Τέλος στις προσωρινές λύσεις για τα ασυνόδευτα ανήλικα φιλοδοξεί να θέσει η ειδική γραμματέας προστασίας ανηλίκων, Ειρήνη Αγαπηδάκη, που ανέλαβε το εν λόγω χαρτοφυλάκιο τον Φεβρουάριο. «Αυτή τη στιγμή μεταφέρονται τα ασυνόδευτα ανήλικα από τα ΚΥΤ των νησιών στην ενδοχώρα», αναφέρει η ίδια. «Ελάχιστα από τα παιδιά, που διαβιούσαν έως σήμερα στα ΚΥΤ, κατόρθωναν να εξασφαλίσουν μια θέση στη safe zone των camps, τα περισσότερα ζούσαν στον περιβάλλοντα χώρο των ΚΥΤ στη Μόρια και στη Σάμο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται», διευκρινίζει. Πρόκειται για συνολικά 1.790 ανήλικα. «Τη μεταφορά τους σε κατάλληλο περιβάλλον είχα θέσει εξαρχής ως στόχο, δεδομένου ότι και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι υπέρ ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού». Όσα παιδιά φιλοξενούνται σε ξενώνες των νησιών παραμένουν εκεί, με εξαίρεση το αυτοδιαχειριζόμενο ΠΙΚΠΑ Λέσβου, τη διακοπή λειτουργίας του οποίου αποφάσισε ο υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης. 

Στο πλαίσιο αυτό, αυξήθηκαν κατά 30% οι δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας με τη δημιουργία νέων ξενώνων στην ενδοχώρα και τη δέσμευση διαμερισμάτων αυτόνομης διαβίωσης για ανηλίκους άνω των 16 ετών. Ο στόχος που είχε θέσει η Επιτροπή για το 2017 ήταν 2.000 θέσεις μόνιμης φιλοξενίας, εκ των οποίων οι 500 σε διαμερίσματα. «Αν όλα πάνε καλά, τον εν λόγω στόχο τον πιάνουμε φέτος».

Σε τι οφείλεται, όμως, μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση; «Υπήρχε κατακερματισμός αρμοδιοτήτων, καθώς στο ζήτημα της στέγασης εμπλέκονταν πολλά υπουργεία και διευθύνσεις, τώρα έχουν όλα περάσει στο υπουργείο Μετανάστευσης», διευκρινίζει η ίδια, που φιλοδοξεί να αξιοποιήσει ένα ευρωπαϊκό κονδύλι που έως τώρα η χώρα μας έχει αφήσει ανέπαφο: αυτό της ένταξης. «Επιθυμούμε να συνεργαστούμε με τους δήμους και κατ’ επέκταση τις τοπικές κοινωνίες στη λειτουργία των ξενώνων», εξηγεί η ίδια, «ζητούμενο είναι να αναπτυχθούν δράσεις που να εμπλέκουν τον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες, π.χ. σε περιοχές με υψηλή ανεργία μπορούμε να οργανώσουμε προγράμματα κατάρτισης και για τις δύο ομάδες».

Κάθε ανήλικος που θα φτάνει στη χώρα, θα μένει έως μία εβδομάδα στο ΚΥΤ και εν συνεχεία θα πηγαίνει στην ενδοχώρα, όπου θα λαμβάνεται το κοινωνικό του ιστορικό, θα γίνεται αξιολόγηση των αναγκών κ.λπ. «Πρόκειται για παραλλαγή του βελγικού μοντέλου», σημειώνει η κ. Αγαπηδάκη, που επιθυμεί να κάνει το σωστό matching μεταξύ του ωφελουμένου και της εκάστοτε δομής. «Αν ένας ανήλικος έχει σχεδόν ολοκληρώσει την εγκύκλια εκπαίδευση στην πατρίδα του και ονειρεύεται να σπουδάσει, θα τον τοποθετήσουμε σε ένα μέρος με πανεπιστήμιο». 

Ωστόσο, ο παραπάνω σχεδιασμός ηχεί σχεδόν ουτοπικός, αν λάβουμε υπόψη τις ακραίες αντιδράσεις στα Καμένα Βούρλα. «Ήταν ένα ατυχέστατο περιστατικό», σχολιάζει η κ. Αγαπηδάκη,  «τα εν λόγω 39 παιδιά πρόκειται να μείνουν μόνο ένα μήνα στα Καμένα Βούρλα, αφού προορίζονται για relocation σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.». Η ένταση που προκλήθηκε τάραξε πολύ τα παιδιά, που έχουν βιώσει στο παρελθόν πολεμικές συρράξεις. «Ήθελαν να βγουν και να μιλήσουν στο διαμαρτυρόμενο πλήθος, πιστεύοντας ότι αν εξηγούσαν ποια είναι και τι προθέσεις είχαν, οι αντιδράσεις θα καταλάγιαζαν και θα γίνονταν αποδεκτά», μεταφέρει η κ. Αγαπηδάκη τις σκέψεις τους, ενδεικτικές της αθωότητας της ηλικίας. «Δεν πιστεύω ότι η κοινωνία εκεί στο σύνολό της εμφορείται από ρατσιστικά ένστικτα», καταλήγει η ειδική γραμματέας, «κάποιοι κάτοικοι μετά από δύο μέρες έστελναν κουλουράκια στα παιδιά». 

Μετεγκατάσταση

Εν εξελίξει βρίσκεται και το πρόγραμμα της μετεγκατάστασης. «Σε 2,5 μήνες έχουν ήδη μετεγκατασταθεί 1.006 άτομα, μεταξύ των οποίων είναι ασυνόδευτα ανήλικα και παιδιά με σοβαρά νοσήματα μαζί με την οικογένειά τους» τονίζει η ίδια, που θέτει ως επόμενη προτεραιότητά της τη φροντίδα των άστεγων ανηλίκων και όσων βρίσκονται σε καθεστώς «προστατευτικής κράτησης», δηλαδή κρατούνται σε αστυνομικά τμήματα, μια τακτική που έχει δεχθεί σφοδρή κριτική. «Το πρόβλημα, που προκύπτει ελλείψει δομών, είναι εντονότερο στη Βόρεια Ελλάδα, όπου πολλά παιδιά περνούν από τον Έβρο και μετά είτε καταφεύγουν τα ίδια στην αστυνομία επειδή δεν κατορθώνουν να επιβιώσουν μόνα είτε τα εντοπίζουν οι αστυνομικοί σε ευκαιριακούς ελέγχους», λέει η κ. Αγαπηδάκη, «όμως βρίσκουμε και σε τμήμα της Αττικής, στην Αμυγδαλέζα και διάσπαρτα σε όλη τη χώρα».