Η κυδωνιά προέρχεται απ τις περιοχές του Καυκάσου και της Περσίας, καλλιεργείται εδώ και 4 χιλ. χρόνια. Το επιστημονικό της όνομα είναι Cydoniaoblonga. Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν το κυδώνι ως «Αχλάδι της Κυδωνίας» προς τιμή της πόλης Κυδωνία της Κρήτης. Η Ελλάδα παράγει κατ’ έτος περίπου 10 χιλ. τόνους κυδώνια, με την Τουρκία, την Κίνα και το Ουζμπεκιστάν να κατέχουν τις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας παραγωγής. Τουρκικά, το κυδώνι λέγεται Ayva εξ ου και Ayvalik = Κυδωνίες, αποτελεί δε δημοφιλές έδεσμα τόσο στη ζαχαροπλαστική όσο και στη μαγειρική. Εκτός τα επιδόρπια με ψημένα κυδώνια και το «Κυδωνάτο» κρέας, που και στην Ελλάδα αρέσουν πολύ, τα μαγειρεύουν με πολλούς άλλους τρόπους, ακόμη σε αντικατάσταση της μελιτζάνας στο Χουνκιαρμπεγιεντί! Η φίλη μας Πελαγία η Σμυρνιά έχει να μας προτείνει: Κυδώνια με φακές : Αποβράζουμε και σουρώνουμε τις φακές, μετά σοτάρουμε 1 κρεμμύδι με 2 κυδώνια ½ πιπεριά ( Φλωρίνης) κομμένα σε κύβους, προσθέτουμε τις φακές, λίγο βραστό νερό, 1-2 φύλλα δάφνης, λίγη φλούδα πορτοκαλιού, αλατοπίπερο και ελάχιστο κύμινο και τα αφήνουμε να πάρουν μια βράση να ομογενοποιηθεί το φαγητό.Σερβίρουμε με πάπρικα για διακόσμηση.

Κυδώνια γεμιστά : Παλιά Οθωμανική συνταγή. Αδειάσουμε 8 κυδώνια. Για την γέμιση θέλουμε 500 γραμ κιμά, μια χούφτα ρύζι, 2 τριμμένα κρεμμύδια, 1/2 κουταλάκι μπαχάρι, αλατοπίπερο και λάδι. Γεμίζουμε τα κυδώνια και τα ψήνουμε στον φούρνο για 1 ώρα στους 160,προς το τέλος συμπληρώνουμε με ελάχιστο σιρόπι του ροδιού πάνω στα ψημένα κυδώνια. Το εσωτερικό των κυδωνιών που αδειάσαμε τα φλούδια και τα κουκούτσια τα κρατάμε και κάνουμε με αυτά γλυκό πελτέ κυδώνι.

Κυδώνια με ρύζι : Σοτάρουμε 1 κρεμμύδι, 50-60 γραμ κουκουνάρια είτε αμύγδαλα (καθαρισμένα από φλούδα) και 1 κυδώνι σε κύβους σε καλό βούτυρο (125 γραμ). Βάζουμε 1 ποτήρι ρύζι και σοτάρουμε μαζί με τα αλλά υλικά. Ύστερα προσθέτουμε 1/2 κ.γ. κανέλα, 1 κ.γ. ζάχαρη, αλατοπίπερο και 2 ποτήρια ζωμό από κρέας ή κοτόπουλο. Βράζουμε για 15’ σε χαμηλή φωτιά γίνεται. Σβήνουμε και κρατάμε καπακωμένη τη κατσαρόλα για άλλα 15’.

Γιαχνί με κυδώνια: Παίρνουμε κομμάτια από πλευρά αρνιού περίπου 1 κιλό, βάζουμε λάδι και ελάχιστο νερό, με κλειστό καπάκι σε πολύ χαμηλή φωτιά ψήνουμε για 1.5 ώρα. Μετά προσθέτουμε 1 αστεροειδή γλυκάνισο,, 1 ξυλάκι κανέλα, 3 κυδώνια σε κύβους, 2 κρεμμύδια κομμένα μισοφέγγαρα και 2 κ.σ. πετιμέζι. Βράζουμε για 15’ ακόμα και συμπληρώνουμε 1 ποτήρι κριθαράκι με 2 κ.σ. βούτυρο. Στη κατσαρόλα είτε στον φούρνο σε μισή ώρα θα ρουφήξει τα υγρά. Πάλι δεν θα ανοίξουμε το καπάκι του για 15’ για να ξεκουραστεί το ζυμαρικό.