Τρεις περιφέρειες επιπλέον, πέραν της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, εντάσσονται στο σχέδιο δίκαιης μετάβασης που θα υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς έγκριση για χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Πρόκειται για τις Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και της Κρήτης, το ηλεκτρικό σύστημα των οποίων στηρίζεται κατά βάση στις πετρελαϊκές μονάδες της ΔΕΗ. Δεδομένου ότι ο σχεδιασμός της Ε.Ε. για την απανθρακοποίηση δεν αναφέρεται μόνο στα στερεά καύσιμα αλλά και στο πετρέλαιο, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να εντάξει στο σχέδιο δίκαιης μετάβασης και τις νησιωτικές περιοχές της χώρας, για το πέρασμά τους σε μια οικονομία χαμηλών ρύπων. Τα περισσότερα νησιά σήμερα στο Αιγαίο, όπως και η Κρήτη, ηλεκτροδοτούνται από αυτόνομους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι λειτουργούν με καύσιμο πετρέλαιο, βαρύ (μαζούτ) ή και ελαφρύ (ντίζελ) και συμπληρωματικά από σταθμούς ΑΠΕ.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και η αρμόδια συντονιστική επιτροπή, στην οποία προεδρεύει ο κ. Κώστας Μουσουρούλης, αναζητούν αυτή την περίοδο πράσινες δράσεις και για τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, οι οποίες θα πρέπει να προχωρήσουν ανεξάρτητα από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας που προωθεί ο ΑΔΜΗΕ. Το θετικό για τις τρεις αυτές περιφέρειες, σε αντίθεση με τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, είναι ότι η οικονομία τους εξαρτάται σε πολύ περιορισμένο βαθμό από τις μονάδες της ΔΕΗ. Στις περιοχές αυτές, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι τομείς μεταποίησης, εμπορίου και τουρισμού – εστίασης συμμετέχουν με υψηλά μερίδια στην περιφερειακή οικονομία και στα εγχώρια μεγέθη του κλάδου (με κύκλο εργασιών 1,9 δισ., 8,8 δισ. και 4,1 δισ., αντίστοιχα το 2017). Ακολουθεί ο τομέας των μεταφορών με αθροιστική συνεισφορά άνω του 1,6 δισ. ευρώ σε κύκλο εργασιών. Οι υποτομείς εξορύξεων – ενέργειας – διαχείρισης υδάτων αντιπροσωπεύουν το 10% της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ συμμετέχουν με σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά στην απασχόληση και στον κύκλο εργασιών.

 Οι τομείς εμπορίου, μεταφορών και τουρισμού – εστίασης κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο συνεισφοράς στην απασχόληση της ευρύτερης γεωγραφικής ενότητας νησιών Αιγαίου – Κρήτης. Η αγροτική οικονομία συμμετέχει στο 12,5% της απασχόλησης, ενώ ο δημόσιος τομέας κατέχει το 18,8%. 

Πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις στα νησιά έχει προτείνει και η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας με στόχο, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «τη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τη δραστική μείωση των ΥΚΩ, που επιβαρύνουν όλους τους καταναλωτές και την οικονομία, καθώς και την ενίσχυση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού, αποσυνδέοντας τη μεταφορά και χρήση πετρελαίου με την εκμετάλλευση των ΑΠΕ σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα».

Συγκεκριμένα προτείνει:

1 . Δραστικό περιορισμό της χρήσης πετρελαίου, με μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ, 70% έως 90% σε πρώτη φάση, και συστήματα αποθήκευσης μπαταριών λιθίου, εισάγοντας τεχνικές και ιδέες microgrids, ανεξαρτήτως της εξέλιξης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων των νησιών με το εθνικό σύστημα (ή και παράλληλα για τον αποκλεισμό blackout).

2. Εισαγωγή της ψηφιακής τεχνολογίας στα ηλεκτρικά δίκτυα των νησιών και εφαρμογές καινοτόμων τεχνολογιών και τεχνικών, για την πλέον αποδοτική διαχείριση των ΑΠΕ και της κατανάλωσης.