Έργα ανάδειξης και προστασίας των απολιθωμάτων στη νησίδα Νησιώπη, στο Σίγρι, που περιλαμβάνουν εργασίες ανασκαφής, καταγραφής και συντήρησης απολιθωμένων κορμών τόσο στο χερσαίο αλλά και θαλάσσιο χώρο γύρω από τη νησίδα Νησιώπη, όσο και στη θαλάσσια περιοχή του κόλπου του Σιγρίου, πραγματοποιούνται τον τελευταίο καιρό. Το εντυπωσιακότερο εύρημα, που ήρθε όμως στο φως κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, είναι ένας γιγάντιος κορμός δένδρου, που αποκαλύφθηκε σχεδόν ακέραιος στη φυσική του θέση.

Το απολίθωμα έχει συνολικό μήκος 17,20 μέτρα, ενώ η διάμετρός του κοντά στη βάση του κορμού είναι ένα μέτρο και 70 εκατοστά!

Οι παραπάνω εργασίες συναποτελούν το έργο «Ανάδειξη και αξιοποίηση Απολιθωμένου Δάσους Νησίδας Νησιώπης», με ανάδοχο φορέα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Έχει δε ενταχθεί στο Πρόγραμμα ΕΣΠΑ - ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου.

Χώρος με ιστορία

«Στη Νησιώπη έχει εντοπισθεί πολύ μεγάλος αριθμός απολιθωμάτων, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία και ανάδειξη των απολιθωματοφόρων θέσεων. Εντυπωσιακές εμφανίσεις απολιθωμένων δένδρων της οικογένειας των Ταξοδιείδων εμφανίζονται στη δυτική ακτή και αποτελούν παραδοσιακή θέση παρατήρησης των επισκεπτών της περιοχής», λέει ο διευθυντής του Μουσείου Σιγρίου, Νίκος Ζούρος. Όπως εξηγεί, εκτός από τις απολιθωματοφόρες θέσεις, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θέσεις των ηφαιστειακών, τεκτονικών, γεωμορφολογικών και παράκτιων γεωτόπων. Οι γεωμορφές, μάλιστα, εμφανίζονται πολύ συχνά στην παράκτια ζώνη, ως αποτέλεσμα της αποσάθρωσης των πετρωμάτων της περιοχής.

«Το Πάρκο της Νησιώπης, το οποίο και θα δημιουργηθεί», εξηγεί ο κ. Ζούρος, «περιλαμβάνει ένα δίκτυο γεωτόπων που εντοπίζονται στην παράκτια και θαλάσσια ζώνη της δυτικής Λέσβου και θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τις ήδη υπάρχουσες δράσεις διαχείρισης και ανάδειξης του Απολιθωμένου Δάσους στο χερσαίο τμήμα της δυτικής Λέσβου. Με τη λειτουργία του θα συμβάλει μέσα από την προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού και θα συντελέσει στην προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.»

Και καραβάκι με γυάλινο πάτο!

Επίσης, στο πλαίσιο του έργου θα δημιουργηθούν οι υποδομές για τη μετάβαση των επισκεπτών της περιοχής του απολιθωμένου δάσους σ’ ένα νησιωτικό πάρκο, όπου θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να θαυμάσουν το θαλάσσιο τμήμα του απολιθωμένου δάσους που βρίσκεται στην παράκτια ζώνη της Νησιώπης. Η μετάβαση των επισκεπτών θα γίνεται με ειδικό καραβάκι με γυάλινο πάτο, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να παρατηρήσουν τις μοναδικές απολιθωματοφόρες θέσεις που βρίσκονται σήμερα κάτω από τη θάλασσα.

«Πρόκειται για ένα έργο που εντάσσεται στην κατεύθυνση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, της ανάδειξης της φυσικής κληρονομιάς και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Λέσβου και αναμένεται να αποτελέσει θετικό παράδειγμα για την “πράσινη” ανάπτυξη», υποστηρίζει ο κ. Ζούρος.


Ένας νέος θησαυρός

Ένας γιγάντιος κορμός δένδρου, που αποκαλύφθηκε σχεδόν ακέραιος στη φυσική του θέση, αποτελεί το μέχρι τώρα εντυπωσιακότερο εύρημα των ανασκαφών στη Νησιώπη.

Έχει συνολικό μήκος 17,20 μέτρα, ενώ η διάμετρός του κοντά στη βάση του κορμού είναι ένα μέτρο και 70 εκατοστά.

Έχει διάταξη σχεδόν Ανατολή - Δύση και το ριζικό του σύστημα βρίσκεται ψηλότερα από τον υπόλοιπο κορμό, που φαίνεται ότι μετά την πτώση του έπεσε στην πλαγιά του μικρού λόφου πάνω στην οποίο είχε φυτρώσει.

Εντυπωσιακό είναι, ακόμα, το ότι το δένδρο αυτό αποκαλύπτει και τις συνθήκες του ενταφιασμού του μέσα σε ένα μεγάλο ρεύμα ηφαιστειακών υλικών, που με την πίεσή του φαίνεται να ξερίζωσε το γιγάντιο δένδρο και το έριξε στο έδαφος. Μελετώντας τη διάταξή του στο χώρο, μπορούμε να ανασυνθέσουμε την πορεία των ηφαιστειακών υλικών που προέρχονται από τα μεγάλα ηφαιστειακά κέντρα στα ανατολικά. Ο δυνατός χείμαρρος της ηφαιστειακής λάσπης ξερίζωσε το δένδρο και το έριξε στο έδαφος και αμέσως ο κορμός σκεπάστηκε από ένα παχύ στρώμα αυτής της λάσπης.

