H Εθνική επέστρεψε χθες από τη Βραζιλία, μετά από μία μάλλον επιτυχημένη πορεία στο Μουντιάλ. Η απογοήτευση που μπορεί να υπάρχει, οφείλεται στο ότι ξαφνικά συνειδητοποιήσαμε ότι ο πήχης μπορεί να ανέβει ψηλότερα και να έρθουν μεγαλύτερες συγκινήσεις.

Μια προσεκτική όμως ανάλυση των δεδομένων πίσω από την εικόνα, μπορεί να μας διδάξει πολλά. Κυρίως για τον τρόπο που μπορεί να λειτουργήσει ένα σύστημα και να αναπτυχθεί στη βάση των δυνατοτήτων του. Γιατί σύστημα είναι μια εθνική ομάδα ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, σύστημα είναι μια πόλη και μια ολόκληρη χώρα. Και ως μηχανισμός ανάπτυξης έχει τα δομικά του μέρη: Το οργανωτικό (διοίκηση, αποφάσεις), το θεσμικό (κανόνες, κουλτούρα διαχείρισης) και ασφαλώς το τεχνικό (υποδομές, τεχνική δεξιότητα).

Τι κατάφερε λοιπόν η εθνική ποδοσφαίρου ως τώρα, αρχής γενομένης από το 2004; Αυτό ακριβώς που πέτυχε η εθνική μπάσκετ 17 χρόνια νωρίτερα: Την κατάκτηση της διάρκειας! Τη δυνατότητα να συνεχίζει να βρίσκεται στο προσκήνιο και στις πρώτες θέσεις στον κόσμο, σε μόνιμη πλέον βάση, άσχετα από τα σκαμπανεβάσματα των αποδόσεων που μπορεί να κρίνονται από συμπτώσεις. Υπάρχει βέβαια μια μικρή διαφορά μεταξύ των δύο εθνικών ομάδων: Οι μεν παίκτες τού μπάσκετ, όπου κι αν πάνε, με όποιον κι αν παίξουν, μπαίνουν στο γήπεδο για να κερδίσουν. Του ποδοσφαίρου όμως, ακόμα φοβούνται, ακόμα δεν έχουν το τσαγανό και την αυτοπεποίθηση με όλους τους αντιπάλους (φάνηκε άλλωστε πώς ξεκίνησαν στον πρώτο αγώνα και πώς λειτούργησαν στους επόμενους, όταν αισθάνθηκαν πιο σίγουροι με τον εαυτό τους...).

Ποια είναι τώρα η συνταγή της δρομολόγησης των επιτυχιών; Η εναρμόνιση και ο συντονισμός των τριών δομικών μερών του συστήματος. Όπως και στο μπάσκετ, με το Βασιλακόπουλο, έτσι κι εδώ έτυχε να οργανωθεί καλύτερα η ΕΠΟ, να προσλάβει έναν «ορθολογιστή» προπονητή, να εφαρμόσει αυτός τους κανόνες που έπρεπε, και να βρεθούν στη διάθεση της ομάδας τεχνικά καταρτισμένοι παίκτες.

