Τον Ιούλιο του 2019, όταν ανέλαβε η νέα κυβέρνηση της ΝΔ ένα από τα μεγάλα προβλήματα που κληρονόμησε, από από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η ανεξέλεγκτη μεταναστευτική κρίση με τις αθρόες ροές να δημιουργούν ασφυκτική εικόνα στις δομές που λειτουργούσαν, κυρίως στη Μόρια και συνολικά στο νησί. Μια κατάσταση εκτός ελέγχου, με τις τοπικές κοινωνίες απογοητευμένες και εξαγριωμένες, τις συνθήκες διαβίωσης στις δομές φιλοξενίας απάνθρωπες. Μια κατάσταση αδιέξοδη, που ειδικά τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης της ΝΔ, είχε πάρει εκρηκτικές διαστάσεις εγκλωβίζοντας στο νησί πάνω από 25.000 μετανάστες και με τη Μόρια να «φιλοξενεί» περί τα 22.000 άτομα σε άθλιες συνθήκες. Οι κυβερνητικοί αυτοσχεδιασμοί του πρώτου διαστήματος, σε συνδυασμό με την αύξηση των αφίξεων από τα απέναντι παράλια και με τη διστακτικότητα να ληφθούν δραστικά και αποτελεσματικά μέτρα για τη φύλαξη των θαλασσίων συνόρων, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μίγμα, που ήταν βέβαιο ότι αν δεν υπήρχε εκτόνωση, η «έκρηξη» ήταν δεδομένη και ανεξέλεγκτη και που τελικά δεν αποφεύχθηκε. Ευτυχώς η κυβέρνηση, μετά τις αρχικές παλινωδίες και τη δεδομένη υποτίμηση της κατάστασης , που είχε ως συνέπεια την ένταξη του μεταναστευτικού στην αρμοδιότητα του υπερυπουργείου Πολιτικής Προστασίας, έκανε τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις με την επανίδρυση του Υπ. Μετανάστευσης και δρομολόγησε τις νομοθετικές εκείνες ρυθμίσεις που επιτάχυναν τις διαδικασίες απονομής ασύλου, βάζοντας τάξη στη διαχείριση της κατάστασης και φρένο στις ανεξέλεγκτες ροές με την αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων, που κάποιοι προεξοφλούσαν ότι είναι ακατόρθωτο να συμβεί. Αυτό ήταν το κρίσιμο στοιχείο που φαίνεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να μπει τέλος στις προχειρότητες και στους αυτοσχεδιασμούς και επιτέλους να υπάρξει ένας σχεδιασμός που θα στόχευε στην αποσυμφόρηση των νησιών, βάζοντας συγχρόνως τάξη και στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Στόχος να αποκτήσει η χώρα τον έλεγχο του μεταναστευτικού και να μην επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες , που το καθιστούσαν ανεξέλεγκτο και ως εκ τούτου μη διαχειρίσιμο.

Γι αυτό και η πρώτη προτεραιότητα, στα πλαίσια του σχεδιασμού για την ανάκτηση του ελέγχου  του μεταναστευτικού, ήταν ο έλεγχος των μεταναστευτικών ροών, με στόχο να μειωθούν οι αφίξεις στο ελάχιστο. Σε αυτό συνέβαλε χωρίς αμφιβολία και η κρίση στον Εβρο και η επιχείρηση «εργαλειοποίησης» του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν, επισπεύδοντας τις διαδικασίες φύλαξης όχι μόνο των χερσαίων συνόρων , αλλά και των θαλασσίων, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα οι όποιες αναχωρήσεις από τα νησιά προς την ενδοχώρα να συμβάλλουν στην σταδιακή μείωση του μεταναστευτικού πληθυσμού, αφού δεν είχαμε νέες αφίξεις. Και αυτή η εικόνα συνεχίστηκε και το επόμενο διάστημα, αφού οι μεταναστευτικές ροές ελαχιστοποιήθηκαν , για να μηδενιστούν σχεδόν τον τελευταίο καιρό, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους αρμόδιους φορείς να διαχειριστούν με μεγαλύτερη άνεση την αποσυμφόρηση των νησιών , με την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου και την σταδιακή δραστική μείωση των φιλοξενουμένων στα νησιά, που ήταν και το ζητούμενο. Σήμερα αν εξαιρέσεις τη Λέσβο, όπου οι 25.000 περίπου εγκλωβισμένοι που βρισκόταν στο νησί στα τέλη του 2019- αρχές του 2020, είναι κάτω από 5.000, στα υπόλοιπα τέσσερα νησιά που διαθέτουν κέντρα υποδοχής σήμερα μετρούν τριψήφια νούμερα και στη Λέρο μάλιστα διψήφια. Και αυτό οφείλουμε να το πιστώσουμε και στην κυβέρνηση και σε όλους εκείνους που συνέβαλλαν στο να αλλάξουν τα δεδομένα σε σχέση με το μεταναστευτικό. Δεν χωρεί καμιά αμφιβολία ότι στη σημερινή διαμορφωμένη εικόνα έπαιξε και το ρόλο της και η καταστροφική φωτιά στο ΚΥΤ της Μόριας και ότι επακολούθησε , γιατί ταρακούνησε καταστάσεις, ευαισθητοποίησε δυνάμεις εντός και εκτός χώρας για να δραστηριοποιηθούν πιο δραστικά, να αναλάβουν δράση και να επιταχύνουν διαδικασίες, που κινούνταν σε αργούς ρυθμούς, υποτονικά, χωρίς την αναγκαία ένταση.

Τα στοιχεία δείχνουν του λόγου το αληθές, ξεκινώντας από την επιτυχία σταθεροποίησης του χαμηλού ποσοστού των αφίξεων, που αποτελεί και το «κλειδί» του όλου εγχειρήματος. Βέβαια εδώ οφείλουμε να επισημάνουμε ότι στη Λέσβο ενώ πράγματι έχουν γίνει εντυπωσιακά βήματα σε σχέση με την αποσυμφόρηση και οι διαμένοντες στο νησί έχουν μειωθεί δραστικά σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν , δεν παύει να φιλοξενεί σχεδόν το 70% των φιλοξενουμένων στα 5 νησιά που είναι πύλες εισόδου, γεγονός που αδικεί τη Λέσβο , που εξακολουθεί να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος του μεταναστευτικού ετεροβαρώς, ακόμη και σε σχέση με τα άλλα νησιά και αυτό ανησυχεί και προβληματίζει. Και για έναν επιπλέον λόγο, ότι από τους 5.000 περίπου που φιλοξενούνται ακόμη στο νησί ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς, ενδεχομένως και οι περισσότεροι ή έχουν πάρει, ή πρόκειται να πάρουν οριστική απορριπτική στην αίτηση ασύλου που υπέβαλλαν, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να επιστραφούν, είτε στην Τουρκία, σύμφωνα με την κοινή δήλωση Ε.Ε.- Τουρκίας, είτε στις χώρες προέλευσής τους, αφού δεν πληρούν τις προυποθέσεις διεθνούς προστασίας. Σε αυτούς που ακόμη παραμένουν στην προσωρινή δομή του Καρά Τεπέ περιλαμβάνονται και οι 1450 που ζήτησε η Ελλάδα να επιστρέψουν στην Τουρκία, μέσω της συμφωνίας της Ε.Ε., αίτημα που παραμένει έωλο, μετά την απροθυμία της Τουρκίας να ανταποκριθεί, ενδεχομένως αναμένοντας την κατάληξη των συζητήσεων και των διαβουλεύσεων με την Ε.Ε. Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι πέρα από τους αιτούντες άσυλο που έχουν προσφυγικό προφίλ και πρόκειται να τύχουν διεθνούς προστασίας και θα αναχωρήσουν σε εύλογο χρόνο από το νησί, υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός μεταναστών που δεν έχει διέξοδο, παραμένει εγκλωβισμένος στην προσωρινή δομή και αν δεν βρεθεί λύση για τη διευθέτηση αυτού του προβλήματος ο εγκλωβισμός τους στο νησί θα διαιωνιστεί για μεγάσλο διάστημα και αυτό δεν είναι ότι καλύτερο.

