Η Λέσβος ως σταυροδρόμι ανατολής και δύσης φέρει μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κληρονομιά καθώς αποτυπώνονται οι επιρροές που δεχόταν το νησί στο πέρασμα του χρόνου. Οι ιστορικές και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες κάθε περιόδου διακρίνονται στην αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού και την ποικιλία που την διακρίνει.

Σε αυτήν την κατεύθυνση ξεκινά η προβολή της «Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Λέσβου» που θα φιλοξενείται στα κοινωνικά δίκτυα του Γεωπάρκου της Λέσβου. Η παρουσίαση αυτή θα περιλαμβάνει τόσο τους παραδοσιακούς οικισμούς όσο και μεμονωμένα στοιχεία, κτίσματα και κατασκευές, που αποτελούν δείγματα της οικοδομικής δραστηριότητας του παρελθόντος. Στοιχεία που περιγράφουν με τον πιο γλαφυρό τρόπο την μοναδική σχέση του φυσικού περιβάλλοντος με τον πολιτισμό κάθε τόπου. Στοιχεία με ιστορική, πολεοδομική, αρχιτεκτονική, λαογραφική, κοινωνική και αισθητική αξία. Στόχος αυτής της παρουσίασης είναι η γνωριμία κατοίκων και επισκεπτών με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του νησιού της Λέσβου – Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO.

Καθοριστικός παράγοντας στην δημιουργία αυτής κληρονομιάς το ίδιο το περιβάλλον του νησιού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα τοπικά πετρώματα που έδιναν το οικοδομικό υλικό όπως ο χαρακτηριστικός ιγνιμβρίτης, η τοποθεσία κάθε οικισμού (ορεινός- παραθαλάσσιος) αλλά και η ιδιαίτερη μορφολογία κάθε τόπου (απόκρημνες πλαγιές, φυσικά λιμάνια κ.α.) αποτέλεσαν τις βασικές παραμέτρους του περιβάλλοντος που καθόρισαν την μορφή των οικισμών.

Οι «μάρτυρες» της ιστορίας της Λέσβου

Η αρχιτεκτονική ποικιλομορφία της Λέσβου εκφράζεται από την κοσμοπολίτικη αρχιτεκτονική των αστικών κέντρων μέχρι τους αγροτικούς οικισμούς της υπαίθρου. Έντονη εναλλαγή εικόνων από τα «αρχοντικά», τα εκλεκτικιστικά κτίρια της Μυτιλήνης μέχρι τα αγροτόσπιτα και τα «ντάμια», της Δυτικής Λέσβου. Καστροπολιτείες, οχυρωματικοί πύργοι, κατοικίες, ναοί και βιομηχανικά κτίρια συνθέτουν την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού.

Μικρές και μεγάλες κατασκευές, από τα κτίρια μέχρι τις γέφυρες, τις κρήνες και τα «σέτια» της υπαίθρου, αποτελούν μάρτυρες της ιστορίας της Λέσβου. Στοιχεία που τεκμηριώνουν το πλούσιο παρελθόν του νησιού και αποτυπώνουν την ανθρώπινη παρουσία σε άμεσο διάλογο με το περιβάλλον για την κάλυψη βασικών αναγκών (κατοίκηση, υδροδότηση κ.α.).

Η προστασία

Η προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Ελλάδα προσέλαβε μεγάλη σημασία από το 1978 και έπειτα όταν ξεκίνησε η πρώτη καταγραφή των παραδοσιακών οικισμών της χώρας. Σε αυτήν την κατεύθυνση ωστόσο δεν αρκεί η μέριμνα από την πλευρά της πολιτείας που εστιάζει κυρίως στην καταγραφή και αναγνώριση κτιρίων και συνόλων ως Μνημεία. Χρειάζεται η αφύπνιση των πολιτών και η κατανόηση της σημασίας αυτών των μνημείων για την ταυτότητα κάθε περιοχής καθώς είναι συνυφασμένα με την ιστορία κάθε τόπου.

Τα μνημεία αυτά, μικρά ή μεγάλα αποτελούν τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Διατηρούν την μνήμη κάθε τόπου με στοιχεία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αρκεί να παρατηρήσει κάποιος πως αυτά τα στοιχεία αλληλοπλέκονται δημιουργώντας ένα αδιάσπαστο σύνολο.  Στοιχεία που διηγούνται την ιστορία αρκεί να τα ακούσουμε.

Στην Ελλάδα η καταστροφή που υπέστησαν μεμονωμένα κτίρια αλλά και οικιστικά σύνολα από την ανεξέλεγκτη δόμηση είναι τεράστια καθώς περιοχές άλλαξαν εικόνα σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην είναι αναγνωρίσιμες. Ενδεικτικά είναι σχετικά δημοσιεύματα που έχουν γραφτεί τόσο για τα αστικά κέντρα όσο και για επαρχιακούς οικισμούς. Τα τελευταία χρόνια η ανάγκη για την διατήρηση της φυσιογνωμίας κάθε τόπου έχει επανέλθει δυναμικότερα στο προσκήνιο καθώς μεγάλο μέρος του τουρισμού της χώρας αναζητά τα στοιχεία αυτά που διαφοροποιούν μια περιοχή έναντι μιας άλλης (πολιτιστικός τουρισμός). Οι παραδοσιακοί οικισμοί εξάλλου συγκαταλέγονται στα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα της χώρας.

Η προβολή

Το Γεωπάρκο της Λέσβου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης https://www.facebook.com/lesvosgeopark & https://www.instagram.com/lesvosgeoparkunescogg/