Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια ενδιαφέρουσα κινητικότητα με αφίξεις πολλών σχολείων στη Λέσβο για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων. Ο μαθητικός τουρισμός αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την τοπική οικονομία και την προβολή της Λέσβου που δεν πρέπει αυτή τη φορά να χαθεί.

Στη Λέσβο τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει υψηλού επιπέδου έμψυχο δυναμικό και τεχνογνωσία στο χώρο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που οφείλεται κυρίως στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς και τις συστηματικές δράσεις που υλοποιούνται τα τελευταία χρόνια αλλά και τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλα, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής. Το γεγονός αυτό ενισχύει τη δυνατότητα της Λέσβου να πρωταγωνιστήσει στον τομέα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης έναντι άλλων περιοχών της χώρας.

Αναμφισβήτητα επισκέψεις σχολείων υπήρξαν πολλές και στο παρελθόν, κυρίως με την ενίσχυση χρηματοδοτούμενων δράσεων από το Υπουργείο Παιδείας (στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) ή από Ευρωπαϊκά Προγράμματα (Comenius, Erasmus).

Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς ο αριθμός των επισκέψεων σχολείων αλλά και των μαθητών που συμμετέχουν έχει μειωθεί σημαντικά. Οι λόγοι είναι γνωστοί, η μεγάλη οικονομική κρίση περιόρισε ριζικά τις σχετικές πιστώσεις του Υπουργείου Παιδείας αλλά και τις δυνατότητες των οικογενειών να στηρίξουν οικονομικά τις μετακινήσεις σχολείων και μαθητών, το γεγονός ότι δεν προβλήθηκαν συστηματικά τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες της Λέσβου στον τομέα αυτό, η έλλειψη συστηματικής προσπάθειας στο πλαίσιο μιας στρατηγικής ανάπτυξης του μαθητικού τουρισμού μέσω της προσέλκυσης σχολείων και μαθητών.

Παρόλα αυτά οι προσπάθειες συνεχίσθηκαν. Υλοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια δράσεις ενημέρωσης μαθητών και εκπαιδευτικών για τις δυνατότητες εκπαιδευτικής επίσκεψης στη Λέσβο κατά τη διάρκεια παρουσίασης μεγάλων εκθέσεων του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη («ΑΙΓΑΙΟΝ - Η Γέννηση ενός Αρχιπελάγους», «Το ΔΑΣΟΣ κάτω από τον ΔΡΟΜΟ»). Οργανώθηκαν επίσης ημερίδες ενημέρωσης εκπαιδευτικών.

Ωστόσο, δεν είναι στόχος του σημειώματος αυτού να σταθεί στο παρελθόν αλλά να επισημάνει τις σημαντικές προοπτικές που δημιουργούνται για το μέλλον μέσω συνεργειών και προτάσεων για την ενίσχυση της προσπάθειας ώστε να μην χαθεί η ευκαιρία που παρουσιάζεται για μια ακόμη φορά.

Οι φετινές θετικές εξελίξεις

Τα γεγονότα που συντέλεσαν στη φετινή θετική εξέλιξη του μαθητικού τουρισμού το τελευταίο διάστημα:

