Από την πρώτη στιγμή που το νησί μας βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα» της προσφυγικής -μεταναστευτικής κρίσης, προσεγγίσαμε από αυτό εδώ το βήμα το όλο θέμα με την δέουσα υπευθυνότητα θέλοντας να συμβάλλουμε από τη μεριά μας στην καλύτερη δυνατή ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας που κλήθηκε να «διαχειριστεί» μια πρωτόγνωρη κατάσταση, που ξεπερνούσε κατά πολύ τις δυνατότητες της. Τα όσα διαδραματίστηκαν στη Λέσβο το 2015, με τις αθρόες αφίξεις εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία κυρίως, ξεπερνούν κάθε φαντασία. Υπήρξε πλήρης αιφνιδιασμός του οργανωμένου κράτους, που βρέθηκε απροετοίμαστο να διαχειριστεί την κατάσταση -και πως αλλιώς- και ευτυχώς με τη συμβολή των εκατοντάδων εθελοντών και μεγάλων ΜΚΟ που είχαν την τεχνογνωσία διαχείρισης παρόμοιων καταστάσεων και φυσικά με την αλληλεγγύη της τοπικής κοινωνίας που πήρε τα εύσημα της διεθνούς κοινότητας, μπήκε μια κάποια τάξη, αλλά στη συνέχεια ήταν εμφανής η ανεπάρκεια των εμπλεκόμενων κυβερνητικών και υπηρεσιακών αρχών να διαχειριστούν την κατάσταση με την αναγκαία αποτελεσματικότητα. Είναι νωπές ακόμη οι μνήμες για όσα συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια σε σχέση με το προσφυγικό -μεταναστευτικό, με τις εντάσεις που ζήσαμε κυρίως μετά το «κλείσιμο» των ευρωπαϊκών συνόρων και τον εγκλωβισμό χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στο νησί, λόγω της κοινής δήλωσης Ε.Ε.-Τουρκίας και του γεωγραφικού περιορισμού που επιβλήθηκε εν αναμονή της αίτησης ασύλου τους. Όπως και οι παλινωδίες και οι ιδεοληψίες των τότε κυβερνητικών παραγόντων, που είχαν ως αποτέλεσμα την διόγκωση του προβλήματος και την ασφυκτική επιβάρυνσή του στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου μας. Συνέπεια αυτής της κατάστασης, η τοπική κοινωνία από αλληλέγγυα που ήταν το πρώτο διάστημα σιγά σιγά να αλλάζει στάση, λόγω της ανησυχίας και της ενόχλησής της από την ανεξέλεγκτη παρουσία χιλιάδων εγκλωβισμένων παράτυπων μεταναστών δίπλα στα... σπίτια τους! Σε αυτό το κλίμα ανησυχίας προφανώς έπαιξαν το ρόλο τους και οι διάφοροι ακραίοι, που «δηλητηρίασαν» την κοινή γνώμη και δίχασαν την κοινωνία, που όντας αγωνιούσα για την κατάσταση δεν έβλεπε διέξοδο. Η Λέσβος από νησί της αλληλεγγύης μεταβλήθηκε, λόγω Μόριας, σε τόπο «μαρτυρίου» και αυτή η εικόνα δεν τιμούσε κανέναν, ήταν δυσφημιστική για το νησί. Και το εντυπωσιακό είναι ότι για αυτήν την εικόνα σιωπούσαν και έκαναν τα «στραβά μάτια» πολλοί από τους «πρωταγωνιστές» και διαμαρτυρόμενους σήμερα με τη διαχείριση που επιχειρείται για το μεταναστευτικό στο νησί, προφανώς γιατί δεν ήθελαν να «πικράνουν» την τότε κυβέρνηση, ενώ δεν έχουν κανέναν δισταγμό να εναντιωθούν στη σημερινή για λόγους αντιπολιτευτικούς και ας έχει βελτιωθεί αισθητά η κατάσταση.  

