Στο μικρό νεκροταφείο του χωριού του, τον Μόλυβο, λίγα μέτρα από τον τάφο του Ηλία Βενέζη, ετάφη την Κυριακή που μας πέρασε ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου, γνωστός αγωνιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του αντιδικτατορικού αγώνα μέσα από τις γραμμές του «Ρήγα Φεραίου», Σταύρος Τσακυράκης.

Ο εκλιπών άφησε την τελευταία του πνοή, λίγο μετά τα μεσάνυχτα του περασμένου Σαββάτου, στο νοσοκομείο της Μυτιλήνης όπου επέλεξε, διαισθανόμενος τον θάνατό του, να επιστρέψει για να πεθάνει. Ο Σταύρος Τσακυράκης έφυγε στα 67 του χρόνια μετά από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο, ενώ κυριολεκτικά επέλεξε να φύγει από το γενέθλιο τόπο του αφού αντιλαμβανόμενος το επερχόμενο τέλος επέστρεψε στο νησί όπως έκανε κάθε χρόνο, σε όλη του τη ζωή.

Η εξόδιος ακολουθία έγινε στην εκκλησία της γειτονιάς όπου μεγάλωσε, στην Αγία Κυριακή του Μολύβου, ενώ παρόντες σε αυτήν ήταν ο Σταύρος Θεοδωράκης, από το «Ποτάμι» του οποίου υπήρξε υποψήφιος ευρωβουλευτής το 2014. Ο δήμαρχος Αθηναίων και προσωπικός του φίλος Γιώργος Καμίνης, ο πρώην βουλευτής Λέσβου και υπουργός Νίκος Σηφουνάκης, δεκάδες φίλοι και παλιοί σύντροφοι του, αλλά και συνάδελφοί του από τον χώρο της νομικής επιστήμης ανάμεσα τους πολλοί φοιτητές του. Ένας από αυτούς ο σημερινός αναπληρωτής καθηγητής της Νομικής Αθηνών ο Αντώνης Καραμπατσός αποχαιρέτησε «τον άνθρωπο που τους δίδαξε με το βλέμμα και τη σιωπή του», αυτόν «που τους έμαθε ότι συνυπάρχουμε γιατί μας συνδέει μια κοινότητα αξιών».

Είχε γεννηθεί στο Μόλυβο το 1951 και βρέθηκε στην Αθήνα ως οικότροφος του Κολλεγίου Αθηνών. Εισήχθη στη Νομική Σχολή Αθηνών, ενώ ως φοιτητής δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά της χούντας των Συνταγματαρχών μέσα από τις γραμμές της κομμουνιστικής οργάνωσης Σπουδαστών (ΚΟΣ) και του Ρήγα Φεραίου. Λόγω αυτής της δράσης του και ως μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου συνελήφθη, βασανίστηκε και φυλακίστηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ - ΕΣΑ.

Καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, τον περασμένο Απρίλιο έδωσε το τελευταίο του μάθημα σε μία κατάμεστη αίθουσα, καθώς θα αφυπηρετούσε στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς. Στο παρελθόν υπήρξε ακαδημαϊκός επισκέπτης στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Κολούμπια και Νέας Υόρκης. Στις ευρωεκλογές του 2014 υπήρξε υποψήφιος με Το Ποτάμι χωρίς όμως επιτυχία. Αρθρογραφούσε τακτικά σε νομικά περιοδικά και στον ημερήσιο τύπο και ήταν μέλος της επιστημονικής επιτροπής της επιθεώρησης «The Books’ Journal». Ίσως καλύτερος αποχαιρετισμός για τον Τσακυράκη να υπήρξε αυτό που συνέβη τον περασμένο Απρίλιο στη Νομική όταν έδωσε το τελευταίο του μάθημα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο, όπου γνώρισε την αποθέωση από τους φοιτητές.

ΠΟΙΗΜΑ

Θα σ’ ανταμώσουμε,  θα σε θυμόμαστε

του Τζανέτου Σταυράκη

Θα σ’ ανταμώσουμε εκεί που ο ύπνος ακουμπά τη μέρα, στον τόπο των ονείρων

Θα σ’ ανταμώσουμε στις σκιά του πεύκου της αυλής σου, στα πρώτα παιδικά μας παιχνίδια

Θα σ’ ανταμώσουμε στην παλιά χριστουγεννιάτικη φωτογραφία, όταν οι τρεις μας λέγαμε τα κάλαντα

Θα σε θυμόμαστε στα χρόνια της δουλειάς, όταν μας στήριζες φωνάζοντας

Θα σε θυμόμαστε την εποχή της ταλαιπωρίας καθώς μας ευχόσουν με την αδύναμη φωνή σου

Θα σε θυμόμαστε, δεν θα σε ξεχάσουμε

Σταύρος Τσακυράκης, ο ποιητής της Επιστήμης

Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ

Νομίζω ο Σεφέρης έκανε τη διαπίστωση ότι οι τρεις μεγαλύτεροι έλληνες ποιητές, ο Κάλβος, ο Σολωμός και ο Καβάφης, δεν είχαν μητρική γλώσσα τους τα ελληνικά. Εννοούσε ότι η ποίηση δεν έχει ανάγκη από περίπλοκες, δύσκολες λέξεις - η δύναμή της βρίσκεται στο νόημα που δημιουργεί η αλληλουχία των απλών λέξεων. Η μαγεία της υπάρχει όταν η ουσία αναδύεται γυμνή από ρητορικές περικοκλάδες και λεκτικές καλλιέπειες και σε αιφνιδιάζει με την απλότητά του βάθους.

Με αυτήν την έννοια ο Σταύρος Τσακυράκης ήταν ένας ποιητής της νομικής επιστήμης. Νομίζω αυτό ήταν το μεγαλύτερο ταλέντο του που σίγουρα τον ξεχώριζε από όλους τους ομότεχνούς του. Η απαράμιλλη ικανότητα που είχε να βάζει στη σειρά απλές καθημερινές λέξεις και αίφνης να σχηματίζονται μπροστά σου πολύ ισχυρά, οικουμενικά νοήματα δικαίου. Ποτέ δεν θα άκουγες από το στόμα του αυτές τις βαρύγδουπες νομικούρες που χρησιμοποιούν πολλές φορές οι δικηγόροι για να διασφαλίσουν την αυθεντία τους. Ο Τσακυράκης δεν μιλούσε ποτέ σαν αυθεντία - πριν ολοκληρώσει το συλλογισμό του και σε αφήσει άναυδο με τη δύναμή του, έλεγες μέσα σου ποιός είναι αυτός ο άσχετος;

Το ίδιο ταλέντο είχε και στη ζωή. Τους δύσκολους δρόμους της συνέπειας και των πραγματικών αγώνων που διάλεξε, τους έκανε να φαντάζουν απλοί, αυτονόητοι και ανάξιοι μνείας. Δεν μιλούσε ποτέ για τα βασανιστήρια που υπέστη στη διάρκεια της χούντας και τα προσπερνούσε σαν να επρόκειτο για την υποχρεωτική του θητεία. Δεν φορούσε ποτέ το ύφος του καθηγητή, σαν να είχαν όλοι οι συνομιλητές του το ίδιο βάρος γνώμης και τις ίδιες σπουδές σε τέσσερις χώρες. Δεν εξιστορούσε ποτέ τις νίκες του στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, σαν να αποτελούσαν μια νομοτελειακή άρση της αδικίας. Ακόμα και ανάμεσα στους φοιτητές του, που τον ακολουθούσαν παντού, έμοιαζε απλώς σαν ο γηραιότερος μεταξύ ίσων. Ήταν σαν κάτι ξωτικά παραμυθιών που περνούν απαρατήρητα και μόλις γυρίσεις, βλέπεις ότι έχουν αφήσει ένα βαθύ, ανεξίτηλο ίχνος.

Και εκεί που άφησε το βαθύτερο ίχνος ήταν στο κεφάλαιο των δικαιωμάτων. Η χώρα έχασε χθες τον σημαντικότερο, μαχητικότερο και συνεπέστερο υπερασπιστή της Ελευθερίας του Λόγου. Οι αγώνες του στην κοινωνία, στις δικαστικές αίθουσες και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την ελευθερία στην έκφραση αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για τους μαχητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν ήταν επιστήμη για εκείνον, ήταν αποστολή, να στηρίζει νομικά, πολιτικά και φιλοσοφικά την ανάγκη της απόλυτης ελευθερίας της έκφρασης, με ρηξικέλευθες και αιρετικές οπτικές που συγκρούστηκαν πολλές φορές με τα συντηρητικά στερεότυπα. Με τον ίδιο πάντα τρόπο της μαεστρικής απλότητας και των λέξεων του συρμού που έκρυβαν επιμελώς τις πηγές τους - μία τεράστια μόρφωση δηλαδή και ένα μεγάλο πάθος.

Τελικά νομίζω ότι αυτόν το σκοπό είχε βάλει στη ζωή του ο Σταύρος Τσακυράκης. Να τα κάνει όλα με τρόπο απλό. Και το πέτυχε. Ήταν απλώς ένας γενναίος άνθρωπος. Ήταν απλώς ένα κορυφαίος νομικός. Ήταν απλώς ένας ανεπανάληπτος δάσκαλος. Ήταν απλώς ένας συνεπής πολίτης. Ήταν απλώς ένας ακατάβλητος αγωνιστής. Ήταν απλώς ένας υπέροχος άνθρωπος. Είναι απλώς ένα τεράστιο κενό.