Άγνωστα περιστατικά από την ανατίναξη της Τουρκικής ναυαρχίδας στην Ερεσό το 1821 φέρνει στο φως το νέο ΘΗΤΑ της Θερμής (συνέκδοση των Δημοτικών Σχολείων Θερμής και Κάτω Τρίτους) που κυκλοφόρησε με 24 σελίδες- για το 1821 στη Λέσβο. Μέσα από τις σελίδες του περιγράφονται οι δράσεις δύο προσώπων που κατατάσσονται στους αφανείς ήρωες της Επανάστασης του 1821, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι οι ενέργειές τους δεν ήταν καθοριστικές για την εξέλιξη του αγώνα. Τα πρόσωπα αυτά είναι ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος –Καραβόγιαννης και ο Νικολής Χατζητριανταφύλλου.

Γιάννης Θεοφιλόπουλος –Καραβόγιαννης : Ο πηδαλιούχος των πυρπολητών

Από τους αγνοημένους ήρωες της πυρπόλησης της τουρκικής ναυαρχίδας ήταν ο πηδαλιούχος του πυρπολικού ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος ή Καραβόγιαννης.

Ήταν περιζήτητος από όλους τους μπουρλοτιέρηδες, καθώς υπολόγιζε και την τελευταία ριπή του ανέμου και ποτέ δεν χρειάστηκε να κάνει δεύτερη μανούβρα για να κολλήσει το πυρπολικό στο εχθρικό καράβι. Αυτόν διάλεξε για πηδαλιούχο και ο Κανάρης όταν έκαψε την ναυαρχίδα του Καρά Αλή στη Χίο

Να σημειωθεί ότι ο πηδαλιούχος ήταν (μετά τον καπετάνιο) το δεύτερο πιο σημαντικό άτομο σε μια επιχείρηση πυρπόλησης, καθώς οι δικές του μανούβρες έφερναν το μπουρλότο με ακρίβεια στα πλαϊνά του στόχου.

Γι’ αυτό και όλοι οι ναύτες από τα καταστρώματα, πυροβολούσαν τον πηδαλιούχο και τον αρχηγό για να εξουδετερώσουν το πυρπολικό που ερχόταν κατά πάνω τους

Μετά τα θαλασσινά του κατορθώματα ο Καραβόγιαννης πολέμησε σε στεριανές μάχες στην Πελοπόννησο σαν υπαρχηγός του Κολοκοτρώνη. Το ελληνικό κράτος του χρωστούσε για τις υπηρεσίες του 5521 γρόσια και 11194 φοίνικες, χρήματα που δεν πήρε ποτέ. Πέθανε άσημος και πάμφτωχος στην Αθήνα σε μεγάλη ηλικία.

Στην κηδεία του ο εγγονός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, μόλις πήγε να εκφωνήσει τον επικήδειο, ξέσπασε σε δάκρυα λέγοντας: «Τι να ειπώ εγώ για τον Καπετάν Γιάννη; Μπορεί ο λύχνος να φέξη τον ήλιον; Ο Καπετάν Γιάννης ήτο και του πάππου μου ανώτερος…»

Νικολής Χατζητριανταφύλλου: Ο γενναιόδωρος Λημνιός  καραβοκύρης

Πρόσφερε το πλοίο του για να γίνει πυρπολικό, αφού ήδη είχαν καεί πιο πριν δύο μπουρλότα και κανένας δεν έδινε άλλο πλοίο.

Ο Καραβόγιαννης δεν είναι ο μόνος αγωνιστής της ναυμαχίας της Ερεσού, που έμεινε στο ημίφως της Ιστορίας. Ακόμα πιο αδικημένος (μιας και έμεινε κυριολεκτικά στο σκοτάδι της ιστορίας) είναι ο Λημνιός καραβοκύρης Νικολής Χατζητριανταφύλλου, που χάρη σ’ αυτόν έγινε η ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας.

Η ναυαρχίδα δεν ανατινάχτηκε με την πρώτη. Προηγήθηκαν άλλες δύο προσπάθειες, που δεν είχαν αποτέλεσμα και τα πυρπολικά κάηκαν. Τότε οι Υδραίοι, οι Σπετσιώτες και οι Ψαριανοί καπετάνιοι αρνήθηκαν να δώσουν άλλο καράβι τους για να γίνει πυρπολικό.

Στην κρίσιμη αυτή ώρα βγήκε μπροστά ο Λημνιός καπετάνιος Νικολής Χατζητριανταφύλλου και πρόσφερε το δικό του σκαρί, «το δικάταρτο «βρίκιον» 200 τόνων «Άγιος Παντελεήμων», που έγινε το μπουρλότο με το οποίο ο Παπανικολής ανατίναξε το τουρκικό δίκροτο.

Η γενναία αυτή προσφορά, του στοίχισε ακριβά. Η περιουσία του στη Λήμνο δημεύτηκε και η οικογένειά του συνελήφθη και βασανίστηκε από τους Τούρκους .

Το πλοίο που πρόσφερε για να γίνει μπουρλότο ήταν μόλις 3 (τριών) ετών, και είχε ξοδέψει 6.000 γρόσια για να το μετατρέψει από εμπορικό σε πολεμικό.

Οι λοιποί καπεταναίοι, από τα 20.000 γρόσια που ήταν η αξία του πλοίου, του έδωσαν μόλις ….500.

Λίγους μήνες αργότερα ο Λημνιός καπετάνιος πέθανε από τη στεναχώρια του στην Ύδρα, όπου είχε πάει για να ζητήσει κάποια ενίσχυση …..