Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου και η γενέτειρά του τιμούν τον Λέσβιο «Δαρβίνο»

Περπατώντας στα Γέλια με «ξεναγό» τον Λευτέρη Ζούρο [Vid]

17/07/2021 - 10:00 Ενημερώθηκε 22/07/2021 - 12:45

Φτάσαμε στα Γέλια, στους πρόποδες του Λεπέπτυμνου, όπου ο Τσικνιάς τρέφει τα τεράστια πλατάνια της αγοράς, διασχίσαμε ντουσεμέδες και είδαμε πετρόχτιστα σπίτια που μαρτυρούν μια ομορφιά που μένει ανεξίτηλη στον χρόνο. Και κει στο δρομάκι πριν τον Ιερό Ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πελόπης βρίσκεται το πατρικό του Ελευθέριου Ζούρου. Ο δρόμος αυτός θα πάρει το όνομά του, ως ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν επιστήμονα που έχει προσφέρει πολλά με τις γνώσεις του τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Ο Ελευθέριος Ζούρος κατάγεται από τα Γέλια, γνωστά σήμερα ως Πελόπη και μας ξενάγησε μαζί με την πρόεδρο του χωριού Μαρία Κιαχαγιά στα μέρη εκείνα που έμειναν ανεξίτηλα στην μνήμη του, στο σπίτι του, στο σχολείο και την εκκλησία του χωριού.

Ο Ελευθέριος Ζούρος

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στα Γέλια, όπου θα είναι μόνιμος κάτοικος μέχρι να βγάλει το Δημοτικό Σχολείο, αφού μετά αρχίζει το ταξίδι της γνώσης, εμπνευστής σε αυτό το ταξίδι θα είναι ο δάσκαλος του, που συνάντησε στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και έφυγε για να πολεμήσει για την ελευθερία της πατρίδας στα βουνά της Πίνδου, επιστρέφοντας στην έδρα της Τάξης δύο χρόνια πριν ο Ελευθέριος Ζούρος τελειώσει το Δημοτικό.

Ο Λευτέρης Ζούρος, κατάφερε με την δίψα του για την γνώση και κερδίζοντας υποτροφίες, την μία μετά την άλλη, να φτάσει από τη Λέσβο στην κορυφή της επιστημονικής κοινότητας στην Εξελικτική Βιολογία. Μάλιστα φέτος βραβεύτηκε με το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας, από την πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου εις μνήμην Βασίλη Ξανθόπουλου - Στέφανου Πνευματικού.

Το βιογραφικό του σημείωμα τεράστιο. Υπήρξε καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Dalhousie του Καναδά, με το  ερευνητικό του έργο να χρηματοδοτείται από το κρατικό Ίδρυμα Έρευνας του Καναδά. Το 1996 του απενεμήθη τιμητική καθηγητική έδρα (G. Campbell endowed chair of Biology). Το 1982 εξελέγη καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο. Από το 1998-2003 υπήρξε επίσης Διευθυντής του ιδρυθέντος από το 1987 Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης και συνετέλεσε σημαντικά στην οργάνωση, ανάπτυξη της ερευνητικής δραστηριότητας του Ινστιτούτου αυτού. Από το 2006 αποχώρησε λόγω ορίου ηλικίας από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, του οποίου είναι ομότιμος καθηγητής από το 2007. Σε αναγνώριση του επιστημονικού του έργου η Ακαδημία Αθηνών τον εξέλεξε στις 14 Ιουνίου 2007 νέο αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της «Θαλάσσιας Βιολογίας».

Τα Γέλια

18 οικισμοί του Λεπετύμνου ήταν εκείνοι που «γέννησαν» την Πελόπη όταν βρήκαν εκείνο το μέρος γύρω από το ποτάμι και αποφάσισαν να το χτίσουν αμφιθεατρικά.