Τίποτα όμως από αυτά δε θα συνέβαιναν, καμμία διάρκεια δε θα εξασφάλιζε τις επιτυχίες στην ομάδα, αν δεν υπήρχε μετά τη δεκαετία τού ‘90 η εξωστρέφεια του ελληνικού αθλητισμού. Μετά την υπόθεση Μπόσμαν, οι Έλληνες παίκτες άρχισαν να φεύγουν στο εξωτερικό, να παίζουν σε μεγάλες οργανωμένες ομάδες, να κατανοούν το σύγχρονο πολιτισμό του ποδοσφαίρου και να διεκδικούν μεγάλες διακρίσεις. Κάτι που είχε συμβεί από χρόνια με το μπάσκετ σε επίπεδο παικτών και προπονητών (σήμερα, οι Έλληνες μπασκετμπολίστες και προπονητές είναι περιζήτητοι σε όλο τον κόσμο!). Αποδείχτηκε, λοιπόν, πως μόνο με το άνοιγμα προς τα έξω, με την επαφή με ξένα στοιχεία και με την ανταλλαγή κουλτούρας, αισθάνεσαι ικανότερος και αποκτάς δυνατότητες δοκιμής του οποιουδήποτε συστήματος. Και να λοιπόν, που τα αποτελέσματα είναι σαφώς εντυπωσιακά, δεδομένης της μαχητικότητας και του ταλέντου που αναμφίβολα ο Έλληνας διαθέτει. Όσο για το ελληνικό πρωτάθλημα, είναι φανερό ότι μοιάζει με την ελληνική πραγματικότητα, βουτηγμένο μέσα στην εσωστρέφεια και στην απομόνωση της διεφθαρμένης κλεπτοκρατίας.

Έτσι γίνεται και με την ελληνική οικονομία. Οι λίγες εταιρείες που μπορούν και στηρίζουν τις εξαγωγές μας και οι περιορισμένες κινήσεις που δύσκολα διευκολύνονται από την ελληνική γραφειοκρατία, μπορούν και δημιουργούν θαύματα ανάπτυξης στηρίζοντας το ισοζύγιο των συναλλαγών. Από την άλλη όμως, η υπόλοιπη κρατικοδίαιτη παραγωγικότητα κυνηγάει συνεχώς την ουρά της, εγκλωβισμένη στη νοσηρή εσωστρέφεια και στην παθητικότητα του εσωτερικού ανταγωνισμού.

Επειδή, λοιπόν, ο αθλητισμός είναι μια προσομοίωση της ζωής και γενικότερα του πολιτισμού, δείχνει ξεκάθαρα τι πρέπει να κάνουμε. Μιας και δεν μπορούμε να διακρίνουμε (λόγω ημιμάθειας και αμορφωσιάς) τα σπουδαία χαρακτηριστικά των Ελλήνων στην οικουμενικότητα του πολιτισμού τους, ας το δούμε τουλάχιστον στην εθνική μας ομάδα. Χρειαζόμαστε εξωστρέφεια και δημιουργικότητα, εκτός Ελλάδας, στο εμπόριο, στις επιστήμες, στην έρευνα, στην καινοτομία, στην αγροτική οικονομία. Και τότε είναι ζήτημα χρόνου να βγούμε μπροστά, χτίζοντας τις βάσεις για μια μεγάλη «διάρκεια».
Γιατί οι νίκες και οι επιτυχίες, στον πολιτισμό και στην οικονομία, μόνο με τη διάρκεια έρχονται και όχι με τα ξεσπάσματα που έχουμε συνηθίσει ως τώρα, με τις αρπαχτές και τον εύκολο πλουτισμό.

Κι όσο για το παιχνίδι με την Κόστα Ρίκα, δεν το χάσαμε από κακοδαιμονία, αλλά από έλλειψη συντονισμού του συστήματος. Οι άλλοι δεν είναι καλύτεροι από μας. Προσήλωση στη διάρκεια των συστημάτων τους έχουν και αυτοπεποίθηση, τίποτα παραπάνω.

Αν κάποτε μας αφήσουν τα τρωκτικά που λυμαίνονται τη χώρα, να αναπνεύσουμε και να απελευθερώσουμε από το γονίδιο την εξωστρέφεια, είναι θέμα χρόνου να κυριαρχήσουμε παντού. Αλλά εδώ χρειάζεται επανάσταση… Ποιος θα την κάνει; O Τσίπρας ή μήπως τα «λούμπεν» που γλείφονται, περιμένοντας ανυπόμονα τη σειρά τους;
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

(Αναδημοσίευση από το Capital.gr, Τετάρτη, 2 Ιουλίου 2014.)