Οι Πανελλήνιες εξετάσεις των μαθητών της Γ΄ τάξης του Λυκείου για την εισαγωγή τους στα Ανώτερα και Ανώτατα εκπαιδευτικά μας Ιδρύματα στο τέλος κάθε διδακτικού έτους, μονοπωλούν για αρκετές ημέρες το ενδιαφέρον μας και ανάγονται σε γεγονός υψίστης σημασίας για την ελληνική κοινωνία. Οι διχογνωμίες για τη βατότητα ή μη των θεμάτων, προβάλλονται με μικρότερη ή μεγαλύτερη, κατά περίπτωση, ένταση. Ειδικοί και μη ειδικοί, όλοι αποφαίνονται. Τα μέσα επικοινωνίας, τηλεόραση, ραδιόφωνο, Τύπος, προβάλλουν ως πρώτο θέμα της επικαιρότητας τις εξετάσεις αυτές και φροντίζουν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο κλίμα που μόνο οι έκτακτες περιπτώσεις δημιουργούν, με τις αγγελίες τους «σφαγή στα Αρχαία Ελληνικά», «καταποντισμός στα Μαθηματικά», «κάθετη πτώση στη Φυσική», «βουτιά στις βάσεις» και άλλα ηχηρά παρόμοια, για να επακολουθήσουν δηλώσεις καθηγητών, φροντιστών, γονέων κ.λπ., καθώς και κείμενα διαφόρων «ειδικών», που δημοσιεύονται σε κάποια έντυπα και ιστοσελίδες.

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο θέμα της δεινώς χειμαζόμενης Παιδείας μας, παρουσιάζουν την παθογένεια της. Ως σύστημα ασφαλώς και έχει κερδίσει την αποδοχή της ελληνικής κοινωνίας, γιατί είναι διαφανές και αντικειμενικό. Δεν υπάρχει, νομίζω, κανένας Έλληνας που να μην πιστεύει πως όλοι οι θεσμοί -εκτός από έναν- είναι διαβρωμένοι και αναξιόπιστοι. Ο μόνος θεσμός που παραμένει αδιάβλητος και αξιόπιστος, παρά τις προσπάθειες μερικών να τον βλάψουν, είναι ο θεσμός των Πανελλήνιων εξετάσεων, την ευθύνη των οποίων έχει το Υπ. Παιδείας. Παρ’ όλα αυτά, το σύστημα αυτό έχει εξαντλήσει όλες τις ευεργετικές του δυνατότητες, και δεν μπορεί να εξασφαλίσει ότι οι νέοι μας θα σπουδάσουν αυτό που θέλουν, αφού άλλη Σχολή προτιμούν και σε άλλη μπορεί να βρεθούν. Η εισαγωγή τους σε μια Σχολή προϋποθέτει μεγάλη σπατάλη χρόνου και χρήματος, δυσκολίες για όλη την οικογένεια, ατέλειωτες ώρες μελέτης. Τα ελληνικά νοικοκυριά, με βάση υπεύθυνα στοιχεία, ξοδεύουν κάθε χρόνο περίπου 770 εκατομμύρια ευρώ για τα φροντιστήρια των 100 χιλιάδων και πλέον υποψηφίων. Αν προσθέσουμε σ’ αυτά και τα δίδακτρα για ξένες γλώσσες, φθάνουμε το δισεκατομμύριο. Αναρωτιέται κανείς, αν θα δεχόμαστε να δώσουμε ως Δίδακτρα στο κράτος τα μισά απ’ αυτά που ξοδεύουμε στην παραπαιδεία, πράγμα που θα έσωζε την Εκπαίδευση μας, που ιδιαίτερα σήμερα πλήττεται από την τρέχουσα οικονομική κρίση της χώρας, με αποτέλεσμα να μη διορίζονται πλέον εκπαιδευτικοί (στη θέση τους προσλαμβάνονται αναπληρωτές), να συγχωνεύονται σχολικές μονάδες, να αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών κατά τμήμα, να καταργηθεί η επιμόρφωση των καθηγητών κ.λπ..

Το ζητούμενο σήμερα είναι η αυτονομία του Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην Γ΄/θμια Εκπαίδευση. Όσο δεν θα γίνει αυτό, θα απαξιώνεται και θα υποβαθμίζεται το Λύκειο, το οποίο τώρα ουσιαστικά σταματά στην Α΄ τάξη, για να αρχίσει ο μαραθώνιος των εισαγωγικών εξετάσεων. Οι μαθητές, ειδικά όσοι στοχεύουν σε Σχολές «υψηλής ζήτησης», σιγά σιγά αποσύρονται από την τάξη (το πρόβλημα κορυφώνεται στην Γ΄ Λυκείου), ανταποκρίνονται στοιχειωδώς -κυρίως με την αναγκαστική παρουσία τους- στο Σχολείο, εξουθενωμένοι από το εξαντλητικό πρόγραμμα, πρωί Σχολείο, βράδυ Φροντιστήριο και ατέλειωτο διάβασμα. Έτσι, τα παιδιά τελειώνουν «μισό σχολείο», αποφοιτούν με ελλιπέστατα εφόδια, αναφορικά στην καλλιέργεια, την κρίση και τις γενικές γνώσεις, τις τόσο πολύτιμες για τη ζωή τους. Όσο για τους καθηγητές τους, έχοντας χάσει ένα μέρος των μαθητών τους, υποχρεώνονται να διδάσκουν υπό ειδικό καθεστώς, υφιστάμενοι συχνά ανηλεή και άδικη σύγκριση με τους συναδέλφους τους των Φροντιστηρίων, εκπαιδευτικούς υψηλής ειδίκευσης, με άπειρες ώρες διδασκαλίας σε ένα μόνο αντικείμενο. Ιδιαίτερα για τους νεότερους καθηγητές των Σχολείων, ο αγώνας είναι άνισος.

Η Πολιτεία, χρόνια τώρα γνωρίζει το πρόβλημα και δεν υπάρχει Κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης, που να μη σκέφθηκε ν’ αλλάξει το σύστημα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια, αφού το θέμα προσφέρεται και για εκλογικά κέρδη. Κατά καιρούς γίνονται «δημοφιλείς» εξαγγελίες από όλους, όχι πώς θα κάνουμε το Λύκειο Σχολείο, αλλά με ποιο τρόπο θα μπαίνουμε στα Πανεπιστήμια. Δημαγωγούν χωρίς να έχουν σχέδια, χωρίς υποδομές, χωρίς κοστολόγηση. Δυστυχώς, οι πολιτικοί μας και οι «πολιτικές» τους, έκαναν ό,τι μπορούσαν για την υποβάθμιση του Λυκείου με τις αλλεπάλληλες παλινωδίες τους και τα αυθαίρετα «ράβε - ξήλωνε», με τα αποσπασματικά τους ημίμετρα και τις αλλαγές τύπου Μανωλιού. Αν εξακολουθεί να στέκει ακόμη όρθιο το σαθρό εκπαιδευτικό μας σύστημα, αυτό οφείλεται σε όλους τους έντιμους εκπαιδευτικούς, που στέκονται όρθιοι και επιμένουν.

Το αίτημα για ριζικές αλλαγές στην Εκπαίδευση -και ιδιαίτερα στον τρόπο εισαγωγής των παιδιών στα Πανεπιστήμια- έχει ωριμάσει. Απαιτεί όμως ειλικρινή διάλογο μεταξύ όλων των φορέων που «εμπλέκονται» με την Εκπαίδευση, προγραμματισμό και, πάνω απ’ όλα, σύνεση και ρεαλισμό. Απαιτεί αποδέσμευση των πανεπιστημιακών εισαγωγικών εξετάσεων από το Λύκειο, στάθμιση των καταστάσεων και των συνθηκών, εντοπισμό και αντιμετώπιση των δυσαρμονιών, τομή του ομφάλιου λώρου που συνδέει το Απολυτήριο του Λυκείου από αναγκαστικός προθάλαμος των Ανωτάτων Σχολών, Σχολείο μάθησης, γνώσης, καλλιέργειας και κοινωνικοποίησης των παιδιών. Διαφορετικά, ό,τι κι αν επιχειρηθεί, θα αποδειχθεί, για μια ακόμη φορά μάταιη προσπάθεια να μπει «αέρας στο σουβλί και χιόνι στο πηρούνι».