Ένα πατροπαράδοτο έθιμο, που παραδίδεται από γενιά σε γενιά κι έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, θα αναβιώσει και φέτος στον Αφάλωνα. Πρόκειται για το κάψιμο του «Οβριγιού», που το βράδυ της Ανάστασης θα τηρηθεί για άλλη μια χρονιά, με τη μέριμνα του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού «Η Αγία Τριάδα», το νέο διοικητικό συμβούλιο του οποίου έχει θέσει ως στόχο του την αναβίωση και άλλων παλιών τοπικών εθίμων, όπως αυτό της Βάγιας ή της Κούνιας, που έχουν να κάνουν την εμφάνισή τους πολλές δεκαετίες.

Το έθιμο του «Οβριγιού» παραμένει ζωντανό εδώ και πολλούς αιώνες κι έφτασε στον Αφάλωνα από τα γύρω χωριά μόνο τα τελευταία χρόνια. Κατάφερε να επιζήσει την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αν και οι Τούρκοι προσπάθησαν πολλές φορές να το σταματήσουν, μη βλέποντας με καλό μάτι τον «πόλεμο» που αναπαριστούσε. Οι κάτοικοι, ωστόσο, πάντα έβρισκαν τον τρόπο να τηρούν το έθιμό τους, αφού ενδεχομένως στο ομοίωμα που πυροβολούσαν να έβλεπαν τον Τούρκο δυνάστη, κι έτσι δεν μπορούσαν να διανοηθούν πως θα κάνουν «Ανάσταση» χωρίς το κάψιμο του «Οβριγιού».

Η αναβίωση του εθίμου
Στον Αφάλωνα, για πολλά χρόνια το ομοίωμα του Εβραίου το έφτιαχνε η Μαρία Κανέλη (Πικολίνα) και αργότερα η Μαρία Κουγιουμτζή και η Μαρία Λέκκα, ενώ σήμερα το ετοιμάζουν οι νέοι του χωριού. Αυτοί φέρνουν και τον κορμό του πεύκου, τον στήνουν στο προκαθορισμένο μέρος έξω από την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και τον κρεμούν στο πιο ψηλό σημείο, ενώ πριν το κρέμασμα τον γυρίζουν σ’ όλο το χωριό, τοποθετώντας τον πάνω σ’ ένα γάιδαρο και φωνάζοντας ρυθμικά «Ε - ε - έρχεται!».

Ο «Οβριγιός» τοποθετημένος πάνω σε ένα μεγάλο κορμό δέντρου, πριν καεί το βράδυ της Ανάστασης

Μόλις ο ιερέας πει το «Χριστός Ανέστη» το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, αρχίζει το γλέντι. Πολύ γρήγορα ο Εβραίος πέφτει μέσα στην τεράστια φωτιά που έχει ήδη ανάψει και στη συνέχεια οι νέοι του χωριού πυροβολούν τον κορμό, και δεν αποχωρεί κανείς αν δεν τον κόψουν πρώτα σε πολλά κομμάτια.

«Κάθε χρόνο αναβιώνουμε αυτό το έθιμο που παραλάβαμε από τους προγόνους μας, κι ευελπιστούμε ότι και φέτος θα έρθουν πολλοί πιστοί να το παρακολουθήσουν και, γιατί όχι, να συμμετάσχουν σ’ αυτό», λέει η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Αγία Τριάδα», Μαρίνα Κεφαλά.

Κι άλλα πασχαλινά έθιμα του χωριού
Σύμφωνα με την ίδια, το νέο διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου που αναδείχθηκε πριν από ένα μήνα, έχει θέσει ως πρωταρχικό του στόχο τη συλλογή λαογραφικού υλικού και την αναβίωση όσο το δυνατόν περισσότερων παλιών εθίμων του χωριού, ώστε να συμβάλει στη διατήρησή τους.

Ο Ιερός Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου, απ’ όπου ξεκινά το έθιμο της Βάγιας

Στο πλαίσιο αυτό, την Κυριακή των Βαΐων ο Σύλλογος σκοπεύει να αναβιώσει το έθιμο της «Βάγιας», κατά το οποίο μέλη του Συλλόγου και νέοι του Αφάλωνα θα γυρίζουν στα σπίτια του χωριού με ένα κλαδί βάγιας, πάνω στο οποίο θα έχουν κρεμάσει κόκκινα κορδελάκια, τραγουδώντας το παλιό τραγούδι: «Βάγια, βάγια τω Βαγιώ, τρώμε ψάρια και κολιό και την άλλη Κυριακή, το μαμά και το τσιτσί. Ω καλή νοικοκυρά, δώσε μας ένα αυγό, μη μας δείρει ο δάσκαλος και έχετε το κρίμα μας και την αμαρτία μας». Στο άκουσμα του τραγουδιού, οι κάτοικοι παίρνουν ένα κορδελάκι που θεωρείται τυχερό και το βάζουν στα εικονίσματά τους και ως αντάλλαγμα δίνουν στους περιφερομένους ένα αυγό.

«Το έθιμο αυτό θα αναβιώσει για πρώτη φορά μετά από χρόνια», λέει η κ. Κεφαλά, προσθέτοντας το ίδιο και για το έθιμο της «Κούνιας», κατά το οποίο νέοι και νέες του χωριού θα τραγουδήσουν τα παλιά τραγούδια που έλεγαν ως παιδιά.

Ο Σύλλογος στοχεύει, τέλος, στην αναβίωση ενός πολύ παλιού εθίμου που γινόταν στον Αφάλωνα τη Λαμπροτετάρτη, αυτό της «Διακαινησίμου», που ξεκίνησε ως τα εγκαίνια του παλιού ναού του χωριού, του Αγίου Αθανασίου - ο οποίος ως καινούργιος ναός μετονομάστηκε σε Ζωοδόχου Πηγής -, και αφορούσε ένα μεγάλο γλέντι με παραδοσιακούς χορούς, που γινόταν σε μια τοποθεσία με πεύκα έξω από τον Αφάλωνα.