Βέβαια η σημερινή εικόνα δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη. Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης, πολλές παλινωδίες και αυτοσχεδιασμοί για τη διαχείριση της κατάστασης που παρέλαβε, για να αποφασίσει να καταλήξει σε ένα σχέδιο αντιμετώπισης του προβλήματος και αποσυμφόρησης των νησιών. Και όλα αυτά ενώ είχαμε εντυπωσιακή αύξηση των αφίξεων από τις απέναντι ακτές που δυσκόλεψαν τη διαχείρισή του, αφού ειδικά στη Λέσβο φθάσαμε να έχουμε 25.000 εγκλωβισμένους στο νησί, να διαμένουν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς τις στοιχειώδεις υποδομές για τόσους ανθρώπους. Αποτέλεσμα οι συνεχείς εκρήξεις έντασης, εντός και εκτός, του ΚΥΤ της Μόριας, με αποκορύφωμα την καταστροφική πυρκαγιά που σήμανε και την αντίστροφη ...μέτρηση και για το κλείσιμο του ΚΥΤ, αλλά συνολικά και για την διαχείριση του μεταναστευτικού στο νησί, αφού επίσπευσε διαδικασίες αποσυμφόρησης και ευαισθητοποίησε και τους ευρωπαίους να δείξουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους και να αναλάβουν και τις δικές τους ευθύνες για να τερματίσει, το συντομότερο δυνατό, αυτή η τραγική εικόνα. Για πρώτη φορά φάνηκε «φως στο τούνελ», γιατί οι κυβερνητικοί παράγοντες από τις αοριστίες και τους αυτοσχεδιασμούς για την εκτόνωση της κατάστασης, ανέλαβαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις με χρονοδιάγραμμα, έχοντας και την έμπρακτη στήριξη των ευρωπαϊκών θεσμών, που αποφάσισαν να αναλάβουν δράση και συγκεκριμένες δεσμεύσεις και αυτοί. Έτσι παρά το γεγονός ότι τα χρονοδιαγράμματα για την αποσυμφόρηση έπεσαν χρονικά ...έξω, λόγω κυρίως των προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία με την καραντίνα και τους περιορισμούς στις μετακινήσεις, οι κυβερνητικές δεσμεύσεις τηρήθηκαν εν πολλοίς, αποκαθιστώντας το αναγκαίο κλίμα εμπιστοσύνης, μεταξύ κυβέρνησης - κεντρικής διοίκησης και τοπικών αρχών, που είχε σαφώς «πληγωθεί» από τις αστοχίες, τις ολιγωρίες και τις παλινωδίες των αρμόδιων κυβερνητικών και υπηρεσιακών παραγόντων που δεν φρόντισαν να τηρήσουν τα κατά καιρούς υποσχεμένα. Το γεγονός ότι πλέον έχουν κλείσει όλες οι διάσπαρτες δομές φιλοξενίας αιτούντων άσυλο (βλέπε πρώην ΠΙΚΠΑ, δημοτικός καταυλισμός του Καρά Τεπέ και τα σπίτια του προγράμματος ΕΣΤΙΑ στη Μυτιλήνη) και λειτουργεί μόνο η προσωρινή δομή στο Μαυροβούνι, όπου παραμένουν με βάση τα σημερινά στοιχεία λιγότερα από 1400 άτομα, αριθμός ρεκόρ, που αναμένεται να μειωθεί ακόμη περαιτέρω με την άμεση αναχώρηση των ήδη αναγνωρισμένων προσφύγων που περιμένουν τα διαβατήριά τους, αποτελεί μια θετική εξέλιξη που δείχνει ότι υπάρχει μια σαφής βελτίωση της κατάστασης, που κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει.  

Βέβαια κομβικής σημασίας παρέμβαση, που ομολογουμένως έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να έχουμε αυτήν την εικόνα σήμερα στη Λέσβο, αλλά και στα άλλα νησιά, ήταν η αποτελεσματική φύλαξη των θαλασσίων συνόρων, που μείωσε δραστικά τις αφίξεις από απέναντι και έτσι έδωσε τη δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης της υφιστάμενης κατάστασης, με τη σταδιακή μείωση του προσφυγικού -μεταναστευτικού πληθυσμού στο νησί, που ήταν και το ζητούμενο. Η φύλαξη των θαλασσίων συνόρων είναι γεγονός ότι λειτούργησε αποτρεπτικά για τους διακινητές, που αναζήτησαν όπως προκύπτει και από τα συνολικά στοιχεία των μεταναστευτικών ροών, άλλες χώρες και άλλους οδούς διακίνησης παράτυπων μεταναστών. Αυτή η εξέλιξη ήταν μια επιτυχία της σημερινής κυβέρνησης, που την πιστώνεται, γιατί έκανε το εμφανιζόμενο ως «αδύνατο» για πολλούς, δυνατό με εκπληκτικά αποτελέσματα, που υποχρέωσε και τους λαθροδιακινητές να στραφούν προς άλλες κατευθύνσεις, με ό,τι αυτό σημαίνει για τα νησιά μας. Η αποτελεσματική αυτή ωστόσο φύλαξη των συνόρων, που είχε ως αποτέλεσμα την εντυπωσιακή μείωση των ροών, δεν φαίνεται να προβληματίζει πολλούς από τους επικριτές των κυβερνητικών αυτών ενεργειών, που στοχεύουν στην περαιτέρω θωράκιση των νησιών προκειμένου να μη ξαναζήσουμε παρόμοιες ανεξέλεγκτες καταστάσεις σαν αυτές του πρόσφατου παρελθόντος. Μάλιστα κάποιοι «δικαιωματιστές» αναπαραγάγουν άκριτα την προπαγάνδα και τις διαρροές των τουρκικών αρχών, που μιλούν για αποτροπές στη θάλασσα των παρανόμως εισελθόντων μεταναστών, προτιμώντας ασφαλώς τα θαλάσσια σύνορά μας να λειτουργούν ως «ξέφραγο αμπέλι», στη λογική της προτέρας πολιτικής αντίληψης -που ακούστηκε και από τα πιο υπεύθυνα χείλη- ότι η θάλασσα δεν έχει σύνορα. Προσέγγιση που την πληρώσαμε πολύ ακριβά, ειδικά στη Λέσβο, όπου από τη μια στιγμή στην άλλη γίναμε το πέρασμα για εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες προς την Ευρώπη. 

Ανεξαρτήτως των απόψεων και των πολιτικών προτιμήσεων που μπορεί να έχει ο καθένας για τη σημερινή κυβέρνηση, είναι γεγονός ότι μετά τις αρχικές παλινωδίες της κατάφερε να βάλει τάξη στο πρόβλημα, βελτιώνοντας αισθητά την κατάσταση, σε ότι αφορά τη διαχείριση του μεταναστευτικού, κάτι που παραδέχθηκε άλλωστε και ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΙΝΑΛ Μιχ. Καστρίνης μέσα στη Βουλή. Και αυτή τη βελτίωση δεν χωρεί καμιά αμφιβολία ότι την βλέπουμε και εδώ στη Λέσβο. Μετά από αυτό και υπό τις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν το μείζον και το καθοριστικό ήταν να μπουν και οι ασφαλείς βάσεις για να μη ξαναζήσουμε παρόμοιες καταστάσεις και αιφνιασμούς, όποτε και αν προκύψει νέα έκρηξη του φαινομένου, που μπορεί σε αυτή τη φάση να δείχνει σε ύφεση , αλλά οι μελλοντικές εξελίξεις είναι απρόβλεπτες. Και