Η απογραφή της Νήσου Λέσβου επί τουρκοκρατίας του 1650 αναφέρεται στο χωριό σαν Γέλια και μάλιστα είχε τον μεγαλύτερο πληθυσμό σε σχέση με άλλες περιοχές του βορείου μέρους του νησιού - ακόμη μεγαλύτερο από την Καλλονή και την Αγία Παρασκευή. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή οι μόνιμοι κάτοικοι αριθμούν στους 354.

Το 1890 υπάρχει ένα φιρμάνι, από την Υψηλή Πύλη, στο οποίο αναφέρεται στο ίδιο χωριό με το όνομα Πελόπη. Σύμφωνα με το φιρμάνι δίνονταν φοροαπαλλαγές στο χωριό με την υποχρέωση των κατοίκων να ανεβαίνουν στο υψηλότερο σημείο του Λεπέτυμνου και να προειδοποιούν για εμφάνιση πειρατών ειδικά τον Μόλυβο , που ήταν κέντρο συλλογής των φόρων τότε για την Πύλη.

Παρά το φιρμάνι του 1890 το όνομα Πελόπη δεν είχε επικρατήσει για τους ντόπιους. Το 1950, όταν μετονομάστηκαν πολλά χωριά της Λέσβου, με Βασιλικό Διάταγμα τα Γέλια μετονομάζονται σε Πελόπη χωρίς κάποια επεξήγηση.

Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πελόπης

Η κεντρική εκκλησία της Πελόπης είναι ο Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών αφιερωμένος στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, χτισμένος το 1834, στον καιρό της τουρκοκρατίας.

Ο Ελευθέριος Ζούρος μιλώντας για την εκκλησία του χωριού του είπε στο «Ε»: «Για μένα ήταν ένα συγκρότημα τελείως ολοκληρωμένο. Καταρχήν βλέπετε τα ψηλά τείχη. Γύρω - γύρω όλη η εκκλησία κλεινότανε με τείχη ύψους 4 έως 5 μέτρων. Για ποιο λόγο έπρεπε να οχυρωθεί η εκκλησία δεν ξέρουμε. Το θέμα είναι ότι σου θυμίζει ότι είναι σαν ένα μοναστήρι μέσα στην καρδιά του χωριού και το άλλο είναι ότι έχει τα πάντα σε μικρή κλίμακα. Οι εικόνες του τέμπλου είναι πραγματικά έξοχα έργα που είναι καταγεγραμμένα από την Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου, η οποία είχε στείλει φοιτητές και είχαν αντιγράψει όλα τα εικονίσματα του τέμπλου τα οποία σώζονται στο Πολυτεχνείο».

Ο παπάς του χωριού, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του συγκροτήματος, αφού είχαν φροντίσει οι κτήτορες του ναού να έχουν το σπίτι του παπά μέσα στην εκκλησία.

Η διαμόρφωση της εκκλησίας, όπως εξηγεί, ήταν συνδεδεμένη με τα έθιμα. Κάθε Κυριακή του Πάσχα γινόταν στην αυλή του Ναού η πώληση της Ανάστασης, δηλαδή οι κάτοικοι του χωριού ανταγωνιζόταν οικονομικά ο ένας τον άλλο και εκείνος που θα έδινε τα περισσότερα χρήματα στην εκκλησιαστική επιτροπή ήταν εκείνος που θα κρατούσε την εικόνα της Ανάστασης στην περιφορά.

Έξω από τα τείχη της εκκλησίας το Μεγάλο Σάββατο ανάβανε μια μεγάλη φωτιά ήταν κάτι αντίστοιχο με το κάψιμο του Ιούδα, ωστόσο δεν υπήρχε προσομοίωμα ανθρώπου που καιγόταν. Εικάζεται ότι το έθιμο της «κακάβας» έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία όταν οι χωροφύλακες Τούρκοι, για να κρατάνε μέσα τους εξανιστάμενους από την Ανάσταση του Κυρίου Έλληνες, καθώς φοβόντουσαν μην προβούν σε βιαιότητες σε βάρος της φοβισμένης τουρκικής μειονότητας του χωριού. Έτσι οι Τούρκοι χωροφύλακες άναβαν την φωτιά και αφού οι Έλληνες είχαν επιστρέψει στα σπίτια τους μετά την Ανάσταση έσβηναν την φωτιά.

