*Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης

Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2024 επιβεβαιώνουν, με τον πιο σκληρό τρόπο, αυτό που στα νησιά του Βορείου Αιγαίου το ζούμε καθημερινά: η Ευρώπη της ανάπτυξης, της συνοχής και των ευκαιριών παραμένει για εμάς μια υπόσχεση που δεν εκπληρώθηκε ποτέ. Όσο κι αν επιχειρείται να χρυσωθεί το χάπι με τυχόν επιδόματα - αφορούν εξάλλου καθολικά και όλη την Ελλάδα - , δράσεις κοινωνικής προστασίας ή περιστασιακά έργα, η πραγματικότητα δεν κρύβεται. Ο κίνδυνος φτώχειας στη χώρα ανέβηκε στο 26,9%, αλλά στα νησιά μας το ποσοστό εκτινάσσεται περίπου στο 30%. Ένας στους τρεις συμπολίτες μας ζει κάτω από το 60% του διάμεσου εισοδήματος.

Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν την αιτία για μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις που βιώνουμε και έρχονται καθημερινά:έξοδα,αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα,συρρίκνωση της αγοράς εργασίας, δημογραφικό,περιθωριοποίηση και εγκατάλειψη του τόπου.

Η θλιβερή εικόνα πίσω από τα ποσοστά

Το Βόρειο Αιγαίο, αντί να αποτελεί πλεονέκτημα, αντιμετωπίζεται σαν «ειδική περίπτωση» που απλώς πρέπει να αντέχει. Είμαστε η πύλη της Ευρώπης προς την Ανατολή, γειτονεύουμε με την Τουρκία, σηκώνουμε δυσανάλογο βάρος στο μεταναστευτικό και κρατάμε ψηλά τα σύνορα της Ευρώπης - και μάλιστα - με τρόπο που επί χρόνια έβγαζε ασπροπρόσωπη την ίδια την Ένωση. Κι όμως, όλα αυτά δεν μεταφράστηκαν ποτέ σε ισότιμη ανάπτυξη ούτε σε δίκαιη μεταχείριση. Η νησιωτικότητα εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σαν ιδιαιτερότητα, όχι σαν στρατηγική ευκαιρία. Οι υποδομές παραμένουν ελλιπείς, η συνδεσιμότητα με την ενδοχώρα προβληματική, ενώ τα έργα που μπορούν να δώσουν μόνιμες θέσεις εργασίας καθυστερούν ή παραμένουν στα συρτάρια. Την ίδια στιγμή, οι νέοι φεύγουν, όχι γιατί το θέλουν, αλλά γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή.

Ένας τόπος με δυνατότητες που μένουν αναξιοποίητες

Το Βόρειο Αιγαίο είναι παρθένο, παραγωγικό, όμορφο και ζωντανό. Θα μπορούσε να είναι τόπος όπου θα ζεις, θα εργάζεσαι, θα δημιουργείς και θα ονειρεύεσαι. Από τον πρωτογενή τομέα μέχρι τον τουρισμό και από τις νέες τεχνολογίες μέχρι τις πράσινες μορφές ενέργειας, τα νησιά μας διαθέτουν ό,τι απαιτείται για πραγματική ανάπτυξη.

Αλλά λείπει το βασικό: το όραμα και η διεκδίκηση. Ποιος σηκώνει το τηλέφωνο για να πιέσει τα κέντρα λήψης αποφάσεων; Ποιος απαιτεί; Ποιος συγκρούεται; Ποιος μιλά για λογαριασμό των νησιών;

Σε αυτό το σημείο, η κριτική δεν αφορά μόνο τους θεσμούς ή στα πρόσωπα που εξελέγησαν και περιορίζονται στα μικροπολιτικά αιτήματα, εξυπηρετήσεις και κομματικές γραμμές.. Αφορά κι εμάς τους ίδιους. Οι πολίτες του Βορείου Αιγαίου, διαχρονικά, επιλέγουμε ανθρώπους που δεν διαθέτουν ούτε σχέδιο ούτε πυγμή. Ψηφίζουμε με κριτήριο το «να κάνουμε μια δουλειά» και όχι το «να αλλάξουμε τον τόπο». Με αυτόν τον τρόπο συντηρούμε ένα σύστημα που στο τέλος της ημέρας και σε βάθος χρόνου λειτουργεί εις βάρος μας, κάτι που αντανακλάται σήμερα στα ποσοστά φτώχειας.

Η μεγάλη πρόκληση μπροστά μας

Τα στοιχεία της Eurostat δεν είναι ένα ακόμη νούμερο που θα ξεχαστεί σε λίγες ημέρες. Είναι ένα διαρκές καμπανάκι. Αν δεν κινητοποιηθούμε τώρα, τα νησιά μας κινδυνεύουν να παγιωθούν ως μια «γκρίζα ζώνη» της Ελλάδας και της Ευρώπης. Τείνουν να μετατραπούν σε έναν τόπο που αντί για προοπτική προσφέρει φυγή.Το ζητούμενο δεν είναι απλώς να βελτιωθούν τα ποσοστά. Είναι να δημιουργηθούν συνθήκες αξιοπρέπειας και προοπτικής. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται όραμα, σχέδιο και περιφερειακή ανάπτυξη. Να σταματήσουμε τις «επαναστάσεις» και τα αντάρτικα και να σηκώσουμε μανίκια για:

Σταθερές θέσεις εργασίας.

Έργα ανάπτυξης που θα αλλάξουν την καθημερινότητα.

Συνδεσιμότητα που θα ενώνει, όχι θα απομονώνει.

Μια νέα πολιτική κουλτούρα που θα βάζει τέλος στη λογική της «εξυπηρέτησης».

Γιατί το Βόρειο Αιγαίο αξίζει περισσότερα

Τα νησιά μας έχουν τα πάντα εκτός από αυτό που πρέπει να έχουν: πολιτικό βάρος και στρατηγική προσοχή. Αν η Πολιτεία θέλει πραγματικά να μιλά για ισότητα και περιφερειακή ισονομία, το Βόρειο Αιγαίο πρέπει να γίνει προτεραιότητα. Όχι ως πρόβλημα, αλλά ως πρόταση. Η φτώχεια δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Είναι αποτέλεσμα επιλογών και επομένως μπορεί να αντιμετωπιστεί με νέες, τολμηρές επιλογές.

Αν δεν προβληματιστούμε σοβαρά και δεν αλλάξουμε πρώτα οι ίδιοι, τότε μην περιμένουμε από κανέναν να μας πάρει στα σοβαρά ή καλύτερα να ασχοληθεί σοβαρά με εμάς. Θα συνεχίσουμε να «είμαστε το παιχνίδι τους» και να μαραζώνουμε, κάνοντας σχέδια στις καφετέριες επί της προκυμαίας κρατώντας αντί για στυλό, τον freddo, και αντί του χαρτιού, τον αέρα.

*Ο Στρατής Κοκκινέλλης είναι φιλόλογος - δημοσιογράφος