Η Μαίρη Τσόγκα σπούδασε νηπιαγωγός και Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε και με τις δύο ειδικότητες σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Παράλληλα εξειδικεύτηκε στη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό. Σήμερα είναι δασκάλα Αγγλικών σε δημοτικό σχολείο.

Κατοικεί με την οικογένειά της στην Αθήνα. Πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», κυκλοφόρησε το θαυμάσιο βιβλίο της για παιδιά πάνω από εννιά ετών, με τον τίτλο «Διάβασέ μου κι άλλο» με εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα.

Τις επόμενες ημέρες, η Μαίρη Τσόγκα θα βρεθεί στο νησί μας για να παρουσιάσει το βιβλίο της και στις 4 Αυγούστου θα ξαναβρεθεί πάλι στο νησί, στο Δημοτικό Σχολείο του Μεσότοπου, σε εκδήλωση που οργανώνει ο Σύλλογος Μεσοτοπιτών Λέσβου «Η Αναγέννηση», για να ταξιδέψει τους φίλους του καλού βιβλίου, στο μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας.

Με την ευκαιρία αυτών των δύο εκδηλώσεων, μιλήσαμε με τη συγγραφέα, σε μια συζήτηση που αξίζει να προσεχθεί.

Κυρία Τσόγκα, συστήστε μας τους ήρωες του βιβλίου σας, τον Κροίσο και το Μάνο.

«Ο Κροίσος, “πρώην γάτος περιωπής και νυν τρόφιμος του καταφυγίου ‘Αγκαλιάζω τα αδέσποτα’”, όπως ο ίδιος συστήνεται στην πρώτη κιόλας σελίδα του βιβλίου, είναι ένας καλομαθημένος και καλοζωισμένος σπιτόγατος, που έχει ζήσει πλούσια και άνετα, μέχρι που η κρίση φέρνει τα πάνω κάτω και βρίσκεται στους πέντε δρόμους.

Εκεί θα ζήσει τη σκληρή όψη της ζωής, θα περάσει δύσκολα και θα κινδυνεύσει, ώσπου θα βρεθεί τραυματισμένος, απογοητευμένος και απελπισμένος στο καταφύγιο.

Ο Μάνος είναι ένα δεκάχρονο αγόρι, γιος μιας από τις εθελόντριες του καταφυγίου, που έχει δυσκολίες στην ανάγνωση. Όταν η μητέρα του τού προτείνει να διαβάσει το βιβλίο του στον Κροίσο, θα συναντηθούν για πρώτη φορά. Η σχέση τους εξελίσσεται από συνάντηση σε συνάντηση κι από σελίδα σε σελίδα, αλλάζοντας και τους δύο.

Ο Μάνος αποκτά εμπιστοσύνη στον εαυτό του και βελτιώνει τις αναγνωστικές του δεξιότητες και ο Κροίσος ξεχνάει τη δήθεν πλούσια καταγωγή του και το τραύμα του και βρίσκει νέα ενδιαφέροντα και νέους τρόπους να χαίρεται τη ζωή του, παρά τις αλλαγές της, και έτσι ξαναγίνεται βασιλιάς».

Φιλία, κοινωνική ζωή, ζωοφιλία, φιλαναγνωσία, οικονομική κρίση, είναι κάποιοι από τους εμφανείς θεματικούς άξονες που μπορεί να διακρίνει ο αναγνώστης στο βιβλίο σας. Πώς καταφέρατε να μπλέξετε τόσα θέματα χωρίς να στομώσει η πλοκή της ιστορίας;

«Οι ιστορίες που λέμε στα βιβλία, δεν είναι παρά τρόποι να ξαναδούμε την πραγματικότητα. Και στην πραγματικότητα τίποτα δε λειτουργεί αυτόνομο και μεμονωμένο. Όλα συμπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι έγινε και στο βιβλίο μου».