Πρόκειται για ένα εύρημα το οποίο μετά την ανασκαφή του συντηρήθηκε, ενώ συγκολλήθηκαν στο σώμα του περισσότερα από 450 θραύσματα, κυρίως στο τμήμα των κλαδιών και του ριζικού συστήματος.

Από την πρώτη μελέτη του απολιθωμένου ξύλου διαπιστώθηκε ότι ανήκει στα κωνοφόρα δένδρα και κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί πρόγονο της σεκόιας.

Ας σημειωθεί εδώ ότι δεκάδες άλλοι κατακείμενοι και ιστάμενοι κορμοί έχουν έρθει στην επιφάνεια από τις συνεχιζόμενες εργασίες ανάδειξης των απολιθωμάτων της Νησιώπης.

Το απολιθωμένο δάσος της νησίδας Νησιώπη και το έργο της μετατροπής του νησιού σε επίκεντρο εναλλακτικού τουρισμού στη Λέσβο

Η Νησιώπη ή Μεγαλονήσι είναι η νησίδα που κλείνει από δυτικά τον κόλπο του Σιγρίου και αποτελεί τμήμα του ευρύτερης περιοχής του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου.

Τόσο η νησίδα, καθώς και το θαλάσσιο τμήμα γύρω από τη αυτήν, προστατεύονται με το Προεδρικό Διάταγμα για την κήρυξη του Απολιθωμένου Δάσους ως Διατηρητέου Μνημείου της Φύσης. Παράλληλα, η νησίδα προστατεύεται ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, περιλαμβάνεται μεταξύ των περιοχών που αποτελούν τον Εθνικό Κατάλογο των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, ενώ επίσης προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης (1997).

Στη νησίδα Νησιώπη έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, από τις ερευνητικές εργασίες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, χερσαία και θαλάσσια τμήματα απολιθωμένων κορμών. Σχεδόν σε όλη την έκταση του νησιού έχουν εντοπισθεί εκατοντάδες απολιθωμένοι κορμοί δένδρων, ιστάμενοι ή κατακείμενοι, με εντυπωσιακούς χρωματισμούς. Η μεγάλη συγκέντρωση φυτικών απολιθωμάτων στη Νησιώπη την καθιστά ένα μοναδικό γεώτοπο.

Στη δυτική πλευρά του νησιού, η δράση των κυμάτων αποκαλύπτει γιγαντιαίους κορμούς κωνοφόρων (προγονικές μορφές σεκόιας), αλλά και αγγειόσπερμων δένδρων που κείτονται στην ακρογιαλιά. Στη θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί, εμφανίζονται δεκάδες απολιθωμένοι κορμοί δένδρων που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Παράλληλα, δεκάδες ρήγματα που εμφανίζονται στην επιφάνεια και τις απόκρημνες ακτές του νησιού, μαρτυρούν την έντονη ρηξιγενή τεκτονική δράση που γνώρισε η περιοχή κατά το πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν και είναι ενδεικτικά της πρόσφατης αποκοπής της νησίδας από την υπόλοιπη Λέσβο. Η μελέτη των ρηγμάτων αυτών δίνει εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες για τη γεωλογική ιστορία του Αιγαίου.

Αντικείμενο του έργου που υλοποιείται, αποτελεί η αξιοποίηση και ανάδειξη του τμήματος του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου που βρίσκεται στη νησίδα Νησιώπη, με τη δημιουργία επισκέψιμου πάρκου. Παράλληλα, η ανάδειξη και προβολή του απολιθωμένου δάσους της Νησιώπης αναμένεται να συμπληρώσει την εικόνα του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου, η έκταση του οποίου είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερη από τα υπάρχοντα επισκέψιμα Πάρκα Μπαλή Αλώνια, Σιγρίου και Πλάκας Σιγρίου.

Σε γενικές γραμμές, το έργο συνίσταται στις απαραίτητες εργασίες συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης των απολιθωματοφόρων θέσεων που βρίσκονται στη νησίδα Νησιώπη, την προμήθεια του κατάλληλου εξοπλισμού για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών του Πάρκου, την προμήθεια σκάφους για τη μεταφορά των επισκεπτών και την προμήθεια και τοποθέτηση φυλακίου και πλωτής εξέδρας για την προσέγγιση του σκάφους και την αποβίβαση/επιβίβαση των επισκεπτών του Πάρκου. Επιπλέον, περιλαμβάνει δράσεις προβολής των αποτελεσμάτων του έργου και του απολιθωμένου δάσους της νησίδας Νησιώπης.

Το έργο περιλαμβάνει τα ακόλουθα υποέργα:
Συντήρηση και τεκμηρίωση απολιθωμένων κορμών, Προστασία και ανάδειξη απολιθωμάτων, Οριοθέτηση ζωνών δραστηριοτήτων, Προμήθεια εξοπλισμού, Προμήθεια σκάφους με γυάλινο πυθμένα για θαλάσσιες περιηγήσεις, Προμήθεια και τοποθέτηση ειδικών πινακίδων σήμανσης και, τέλος, Προβολή αποτελεσμάτων του έργου και Πάρκου Νησιώπης.