1. Μέσα από την εθελοντική προσπάθεια μια ομάδας εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε σχολεία της Αττικής, με πρωτεργάτη τον κ. Μιχάλη Ανδρεαδέλλη, καθηγητή του 2^ου ΓΕΛ Χαλανδρίου, έγινε από την έναρξη της φετινής χρονιάς συστηματική ενημέρωση σχολείων και εκπαιδευτικών και κάλεσμα για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων στη Λέσβο.
2. Δημιουργήθηκε ομάδα εθελοντών για την υποστήριξη του μαθητικού τουρισμού με τη συμμετοχή της κ. Αδαμαντίας Ευστρατίου, καθηγήτριας του τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Εκτυπώθηκε από το Δήμο Λέσβου ειδικό ενημερωτικό φυλλάδιο για την προσέλκυση μαθητών.
3. Στις 11 Ιανουαρίου 2018 διοργανώθηκε σεμινάριο με συμμετοχή 100 εκπαιδευτικών σχολείων της Αττικής από τη διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Β΄ Αθήνας και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου με θέμα την ενημέρωση για τις δυνατότητες εκπαιδευτικών προγραμμάτων στη Λέσβο - Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO και ξεκίνησε η υλοποίηση εκπαιδευτικής δράσης ενημέρωσης σχολείων της Αττικής.
4. Σχεδιάσθηκε ειδικό πρόγραμμα εκπαιδευτικής επίσκεψης των σχολείων στη Λέσβο σε συνεννόηση με τους εκπαιδευτικούς, με την συνεργασία του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, του ΚΠΕ Ευεργέτουλα, του Δικτύου Μουσείων της Λέσβου και με την υποστήριξη του Δήμου Λέσβου.
5. Από την 1^η Μαρτίου ξεκίνησαν οι εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων που περιλαμβάνουν γνωριμία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της Λέσβου. Ειδικότερα επισκέπτονται το Απολιθωμένο Δάσος, περιοχές οικολογικού ενδιαφέροντος και μνημεία της Λέσβου, Μουσεία και συμμετέχουν σε βιωματικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Κατά τη διάρκεια της φετινής σχολικής χρονιάς έχουν προγραμματιστεί εκπαιδευτικές επισκέψεις 5 σχολικών μονάδων ενώ 10 ακόμη σχολικές μονάδες επισκέπτονται τη Λέσβο μέσω των προγραμμάτων του ΚΠΕ Ευεργέτουλα. Τα σχολεία κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους επίσκεψης θα επισκεφτούν τη Μυτιλήνη, την Καλλονή, το Σίγρι, τον Ασώματο, την Αγιάσο, την Αγία Παρασκευή, τον Μανταμάδο, τον Παπάδο και το Πλωμάρι.

Θετικές προοπτικές για τη νέα χρονιά

Παράλληλα, ήδη προγραμματίζονται και υλοποιούνται δράσεις που μπορούν να συμβάλλουν θετικά στην ενίσχυση του μαθητικού τουρισμού στη Λέσβο και την επόμενη σχολική χρονιά.

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ευεργέτουλα σε συνεργασία με τις δύο Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λέσβου και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου υπέβαλαν πρόταση δημιουργίας Εθνικού Θεματικού Δικτύου Σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σχολείων με θέμα «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO στην Ελλάδα». Κατά τη διάρκεια της φετινής σχολικής χρονιάς έχουν δηλώσει συμμετοχή 38 σχολικές μονάδες από την υπόλοιπη Ελλάδα, Διευθύνσεις Εκπαίδευσης και ΚΠΕ από όλη την Ελλάδα.

Τον Οκτώβρη 2018 και για 8 μήνες θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα μεγάλη έκθεση των περιοχών που έχουν αναγνωρισθεί ως Παγκόσμια Γεωπάρκα από την UNESCO στην οποία θα πρωταγωνιστεί η Λέσβο. Η έκθεση θα συμβάλλει στην προσέλκυση σχολείων για εκπαιδευτικές δράσεις στη Λέσβο.

Δημιουργούνται λοιπόν, με τη συμβολή πολλών φορέων θετικές προοπτικές για την ανάπτυξη του μαθητικού τουρισμού στη Λέσβο, η οποία δεν σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένη χρηματοδότηση αλλά με τη συστηματική προβολή των πλεονεκτημάτων της Λέσβου ως εκπαιδευτικού προορισμού και την εθελοντική προσφορά των εμπλεκομένων.

Οι επισκέψεις των σχολείων πραγματοποιούνται την άνοιξη και το φθινόπωρο και παράλληλα συμβάλλουν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και πολλαπλά οφέλη την τοπική οικονομία.

Οργάνωση κοινών δράσεων για να πετύχει το εγχείρημα

Η προοπτική αυτή πρέπει με κάθε τρόπο να υποστηριχθεί με τη συνέργεια όλων των φορέων που μπορούν να συμβάλλουν στην υποδοχή και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών επισκέψεων σχολικών μονάδων στη Λέσβο.

Ωστόσο αν θέλουμε οι θετικές πρωτοβουλίες να μετατραπούν σε ένα μόνιμο ρεύμα επισκέψεων σχολικών μονάδων στη Λέσβο θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα και να δημιουργηθεί ένας σταθερός μηχανισμός υποδοχής με χρηματοδότηση των δράσεων υποστήριξης.

Ειδικότερα για να υπάρξει συνέχεια και προοπτική ανάπτυξης του μαθητικού τουρισμού στη Λέσβο απαιτείται συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων και δημιουργία ενός συντονιστικού οργάνου και η επιλογή του φορέα που θα υλοποιήσει μια ολοκληρωμένη δράση ανάπτυξης μαθητικού τουρισμού - υποδοχής και υποστήριξης των επισκέψεων σχολείων στη Λέσβο.

Η Δράση αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

1. Δημιουργία Συντονιστικού Οργάνου Μαθητικού Τουρισμού με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων (Περιφέρεια Β. Αιγαίου, Δήμος Λέσβου, ΟΤΑΛ, Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Β. Αιγαίου, Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Λέσβου, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ΚΠΕ Ευεργέτουλα, Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους, Δίκτυο Μουσείων Λέσβου).
2. Προβολή της Λέσβου ως εκπαιδευτικού προορισμού. Ενημερωτικό έντυπο με τις δυνατότητες που προσφέρει η Λέσβος για την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων. Προβολή σε εκπαιδευτικές ιστοσελίδες και αξιοποίηση κοινωνικών δικτύων.
3. Συνεργασία με τις σχολικές μονάδες για το σχεδιασμό προγραμμάτων εκπαιδευτικών επισκέψεων προσαρμοσμένων στις εκπαιδευτικές ανάγκες των σχολικών μονάδων. Ο σχεδιασμός αναφέρεται φυσικά στο εκπαιδευτικό περιεχόμενο και όχι στην διαμονή και διατροφή θέματα που αναλαμβάνουν κατόπιν διαγωνισμού τουριστικά γραφεία.
4. Υποστήριξη της επίσκεψης με τη διάθεση διπλωματούχου ξεναγού σε κάθε σχολική μονάδα που επισκέπτεται τη Λέσβο για ενημέρωση σχετικά με τον πολιτισμό της Λέσβου και τα μνημεία που θα συναντήσουν κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής τους επίσκεψης.
5. Κάλυψη των εξόδων εκπαιδευτικών επισκέψεων και δράσεων στα Μουσεία της Λέσβου.
6. Διαγωνισμός καλύτερου μαθητικού Video με έπαθλο για μαθητές που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δράσεις στη Λέσβο.
7. Χορήγηση αναμνηστικών σε κάθε μαθητή που επισκέπτεται τη Λέσβο.
8. Κάλυψη των εξόδων μετακινήσεων με λεωφορεία των μαθητών εντός της Λέσβου.
9. Φιλοξενία εκπαιδευτικών, υπευθύνων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης από όλη την Ελλάδα και ενημέρωση σχετικά με τις δυνατότητες σχολικών εκδρομών στη Λέσβο μέσω διοργάνωσης συναντήσεων, συνεδρίων, ημερίδων κλπ και ενημέρωση εκπαιδευτικών από όλη την Ελλάδα.

Ο προϋπολογισμός για την υλοποίηση μιας τέτοιας δράσης δεν είναι απαγορευτικός και θα μπορούσε να καλυφθεί τόσο από ίδιους πόρους των εμπλεκόμενων φορέων όσο και από την αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων ώστε να μην χαθεί μια σπουδαία ευκαιρία σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία.

Με κοινό όραμα, συνεργασία, συντονισμό, οργάνωση κοινών δράσεων και κυρίως με τη συμμετοχή όλων μας, μπορούμε να πετύχουμε ώστε να αξιοποιηθεί η ευκαιρία αυτή για την ανάπτυξη του μαθητικού τουρισμού στη Λέσβου.

*Ο Νίκος Ζούρος είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.