Δύσκολη χρονιά ήταν το 2015 για την κτηνοτροφία της Λέσβου και της Λήμνου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα», η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος στα νησιά του νομού υποχώρησε κατά 3.253 τόνους, από τους 38.054 τόνους (2014) σε 34.801 τόνους. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η παραγωγή του 2015 είναι μεγαλύτερη από την παραγωγή του 2013 (30.360 τόνοι). Η παραγωγή πρόβειου γάλακτος το 2015 διαμορφώθηκε στους 31.839 τόνους από 34.860 τόνους, δηλαδή καταγράφηκε μείωση κατά 3.000 τόνους περίπου.

Η παραγωγή κατσικίσιου γάλακτος διαμορφώθηκε στους 2,96 χιλιάδες τόνους από 3,19 χιλιάδες τόνους που ήταν το 2014. Ο αριθμός των κτηνοτρόφων παρουσίασε μικρή αύξηση κατά 24 άτομα κι έτσι ανήλθαν από τους 2.550 στους 2.574.

Η μέση τιμή παραγωγού, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, παρέμεινε σταθερή τόσο για το πρόβειο (0,95 ευρώ) όσο και για το κατσικίσιο γάλα (0,56 ευρώ). Η μέση ποσότητα αιγοπρόβειου γάλακτος που παράγει ένας κτηνοτρόφος του νομού Λέσβου κατά το 2015 ανήλθε στους 13,52 τόνους, ενώ το 2014 ήταν 14,92 τόνοι. Η μέση παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος σε πανελλαδικό επίπεδο το 2015 ήταν 14 τόνοι και το 2014 ήταν 14,71 τόνοι.

Σε πανελλαδικό επίπεδο, η παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος το 2015 ανήλθε στους 677.381 τόνους, από αυτούς οι 547.815 τόνοι αφορούσαν πρόβειο γάλα και οι 129.566 τόνοι κατσικίσιο γάλα. Η πανελλαδική παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος το 2014 ήταν 664.659 τόνοι. Η παραγωγή γάλακτος του νομού Λέσβου το 2015 αντιστοιχούσε στο 5,14% της πανελλαδικής παραγωγής, ενώ το 2014 στο 5,73% της πανελλαδικής παραγωγής.

Σε πανελλαδικό επίπεδο, ο αριθμός των κτηνοτρόφων κατά το 2015 διαμορφώθηκε σε 48.366 άτομα, ενώ το 2014 ήταν 47.235. Το 2010, πρώτη χρονιά της κρίσης, ο αριθμός των κτηνοτρόφων της χώρας ήταν 48.042 και το 2012 είχε πέσει στους 45.324. Το 2015 ο αριθμός των κτηνοτρόφων του νομού Λέσβου αντιστοιχούσε στο 5,32% των κτηνοτρόφων της χώρας.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν μια σημαντική κάμψη της παραγωγής γάλακτος στο νομό. Όμως, αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες που αντιμετώπισαν οι κτηνοτρόφοι, εκτιμούμε πως το βασικό χαρακτηριστικό είναι η εντυπωσιακή αντοχή τους. Οι κτηνοτρόφοι άντεξαν: α) τις μεγάλες καθυστερήσεις στην πληρωμή των επιδοτήσεων, β) τις μεγάλες καθυστερήσεις στην πληρωμή από τις τυροκομικές επιχειρήσεις, γ) τη μηδενική πίστωση από τις τράπεζες, τη μηδενική χρηματοδότηση των κτηνοτροφικών συνεταιρισμών για αγορά ζωοτροφών, δ) τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου από επιζωοτίες. Επιπλέον, το 2015 ήταν η πρώτη χρονιά εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, κατά συνέπεια είναι αδύνατο να καταγραφούν οι επιπτώσεις στην παραγωγή από τα μέτρα που εφαρμόστηκαν.

Το 2017, όταν θα δοθούν στη δημοσιότητα τα στοιχεία από την εξέλιξη της παραγωγής του 2016, θα μπορούμε να αποτιμήσουμε τόσο τις επιπτώσεις της νέας ΚΑΠ όσο και τις επιπτώσεις των μέτρων που αφορούν την ασφάλιση και τη φορολόγηση των κτηνοτρόφων.

Τα νέα μέτρα είναι βέβαιο ότι θα επιταχύνουν την έξοδο από την παραγωγή πολλών μικρών κτηνοτρόφων μεγάλης ηλικίας, ιδιαίτερα στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο ότι θα οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγής γάλακτος. Περισσότερες πιθανότητες, κατά την εκτίμησή μας, υπάρχουν να μειωθεί ο αριθμός των κτηνοτρόφων και να αυξηθούν οι παραγόμενες ποσότητες γάλακτος.
Η τάση μείωσης των κτηνοτρόφων στα νησιά του νομού αναμένεται να αντισταθμιστεί από το πρόγραμμα νέων αγροτών, το οποίο πάντα αξιοποιεί μεγάλος αριθμός νέων των κτηνοτροφικών περιοχών της Λέσβου και της Λήμνου.

Μεγάλο πρόβλημα για τον κλάδο παραμένει η αβεβαιότητα που δημιουργούν οι γενικότερες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στη χώρα αλλά και η τάση συρρίκνωσης της κτηνοτροφίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μικρά τα κοπάδια
Η υστέρηση στο μέσο όρο παραγωγής γάλακτος στα νησιά του νομού σε σχέση με το σύνολο της χώρας δείχνει ένα διαχρονικό πρόβλημα, το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων στο νομό, που οδηγεί σε μειωμένη μέση παραγωγή γάλακτος ανά εκμετάλλευση. Επίσης, η υστέρηση του νομού στο μέσο επίπεδο παραγωγής δείχνει και κάτι ακόμη, το μειωμένο όγκο παραγωγής γάλακτος που δίνουν τα κοπάδια των νησιών μας, κάτι που οφείλεται στις κλιματολογικές και γεωφυσικές συνθήκες των νησιών.

Το πρόβλημα αυτό μπορεί να αντιμετωπισθεί αν ενταθεί η επιστημονική οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας, δηλαδή αν σχεδιαστεί σωστά η διατροφή των ζώων, αν υλοποιηθούν τα αναγκαία προγράμματα εξυγίανσης του ζωικού κεφαλαίου, αν κτηνίατροι παρακολουθούν συστηματικά τα κοπάδια, αν διευρυνθούν τα προγράμματα γενετικής βελτίωσης των κοπαδιών κι αν δοθεί χρηματοδότηση στους κτηνοτρόφους για να αγοράζουν τις αναγκαίες ποσότητες ζωοτροφών.