Το βιβλίο δεν είναι πολυτέλεια…

Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, έπληξε σφοδρότατα το χώρο των εκδόσεων, των βιβλίων, των βιβλιοπωλείων. Η αγορά ενός βιβλίου θεωρείται πολυτέλεια. Μήπως αυτή η αντίληψη είναι αποκαλυπτική της επιφανειακής μας σχέσης με την απόλαυση της ανάγνωσης και της ανεκτίμητης αξίας του βιβλίου;

«Θέλω να πιστεύω πως η ανάγνωση -για όσους είναι μυημένοι σε αυτήν- είναι μια ανάγκη και όχι μια πολυτέλεια. Το θέμα είναι πως η κοινωνία μας δεν έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει τέτοιες ανάγκες της ως ουσιαστικές. Πολύς λόγος για τις καταναλωτικές ανάγκες και ελάχιστος για τις ανάγκες του πνεύματος και όχι μόνο σε ό,τι αφορά το βιβλίο αλλά και την τέχνη, τον πολιτισμό γενικότερα. Υπ’ αυτή την έννοια, ναι, η ανεκτίμητη αξία ενός βιβλίου δεν είναι ευρέως παραδεκτή και συνεπώς η αγορά του, εύκολα θεωρείται πολυτέλεια και κόβεται πρώτη. Ωστόσο, στη διάρκεια της κρίσης είδαμε να καταρρέουν σαθρές αξίες, που πάνω τους είχε οργανωθεί μια ολόκληρη κοινωνία. Καθώς ακόμη αναζητούνται οι νέες αξίες που θα στηρίξουν την κοινωνία, είναι χρέος όλων όσοι έχουν μυηθεί στη χαρά της ανάγνωσης, να την προτάξουν, να την υποστηρίξουν σθεναρά, να την προωθήσουν, να την καλλιεργήσουν, φέρνοντας έτσι στο προσκήνιο μια κοινωνία με άλλους στόχους, όπου το βιβλίο δεν θα είναι πολυτέλεια για τους πολλούς».

«Η βιβλιοθήκη είναι στ’ αλήθεια το βασίλειό μου», γράφετε σε κάποιο σημείο του βιβλίου σας. Με την εμπειρία σας ως εκπαιδευτικού και ως συγγραφέα, γιατί νομίζετε ότι τα σχολεία μας δεν καλλιεργούν την αγάπη στο βιβλίο, δεν προωθούν τη φιλαναγνωσία;

«Ένα σχολείο θεσμός μιας κοινωνίας, όπως αυτή που προανέφερα, είναι πολύ δύσκολο να λειτουργήσει διαφορετικά. Η φιλοσοφία του, οι στόχοι του, το πλαίσιο δράσης του, είναι ανάλογα της κοινωνίας στην οποία στοχεύει να εντάξει τους μαθητές του. Περισσότερα μαθήματα, περισσότερες γνώσεις, περισσότερο κυνήγι της λεπτομέρειας σε βάρος της ουσίας, είναι το πλαίσιο που τίθεται και μέσα σε αυτό καλείται να λειτουργήσει ο εκπαιδευτικός. Σ’ αυτό τον κυκεώνα, συχνά οι εκπαιδευτικοί βρίσκονται κυριολεκτικά να τρέχουν να καλύψουν την ύλη, να είναι εντάξει στο τυπικό μέρος. Πού χρόνος να μιλήσει κάποιος για βιβλία όταν έχεις κι άλλες ασκήσεις!

Όμως η εμπειρία μου, λέει ότι πάντα υπάρχουν αυτοί που, σε πείσμα όλων των παραπάνω, ξεκλέβουν χρόνο για να διδάξουν “εξωσχολικά”. Όσο πιο μικρή η βαθμίδα εκπαίδευσης, τόσο πιο εύκολο να σπάσει το πλαίσιο, τόσο πιο πολλοί αυτοί που το παλεύουν. Τα τελευταία χρόνια, το πρόγραμμα της φιλαναγνωσίας ήταν μια ανάσα, είχε δώσει περισσότερες ευκαιρίες σε όσους ήθελαν να καλλιεργήσουν την αγάπη για το βιβλίο και εντός πλαισίου. Ήταν μεγάλη απογοήτευση για μένα το γεγονός ότι αυτό το πρόγραμμα θυσιάζεται από το νέο σχολικό έτος, στο βωμό μιας ακόμα αναμόρφωσης του προγράμματος, που μαζί με τα ξερά καίει τα χλωρά».

Τα παιδιά δεν ζουν σε κενό αέρος

Πρέπει να μιλάμε στα παιδιά για την οικονομική κρίση και εάν ναι, ποιος τρόπος είναι ο προσφορότερος;

«Τα παιδιά δε ζουν σε κενό αέρος. Εισπράττουν έντονα όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους και αντιδρούν σε αυτά. Αν οι ενήλικες αντιδρούν προτάσσοντας κυρίως τη λογική, τα παιδιά αφήνονται περισσότερο στο συναίσθημα, που δε χωράει πάντα σε λόγια, αλλά είναι δυνατό και κάποιες φορές τρομαχτικό. Η οικονομική κρίση βιώνεται με χίλιους τρόπους και από τα παιδιά. Ο άνεργος γονιός, οι αλλαγές στις συνήθειες της οικογένειας, οι ειδήσεις που σχολιάζονται από όλους, οι συζητήσεις με συμμαθητές και φίλους, όλα περνούν στα παιδιά, ακόμα κι αν κάνουμε προσπάθεια να τα κρύψουμε. Το παιδί χρειάζεται να γνωρίζει όσο του το επιτρέπει η ηλικία του, για να μη φοβάται. Όχι βέβαια βομβαρδισμός πληροφοριών που τρομοκρατούν, αλλά απάντηση στις απορίες, συζήτηση αντί για σιωπή και κυρίως διαρκής επιβεβαίωση των σταθερών, όπως η αγάπη, που έχουν τόσο ανάγκη. Για τα μικρότερα παιδιά, μια ιστορία μπορεί να γίνει το μέσο για να πει κανείς τις αλήθειες μιας σκληρής πραγματικότητας με πιο ήπιο τρόπο».

Σε οικογένειες που δοκιμάζονται από την κρίση, την ανεργία, την οικονομική στενότητα, σε παιδιά που βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει ραγδαία, τι μπορεί να προσφέρει ένα καλό βιβλίο;

«Το βιβλίο για μένα, λειτουργεί ως αντιστάθμισμα όλων των παραπάνω. Ένα καλό βιβλίο χαρίζει στιγμές απόλαυσης και στις πιο δύσκολες συνθήκες, προσφέρει γαλήνευση και ηρεμία ψυχής ακόμα και μέσα στο χαλασμό. Είναι συντροφιά, μας γειώνει ή μας ταξιδεύει, ανοίγει νέους ορίζοντες, προτείνει εναλλακτικές λύσεις μέσα από τα παθήματα των ηρώων και την ταύτισή μας μαζί τους, μπορεί να διαμορφώσει νέα πρότυπα ή να υπενθυμίσει τα ξεχασμένα χρήσιμα παλαιά, καλλιεργεί τη φαντασία, και η φαντασία είναι και ένας μηχανισμός για να αλλάξει η πραγματικότητα, και εν τέλει συγκινεί, και η συγκίνηση αναδιατάσσει το είναι μας».

 

Τα παιδιά να σπουδάζουν αυτό που τους αρέσει…

Έχετε σπουδάσει Συμβουλευτική και Επαγγελματικό Προσανατολισμό. Τι θα συμβουλεύατε τα νέα παιδιά που αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας και τι θα προτείνατε στους μαθητές του Λυκείου, που αναζητούν επαγγελματικό προσανατολισμό;

«Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να δίνει κανείς συμβουλές γενικά. Κάθε παιδί είναι μια ξεχωριστή οντότητα κι έτσι δεν κάνουν όλα για όλους. Ωστόσο πιστεύω βαθιά πως είναι χρήσιμο να ακούει κανείς την καρδιά του και να τολμάει να κάνει αυτό που αγαπάει. Η ενημέρωση, η συζήτηση με ανθρώπους που εμπιστεύεται και η ανοιχτή ματιά μαζί με την αγάπη σε αυτό που ονειρεύεται κανείς, μπορούν να βοηθήσουν να κάνει μια καλύτερη επιλογή. Αυτή η επιλογή στις μέρες μας, δεν είναι σχεδόν ποτέ οριστική και επειδή περνάμε όλο και μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας στη δουλειά, ας αρχίσουν σπουδάζοντας αυτό που τους αρέσει. Άλλωστε ο χρόνος εκπλήρωσης ενός ονείρου είναι απροσδόκητος, γι’ αυτό ας συνεχίσουν να ονειρεύονται ακόμα κι όταν η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που θα ήθελαν».