Την σύνταξη νόμου για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που σχετίζονται με τα «κόκκινα» αγροτικά δάνεια, ανακοίνωσε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Βαγγέλης Αποστόλου, με άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα». Προ διμήνου είχε μιλήσει ακροθιγώς για το ζήτημα στην Βουλή χωρίς να δώσει συγκεκριμένες εξηγήσεις. Με το προχθεσινό του άρθρο αιτιολογεί την αναγκαιότητα της νομοθετικής παρέμβασης σημειώνοντας ότι «λόγω του πλαισίου λειτουργίας αλλά και του σκοπού της υπό εκκαθάριση ΑΤΕ, είναι αδύνατη η ρύθμιση των δανείων αυτών υπό τις ίδιες συνθήκες και με τα ίδια χρηματοοικονομικά εργαλεία που χρησιμοποιούν οι λοιπές τράπεζες.

Είναι ενδεικτικό ότι η υπό εκκαθάριση ΑΤΕ δεν μπορεί να εφαρμόσει το σύνολο των μέτρων που προβλέπονται στον κώδικα δεοντολογίας. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να ανταλλάξει ακίνητα με χρέος, να συμμετέχει σε πλειστηριασμούς για την απόκτηση ακινήτων με σκοπό τη διαγραφή χρέους, να ανταλλάξει χρέος με μετοχικό κεφάλαιο, να προχωρήσει σε διαχωρισμό οφειλής, να διαγράψει κεφάλαιο, να περιορίσει την απαίτησή της στο ύψος των καλυμμάτων της». Ιδιαίτερο τοπικό ενδιαφέρον έχει η περίπτωση της ΕΑΣ Λέσβου, καθόσον είναι μια από τις υπερχρεωμένες συνεταιριστικές οργανώσεις που ο κύριος όγκος των οφειλών της είναι στην Αγροτική Τράπεζα. Στην ΑΤΕ, που από το 2012 βρίσκεται σε διαδικασία εκκαθάρισης, έχουν συσσωρευμένα χρέη και πολλοί άλλοι συνεταιρισμοί του νησιού.

«Είναι ανάγκη επομένως -σημειώνει στο άρθρο του αυτό, ο Β. Αποστόλου- να γίνει ειδική νομοθετική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Κάτι τέτοιο επιχείρησε το Φεβρουάριο του 2014 ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, που έφερε στη Βουλή, υπό την πίεση των αγροτικών κινητοποιήσεων, μια τροπολογία για την αντιμετώπιση των τότε ενυπόθηκων υπερήμερων δανείων της υπό εκκαθάριση ΑΤΕ και την ενσωμάτωσε στο Ν. 4235/2014.

Ως εισηγητής τότε του ΣΥΡΙΖΑ είχα στοιχηματίσει, ότι δεν θα υπάρξει ούτε μια περίπτωση εφαρμογής του. Και επαληθεύτηκα για δύο λόγους, ο πρώτος ήταν ότι δεν μπορούσε να εφαρμοστεί γιατί δεν στηριζόταν σε στοιχεία που να τεκμηρίωναν τη δυνατότητα των υπόχρεων να ανταποκριθούν κι ο δεύτερος γιατί ήταν μια επανάληψη των γνωστών στον αγροτικό χώρο ρυθμίσεων που έκανε η πρώην ΑΤΕ με σκοπό να τακτοποιεί το χαρτοφυλάκιό της αλλά και να μετατοπίζει τα προβλήματα υπερχρέωσης.

Κι όμως πρέπει να βρεθεί λύση. Καταρχήν οι συγκεκριμένες οφειλές ύψους 3,5 δις ευρώ δεν υπάρχει καμία πιθανότητα, ούτε κατ’ ελάχιστον να πληρωθούν από τους οφειλέτες φυσικά πρόσωπα - αγρότες και κυρίως από τους συνεταιρισμούς. Κι ούτε βεβαίως πρόκειται να καλυφθούν από το τυχόν πλειστηρίασμα που μπορεί να προκύψει μέσα από αναγκαστικού χαρακτήρα διαδικασίες στις υποθηκευμένες εγκαταστάσεις, εξοπλισμούς και ακίνητα που συνδέονται με τα χρέη», τονίζει ο υπουργός.

Νομική ρύθμιση για τους συνεταιρισμένους

Η αναφορά του στους αγρότες βασίζεται στο νομικό καθεστώς που ισχύει για τους συνεταιρισμούς περιορισμένης ευθύνης. Με βάση το νόμο, οι συνεταιρισμένοι αγρότες έχουν υποχρέωση να καλύψουν τα χρέη των συνεταιρισμών στους οποίους συμμετέχουν σε ένα ποσοστό. Η νομική ρύθμιση αυτή εμπεριέχεται στα καταστατικά των συνεταιρισμών και σε άλλες περιπτώσεις προβλέπεται η κάλυψη στο διπλάσιο της αξίας των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχει ένας παραγωγός και σε άλλες περιπτώσεις προβλέπεται ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης των ζημιών. Για παράδειγμα, όπως έχουμε γράψει στο παρελθόν, τα χρέη της ΕΑΣ Λέσβου σε περίπτωση εκκαθάρισης της, θα καλυφθούν από τους συνεταιρισμούς - μέλη στο 40πλάσιο της αξίας της συνεταιριστικής μερίδας. Η νομοθετική ρύθμιση που σχεδιάζει το Υπουργείο, επιδιώκει να διαχωρίσει την αστική περιουσία από την αγροτική περιουσία (στον όρο «αγροτική περιουσία» πιθανότατα περιλαμβάνονται εκτός από την αγροτική γη και οι παραγωγικές μονάδες των συνεταιρισμών, όπως είναι ελαιοτριβεία, αποθήκες ζωοτροφών, τυποποιητήρια ελαιολάδου και αγροτικών προϊόντων κλπ.) κάθε δανειολήπτη, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι αγρότες θα συνεχίσουν την δραστηριότητα τους.

Σύνθετα προβλήματα

Η αγροτική μεταφέρεται στον ΟΔΙΑΓΕ, τον Οργανισμό Διαχείρισης, που έχει συστήσει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και η δεύτερη μένει στη διάθεση της υπό εκκαθάριση ΑΤΕ. Σε όσους από τους φορείς και τα φυσικά πρόσωπα - αγρότες έχουν βιώσιμη προοπτική, εκχωρείται για χρήση η υποθηκευμένη αγροτική τους περιουσία. Σε εκείνους που δεν έχουν βιώσιμη προοπτική, εκχωρείται για χρήση σε άλλα συνεργατικά σχήματα της περιοχής που πληρούν τις προϋποθέσεις. Στην περίπτωση των μεμονωμένων αγροτών, είναι φανερό πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα αν οι τράπεζες δεχθούν το πλαίσιο που θα νομοθετήσει η κυβέρνηση. Στην περίπτωση των συνεταιρισμών, τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Διότι τα εμπλεκόμενα συμφέροντα, τραπεζικά, επιχειρηματικά κλπ., έχουν κάθε λόγο να σταματήσουν τέτοιες διαδικασίες, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που παραγωγικές μονάδες αγροτικών συνεταιρισμών έχουν υποθηκευτεί για να καλύψουν δάνεια που πήραν κατά το παρελθόν αγροτικοί συνεταιρισμοί.

Με λίγα λόγια, η προσπάθεια που ξεκινάει το Υπουργείο, είναι εξαιρετικά δύσκολη και είναι άγνωστο αν θα οδηγήσει σε αίσιο αποτέλεσμα. Κι επιπλέον απαιτείται να ομονοήσουν πολλοί και διαφορετικοί φορείς για να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος.