Όσα συνέβησαν στο 14ο Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο στη Μυτιλήνη, ήταν ένα εκρηκτικό μίγμα μνημονιακής κόπωσης, προσφυγικής υπερφόρτωσης και αδυναμίας πολιτικής επικοινωνίας των μελών της τοπικής κοινωνίας. Πρόκειται για τρεις τραγικές ελληνικές πραγματικότητες, εκ των οποίων οι δυο πρώτες, ξεχωρίζουν και μονοπωλούν το ενδιαφέρον όλων, λόγω των απτών επιπτώσεών τους στην καθημερινότητα του πολίτη. Λίγοι όμως στέκονται στην τρίτη (και πλέον φαρμακερή) πραγματικότητα που αποκάλυψε τα μελανά της χρώματα με αφορμή το Συνέδριο.

Στις 2 και 3 Μαΐου, πολλοί από τους κοινωνικούς φορείς της Μυτιλήνης δεν συμμετείχαν στο Αναπτυξιακό Συνέδριο της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, σε ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι στην κυβερνητική πολιτική αναφορικά με το προσφυγικό και την κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ. Ταυτόχρονα, με την αποχή, διοργανώθηκαν πορείες και γενική απεργία για τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου, ενώ ακροδεξιά στοιχεία δεν έχασαν την ευκαιρία να αμαυρώσουν τόσο την κινητοποίηση, όσο και το Συνέδριο.

Αδιαμφισβήτητα, η διαδήλωση και η απεργία αντικατοπτρίζουν μορφές συμμετοχής στα κοινά και είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός. Ωστόσο, δεν έχουν τη δύναμη και την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας και της ανταλλαγής και της σύνθεσης απόψεων. Από τη μια, αξιοποιούνται μορφές διαμαρτυρίας και έκφρασης δυσαρέσκειας για μια κατάσταση. Από την άλλη, στη συζήτηση, στο διάλογο, προχωράς ένα βήμα παραπέρα. Διατυπώνεις προτάσεις. Συνεισφέρεις στην εύρεση μιας λύσης, ναι μεν συμβιβαστικής, αλλά κατά το δυνατό ικανοποιητικής για όλα τα μέρη. Τα Αναπτυξιακά Συνέδρια ήταν μια προσπάθεια της κυβέρνησης, σε συνεργασία με το δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, τις Περιφέρειες, να εισάγει μια νέα μορφή διαλόγου μεταξύ αυτής και των κοινωνικών φορέων. Πρόκειται για μια κουλτούρα διακυβέρνησης, που διαφοροποιείται από τα καθιερωμένα, μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα πολιτικά πρότυπα. Τα πρώτα βήματα στην κατεύθυνση αυτή είναι αναμφίβολα ενθαρρυντικά: το είδαμε αυτό ακόμα και στο «δύσκολο» Αναπτυξιακό Συνέδριο του Βόρειου Αιγαίου.

Ωστόσο, είναι λογικό μέρος της κοινωνίας να είναι επιφυλακτικό και να αντιδράσει αδέξια απέναντι σε αυτή την προσπάθεια. Πολλοί τη χαρακτήρισαν μια «επικοινωνιακή φιέστα» και είτε της γύρισαν την πλάτη, είτε προτίμησαν την επικοινωνία μέσω διαμαρτυριών. Δίκη προθέσεων, με βάση, εκ των πραγμάτων, αβέβαια στοιχεία. Δεν μπόρεσαν να καταδικάσουν την πράξη, το Συνέδριο, μια κατεξοχήν δημοκρατική διαδικασία, οπότε κατέληξαν να καταδικάσουν την πρόθεση του διοργανωτή.

Απολύτως κατανοητές συμπεριφορές που αναδεικνύουν τη διαφορά μεταξύ της μέχρι πρόσφατα, άγνωστης αριστερής από τη μια και της γνωστής και οικείας δεξιάς από την άλλη, πολιτικής δράσης.

Η ελληνική συντηρητική δεξιά ήταν πάντα της άποψης ότι οι πολίτες δεν εμπλέκονται άμεσα στην πολιτική, ότι μόνο επαγγελματίες με εξειδικευμένες γνώσεις μπορούν και πρέπει να λαμβάνουν τις αποφάσεις. Με αυτό τον καταμερισμό της εργασίας, ο πολίτης δεν φέρει την ευθύνη λήψης των αποφάσεων. Οι λύσεις έρχονται «μαγικά» και προσφέρονται ως έτοιμο προϊόν από το κράτος στον πολίτη. Αν το προϊόν αυτό δεν ικανοποιεί, ο πολίτης απλά το επιστρέφει. Δεν έχει την πρόθεση να συμμετάσχει στη βελτίωσή του, γιατί δεν του έχουν μάθει πως. Το αντίθετο. Έχουμε μάθει να απαιτούμε το προϊόν που έχουμε παραγγείλει από τον επαγγελματία. Το παρόν πολιτικό σύστημα έχει θεμελιώσει τη σταθερότητά του, μεταξύ άλλων και στην αποστασιοποίηση των πολιτών και τον συμβιβασμό τους με ό,τι τους δίνεται. Η εξουσία παραμένει αυτονομημένη από τους φορείς των εντολών. Ορισμένοι «παίζουν μπάλα» και οι υπόλοιποι ζητωκραυγάζουν ή αποδοκιμάζουν. Η δεξιά θεώρηση ενέτεινε την ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής και έκανε τους πολίτες να νιώθουν ανίκανοι και αδύναμοι να συμμετέχουν στη διακυβέρνηση, αλλά ικανοί και φανατικοί χειροκροτητές ή υβριστές.

Το αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό σύστημα μπορεί και οφείλει να είναι δημοκρατικότερο. Σε αυτή την κατεύθυνση βλέπει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όλοι οι πολίτες ενημερώνονται για όλες τις υποθέσεις. Όλοι είναι ικανοί να συμμετέχουν. Η εξουσία, η πολιτική δεν πρέπει να είναι επάγγελμα. Δεν πρέπει να βρίσκεται έξω και πάνω από τους πολίτες. Τα Αναπτυξιακά Συνέδρια, τα τοπικά δημοψηφίσματα, η ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι τα πρώτα δείγματα μιας στροφής στο πολιτικό παράδειγμα στην Ελλάδα. Συμμετοχή, σημαίνει δικαίωμα και υποχρέωση συνάμα. Συμμετοχή, σημαίνει Ελευθερία.

Ευημερούντες και μη, προνομιούχοι και μη, τυχεροί και μη κλήθηκαν να συμμετάσχουν, να εκφράσουν τις απόψεις τους, τις αντιρρήσεις τους, να πάρουν θέση στα Αναπτυξιακά Συνέδρια. Η ατζέντα ήταν ανοιχτή. Όλα τα θέματα μπορούσαν να «πέσουν» στο τραπέζι. Όσοι είδαν καλοπροαίρετα τις προθέσεις της κυβέρνησης ή όσοι αδιαφόρησαν για αυτές και απλά άδραξαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με τα στελέχη της, συνέβαλαν σε ένα διάλογο που ήδη αποφέρει καρπούς και συνδιαμόρφωσαν, ως ένα βαθμό το αναπτυξιακό σχέδιο της μεταμνημονιακής Ελλάδας σε τοπικό επίπεδο.

Έτσι, τα Αναπτυξιακά Συνέδρια αποτέλεσαν αναμφίβολα μια καλή αρχή. Πρέπει όμως, αυτός ο δημόσιος διάλογος να συνεχιστεί επί της ουσίας και να διευρυνθεί, ώστε με γνώμονα το καλό του (κάθε) τόπου και χωρίς αποκλεισμούς, να σημάνει την προοδευτική αλλαγή που επιδιώκουμε για τον τρόπο που παράγουμε πολιτική στη χώρα μας.

*Ο Γιώργος Πάλλης είναι βουλευτής Λέσβου.