τα τελευταία γεγονότα με τον πόλεμο το επιβεβαιώνουν. Προέχει λοιπόν η καλύτερη και ασφαλέστερη «θωράκιση» του νησιού και όχι ο εφησυχασμός ότι επειδή οι ροές μειώθηκαν δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, θεωρώντας ότι τελειώσαμε με το μεταναστευτικό. Θα ήταν επικίνδυνη μια τέτοια «αφελής» προσέγγιση. Όπως και δεν είναι σοβαρή και υπεύθυνη η θέση, που ακούγεται και από «υπεύθυνα» χείλη, περί της καμιάς δομής στο νησί, όταν είναι δεδομένο ότι διεθνής δέσμευση -υποχρέωση της χώρας μας είναι η ύπαρξη στα 5 νησιά του Ανατολικού Αιγαίου -και στη Λέσβο- κέντρου υποδοχής και ταυτοποίησης προσφύγων και μεταναστών. Αυτό το αποδέχθηκε και η προηγούμενη κυβέρνηση με τη λειτουργία του Hot Spot της Μόριας και αυτό υπάρχει και σήμερα με την προσωρινή δομή στο Μαυροβούνι. Και με την ευκαιρία να θυμίσουμε ότι και αυτοί που σήμερα εναντιώνονται στη δημιουργία της «κλειστής» και ελεγχόμενης δομής, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και θεσμικοί παράγοντες του νησιού και εκπρόσωποι αυτοδιοικητικών παρατάξεων, πριν από κάποιους μήνες συνηγορούσαν και συναινούσαν στην ύπαρξη μιας δομής της τάξεως των 3000 περίπου ατόμων, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο είναι θεμιτό και λογικό να υπάρχει στο νησί. Το γιατί άλλαξαν θέση και επέλεξαν την αδιαλλαξία προφανώς δεν υπαγορεύτηκε από μια ορθολογική εκτίμηση των πραγμάτων, αλλά από άλλες, πολιτικές και προσωπικές σκοπιμότητες. Όμως με δεδομένο ότι στο νησί θα υπάρχει ΚΥΤ, το ερώτημα -δίλημμα είναι υπαρκτό, όσο και αν επιχειρούν κάποιοι να το αποφύγουν. Που είναι προτιμότερο και ασφαλέστερο να δημιουργηθεί μια «κλειστή» και ελεγχόμενη δομή; Στο Μαυροβούνι, που είναι σήμερα, μια ανάσα από την πόλη και τα γύρω χωριά, ή σε μια περιοχή εκτός αστικού ιστού, μακριά από κατοικημένη περιοχή; Στο ερώτημα αυτό, για κάθε λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο, δεν υπάρχει δίλημμα. Η Βάστρια προέκυψε, όχι από καμιά εμμονή , αλλά ως περιοχή εκτός αστικού ιστού που έχει τις προδιαγραφές για να φιλοξενήσει μια τέτοια δομή. Ενδεχομένως αν υπήρχε συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων τοπικών αρχών, Περιφέρειας και Δήμων, θα μπορούσε να βρεθεί και καλύτερη λύση. Δεν υπήρξε όμως και κάποιοι έχουν ευθύνη γι αυτό. Από εκεί και πέρα τα πράγματα έχουν πάρει το δρόμο τους και όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν ότι αυτή είναι η καλύτερη εξέλιξη, που όταν ολοκληρωθεί, θέλουμε να πιστεύουμε, ότι θα δικαιώσει και όσους έβαλαν ...πλάτη για να δρομολογηθεί η λύση αυτή που «θωρακίζει» το νησί μας έναντι των όποιων μελλοντικών εξελίξεων προκύψουν. Επιτέλους η Λέσβος θα γυρίσει σελίδα και η όποια αντιπαράθεση ευελπιστούμε να εστιάζεται σε άλλα ζητήματα και όχι στο μεταναστευτικό. Αρκετά με αυτό, καιρός να πάμε... γι άλλα!