 Πάντως για να επανέλθουμε στην καλή εικόνα που παρουσιάζει συνολικά η διαχείριση του μεταναστευτικού, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε ότι τα αποτελέσματα αυτά δεν ήρθαν τυχαία, ενώ η διατηρήσιμη μείωση των μεταναστευτικών ροών, που αποτελεί κλειδί για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί σε κεντρικό επίπεδο, δεν οφείλεται στην κρίση της πανδημίας, όπως λένε κάποιοι που δεν θέλουν να δουν τι πραγματικά έχει αλλάξει στη μεταναστευτική πολιτική της Ελλάδας. Και αυτή η εκτίμηση δεν είναι αυθαίρετη, αλλά προκύπτει από τα στοιχεία και την εικόνα που διαμορφώνεται και πέραν της Ελλάδας. Η Ελλάδα φυλά πλέον αποτελεσματικά τα σύνορά της και δεν είναι πύλη εισόδου της Ευρώπης. Αυτό το έχουν αντιληφθεί πρώτοι από όλους οι λαθροδιακινητές. Δεν είναι τυχαίο ότι από το καλοκαίρι του 2020 παρατηρείται μεγάλη αύξηση μεταναστευτικών ροών στις παλαιές διαδρομές, προς Ιταλία και Ισπανία, την ίδια περίοδο που στη χώρα μας οι μεταναστευτικές ροές μειώνονται και διατηρούνται μειωμένες. Τα αποτελέσματα αυτής της τακτικής δίνει το δικαίωμα στη χώρα μας, μέσω της κυβέρνησής της, να διαπραγματευθεί  για τη βελτίωση της θέσης της Ελλάδας και όλων των χωρών πρώτης υποδοχής, με τις οποίες με ελληνική πρωτοβουλία έχει δημιουργηθεί μια ισχυρή συμμαχία με τις πέντε χώρες του ευρωπαικού νότου (Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα).

Κρίσιμο εργαλείο στην προσπάθεια να αλλάξουν τα δεδομένα με το μεταναστευτικό και η Ευρώπη να αναλάβει τις ευθύνες της είναι το νέο Σύμφωνο, που πρέπει να αναγνωρίζει ότι κανένα κράτος-μέλος δεν πρέπει να φέρει δυσανάλογη ευθύνη και ότι όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να συμβάλλουν με γνώμονα την αλληλεγγύη. Η Ελλάδα, όπως η κυβέρνηση έχει υποστηρίξει- και γιατί όχι και όλες οι πολιτικές δυνάμεις της-, θεωρεί ότι η εξωτερική διάσταση πρέπει να αποτελεί βασικό στοιχείο του Συμφώνου, ενώ τόσο η πολιτική των σχέσεων με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης όσο και τα χρηματοδοτικά μέσα για την υποστήριξή της πρέπει να καθοριστούν με σαφήνεια και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Είναι πολύ βασικό η Ευρώπη και όλες οι χώρες της να βρούν την κοινή συνισταμένη για να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν ένα υπαρκτό φαινόμενο , αυτό της μετανάστευσης, με τις αμοιβαίες δεσμεύσεις και υποχωρήσεις, αναλαμβάνοντας η Ε.Ε. συνολικά και το κάθε κράτος ξεχωριστά το βάρος που του αναλογεί. Το μεταναστευτικό δεν είναι πρόβλημα μόνο των χωρών που λόγω γεωγραφικής θέσης είναι πύλες εισόδου , αλλά όλης της Ευρώπης και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολιτικές και μέτρα. Και για τα νησιά μας, που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα οι ευρωπαικές αποφάσεις για το Σύμφωνο Μετανάστευσης έχουν πολύ βαρύνουσα σημασία, γιατί επηρεάζουν την ίδια την υπόσταση τους και τη ζωή των νησιωτικών κοινωνιών. Και θέλουμε να ελπίζουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση , αλλά και όλες οι πολιτικές δυνάμεις σε Ελλάδα και Ευρώπη θα προστατεύσουν και θα «θωρακίσουν» τα νησιά μας ώστε η όποια νέα μεταναστευτική κρίση να μην έχει επιπτώσεις σαν αυτές που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια. Τώρα που το μεταναστευτικό μπαίνει σε μια νέα φάση είναι κρίσιμο  τα όποια θετικά επιτεύχθηκαν να μην αφεθούν στην τύχη τους, όπως είναι η αποτελεσματική φύλαξη των θαλασσίων συνόρων, που είναι σύνορα και της Ευρώπης, καθώς και η συνέχιση της αποσυμφόρηση των νησιών και κυρίως της Λέσβου που συνεχίζει να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος. Η Λέσβος και τα άλλα νησιά, έχουν κάθε δικαίωμα να επεγκλωβιστούν από το μεταναστευτικό και να γυρίσουν επιτέλους σελίδα!