Το καμπαναριό μάλλον χτίστηκε αργότερα από την εκκλησία. Την καμπάνα την παρήγγειλλαν τότε οι κτήτορες από την Μασσαλία της Γαλλίας, που δεν μοιάζει με τις συνηθισμένες καθώς κινιόταν παίρνοντας στροφή περίπου 180 μοιρών με την βοήθεια ενός αντίβαρού που είχε από πάνω της.

Σήμερα η καμπάνα δεν παράγει τον χαρακτηριστικό εκείνο ήχο καθώς διερράγη. Παρά τις προσπάθειες και τις έρευνες που έγιναν δεν μπορεί να φτιαχτεί, ωστόσο πρόκειται να βγει από την θέση της και να τοποθετηθεί σαν κειμήλιο στην αυλή του ναού, όπου θα μπορούν να την βλέπουν οι επισκέπτες. 

Το καμπαναριό έχει χαρακτηριστεί ετοιμόρροπο και έχουν ξεκινήσει οι ενέργειες για την συντήρησή του.

Το Δημοτικό Σχολείο και η Λαογραφική Συλλογή

Το Δημοτικό Σχολείο της Πελόπης έπαψε να λειτουργεί το 2012, έχει χτιστεί και αυτό στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Αυτή τη στιγμή έχει μετατραπεί σε Λαογραφική Συλλογή, η οποία δεν έχει εγκαινιαστεί ακόμη. «Ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα ενδιαφερθεί κάποιος φορέας, γιατί πρέπει να γίνει καταγραφή και συντήρηση των αντικειμένων και να μπορέσει ο χώρος να γίνει επισκέψιμος» είπε η πρόεδρος του χωριού Μαρία Κιαχαγιά.

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Πελόπης ήταν εκείνος που ζήτησε από τον τέως Δήμο Λέσβου τη χρήση του κτιρίου για να μετατραπεί αυτό σε Λαογραφική Συλλογή.

Κάποια πράγματα ήρθαν από σπίτια του χωριού και από τον Μανταμάδο και κάποια άλλα αποτελούν προϊόν προσωπικής συλλογής της κα Κιαχαγιά και του πατέρα της. «Πολλά πράγματα μάζεψα από τις χωματερές και δεν ντρέπομαι να το πω» είπε η κα Κιαχαγιά και πρόσθεσε: «Η λαογραφική αυτή συλλογή για μένα ήταν κάτι το συγκινητικό γιατί έζησα μέσα από αυτή όλους τους ανθρώπους του χωριού, είδα σκηνές από τη ζωή τους και έμαθα (..) Ο χώρος αυτός αποτελεί ένα μνημόσυνο όλων αυτών των ανθρώπων ακόμη και εκείνων που δεν γνώρισα ποτέ».

Η οδός Ελευθερίου Ζούρου

Ο Δήμαρχος Δυτικής Λέσβου Ταξιάρχης Βέρρος  και η Πρόεδρος της κοινότητας Πελόπης κα Μαρία Κιαχαγιά, διοργανώνουν την Τρίτη 20 Ιουλίου, στις 8:00 μ.μ., στο χώρο της «Λαογραφικής Συλλογής Πελόπης εκδήλωση τιμής προς τον καθηγητή και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Ελευθέριο Ζούρο.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλαμβάνει

  • Καλωσόρισμα από την Πρόεδρο της κοινότητας Πελόπης, Μαρία Κιαχαγιά
  • Χαιρετισμός της αντιδημάρχου Πολιτισμού, Παιδείας, Ισότητας των φύλλων κα Ζαχαρώ Ιωακείμ
  • Παρουσίαση του τιμώμενου από τον κ. Δημήτριο Τσερνόγλου και τον κ. Ελευθέριο Καρμίρη
  • Ομιλία του κ. Ελευθερίου Ζούρου
  • Θα ακολουθήσει κέρασμα και μουσικό πρόγραμμα από τον κ. Κώστα Καρμίρη

 

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey