Όταν μελετούσα το πολύμοχθο και εκτεταμένο έργο (590 σελ.) του συγγραφέα, για τα γλυπτά της Λέσβου, μου ερχόταν στο νου ο μύθος του «Μέρμηγκα και του τζίτζικα». Και τούτο γιατί ο κ. Προκόπης Παπάλας επί μια 20ετία μελέτησε βιβλία, περιοδικά συλλόγων, εφημερίδες της εποχής, αρχεία, κατέφυγε σε βιβλιοθήκες, συζήτησε ζωντανά με αυτόπτες μάρτυρες και συνέλεξε όποια πληροφορία τού ήταν χρήσιμη για τη σφαιρική παρουσίαση των αγαλμάτων του νησιού μας.

Με τον τρόπο αυτό μάς χάρισε ένα πρωτότυπο βιβλίο, όμοιο του οποίου, απ’ ό,τι γνωρίζω, δεν έχει προϋπάρξει, που μας είναι απαραίτητο όχι μόνο για την επαφή και τη γνωριμία μας με τα λεσβιακά αγάλματα, αλλά και με τους δημιουργούς τους.

Έτσι στο τέλος της πραγματείας του υπάρχει σύντομος αλφαβητικός κατάλογος των δημιουργών με το ευρύτερο έργο τους και τη συνεισφορά τους στα λεσβιακά αγάλματα. Ο αναγνώστης λοιπόν έρχεται σε επαφή μ’ ένα χώρο, εν πολλοίς άγνωστό του, και πληροφορείται πότε έζησε, πού σπούδασε και πώς εξελίχθηκε ο κάθε γλύπτης-δημιουργός, εντόπιος ή μη, επιτυγχάνοντας την πρώτη του εντρύφηση στο χώρο της γλυπτικής Τέχνης.

Παράλληλα με τις περιγραφές των αγαλμάτων, τα σχετικά με τα αποκαλυπτήριά τους και τη σύντομη κριτική τουμ ο κ. Προκόπης Παπάλας μάς βοηθά να ‘ρθούμε σε ουσιαστικότερη επαφή μαζί τους, να κατανοήσουμε το σκοπό ανέγερσής του και, αν πρόκειται για προτομές, την επιτυχημένη ή όχι απόδοση του παρισταμένου προσώπου.

Επειδή τα αγάλματα συνδέονται άμεσα με την απώτερη και την πρόσφατη ιστορία μας και επειδή δε λείπουν, ακόμα και στον καιρό μας, οι «βάνδαλοι»  που ασχημονούν επάνω τους με διάφορους χρωματισμούς ή αποκοπές τμημάτων τους, θα πρέπει η Πολιτεία, τιμώντας με τη σειρά της τους ευεργέτες του νησιού ή αυτούς που θυσιάστηκαν για τη δική μας ελευθερία, να επαγρυπνεί και να τα προστατεύει, γιατί, όπως λέγει κι ο συγγραφέας, «τ’ αγάλματα δε μπορούν να καλέσουν βοήθεια…».

Νομίζω ότι καλό θα ήταν, στην όντως εκτεταμένη πραγματεία του, ο κ. Παπάλας να συμπεριελάμβανε και τ’ αγάλματα των νεκροταφείων μας, με τα οποία κατά καιρούς ασχολήθηκαν άλλοι, και μερικά εκ των οποίων, όντας πραγματικά έργα Τέχνης, μένουν απροστάτευτα σε καιρικές μεταβολές και χρήζουν συντήρησης.

Δε μας μένει λοιπόν τίποτε άλλο παρά να συγχαρούμε τον κ. Προκόπη Παπάλα για το πολύτιμο και μοναδικό στο είδος σύγγραμμά του και να του ευχηθούμε με επιμονή και ενθουσιασμό να συνεχίσει το επίπονο έργο του.