λεξικό. Συγγραφέας η Μαρία Ζαφειρίου, φιλόλογος του Πειραματικού Γυμνασίου Μυτιλήνης, με την οποία συζητάμε για το βιβλίο της, τη γλώσσα και την εκπαίδευση.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το πόνημα προλογίζουν η Ροζαλία Χατζηλάμπρου, Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. και η Μαρία Παπαδανιήλ, Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Β. Αιγαίου.

Πώς προέκυψε η ιδέα δημιουργίας αυτού του βιβλίου;

Το βιβλίο μου αυτό είναι αποκύημα μιας βαθύτερης ανάγκης  για επικαιροποίηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και προσέγγισή της όχι μόνο ως διδακτικού αντικειμένου, αλλά κυρίως ως  αναπόσπαστου μέρους της ιστορίας της γλώσσας μας σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του χαρακτηρισμού της ως αναχρονιστικής, «νεκρής», άνευρης και αποστεωμένης. Αυτή η «άδικη» στάση απέναντί της στάθηκε το έναυσμα εύρεσης, καταγραφής και ανθολόγησης λημμάτων που είτε φωνολογικά είτε μορφολογικά έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα αλλά διαφέρουν σημασιολογικά.

Δώστε μας μερικά παραδείγματα που αποδεικνύουν τη σημασιολογική μεταβολή των λέξεων από το απώτερο χθες στο σήμερα.

Γνωστό ως προς τη συχνότητά του είναι το λήμμα πόνος, που σήμαινε κόπος, ενώ σήμερα σημαίνει άλγος. Επίσης, τα επίθετα ωραίος και αγαθός σήμαιναν ώριμος ή έγκαιρος και ανδρείος ή ευγενικής καταγωγής  στο χθες, ενώ στο σήμερα έχουν πάρει τη σημασιολογική χροιά του όμορφος και νωθρός στη σκέψη άνθρωπος αντίστοιχα.

Πόσες λέξεις έχετε καταγράψει; Πόσο χρόνο χρειάστηκε και εάν είναι ενδεικτικός ή εξαντλητικός ο κατάλογος;

Τα λήμματα αριθμούν στα 603. Δούλεψα για την σταχυολόγησή τους περίπου πέντε χρόνια. Πρόκειται για έναν κατάλογο ανεξάντλητο, άρα και ενδεικτικό. Θέλω, όμως, να πιστεύω ότι είναι μία ικανή «μαγιά» που μπορεί να συμπληρωθεί μέσα από μία ενδελεχέστερη γλωσσολογική έρευνα.

 Τι μας μαθαίνει αυτό το περίεργο ταξίδι των λέξεων;

Είναι ένα ταξίδι, όπως ακριβώς το χαρακτηρίσατε. Μόνο που δεν θα το έλεγα  περίεργο αλλά απαιτητικό. Τα σημαίνοντα και σημαινόμενα των λέξεων είναι μία περιήγηση στη μηχανή του χρόνου που απαιτεί γνώση, μεράκι και ενδιαφέρον για τη γλώσσα μας και την ιστορία της. Σ’ αυτή τη γλωσσική συνειδητότητα προσβλέπω με το βιβλίο μου αυτό, σε μια ισορροπία γλωσσολογικού ενδιαφέροντος με απλή περιέργεια, που αφορά στη σημασιολογική αλλαγή της γλώσσας μας στην πορεία του χρόνου.

Στον πρόλογό της η πανεπιστημιακός κ. Ροζαλία Χατζηλάμπρου επισημαίνει ότι το βιβλίο σας έρχεται να καλύψει ένα κενό. Ποιο είναι αυτό και πώς το πετυχαίνετε;

Θα ήθελα πρώτα να ευχαριστήσω και δημόσια την Επίκουρη Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α., κ. Ρ. Χατζηλάμπρου για το σημείωμά της στον πρόλογο του βιβλίου μου. Το σημασιολογικό κενό στο οποίο αναφέρεται η πανεπιστημιακός, αφορά στην απουσία ενός συγκεντρωτικού ευρετηρίου λημμάτων με τη σημασιολογική τους  μεταβολή από την αττική διάλεκτο, στη μεσαιωνική έως την κοινή νεοελληνική, ανάγκη που υπηρετείται με επιστημοσύνη και αγάπη στο βιβλίο μου αυτό, που θυμίζει, μα δεν είναι λεξικό.

Ακούμε και διαβάζουμε συχνά ότι οι  μαθητές μας αποφοιτούν από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με φτωχό λεξιλόγιο και σοβαρές αδυναμίες τόσο στην κατανόηση όσο και στην παραγωγή κειμένων. Ποια είναι η γνώμη σας;

Δεν θέλω να είμαι αφοριστική απέναντι στη νέα γενιά. Ένα είναι βέβαιο ότι οι νέες κειμενικές πραγματώσεις δημιουργούν νέα δεδομένα πολυτροπικότητας και πολυμεσικότητας του λόγου τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού. Σ’ αυτή τη νέα εποχή γραμματισμού, και δη ψηφιακού, η γλώσσα εξελίσσεται, είναι διαφορετική, μα δεν παύει να είναι φυσική, γέννημα των καιρών και των νέων επικοινωνιακών αναγκών.

 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey