Την ημέρα που τα ροζ πέταλά του θα αντικρύσουν τις πρώτες ακτίνες του ήλιου τότε θα πρέπει να του πάρεις την ζωή κόβοντάς το. Μόνο έτσι θα μπορέσεις να «εγκλωβίσεις» όλα τα αρώματα και τα αιθέρια έλαια που παράγει το υποείδος ενδημικής ποικιλίας τριανταφυλλιάς της rosa damascena που εντοπίζεται στη Φίλια.

Τα τριαντάφυλλα που συλλέγονται στο χωράφι Σταλός στις παρυφές του όρους Σκοτεινού ανήκουν στο πολύ γνωστό είδος παλιάς τριανταφυλλιάς, που ανήκουν στην οικογένεια των ρόδων της Δαμασκού. Από την ποικιλία αυτή παράγεται ροδόνερο και ροδόσταμα με απόσταξη. Η μαγιάτικη αυτή τριανταφυλλιά παράγει, σχεδόν ταυτόχρονα, όλα της τα τριαντάφυλλα στο τέλος της άνοιξης τα οποία έχουν ροζ χρώμα, πολλά πέταλα και είναι πολύ αρωματικά. Ανθίζει μόνο την άνοιξη & θεωρείται ποικιλία της αρχαιότητας και στην Δυτική Ευρώπη εμφανίζεται το μεσαίωνα μετά τις πρώτες σταυροφορίες.

Οι πληροφορίες αυτές εκμαιεύθηκαν από την ιδιοκτήτρια της οικοτεχνίας Filia γη, Ελένης Σιβρή, κατά την διάρκεια ενός βιωματικού εργαστηρίου συλλογής ροδοπέταλων που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στο χωράφι Σταλός από την κοινότητα openfarm.

Η ιδιοκτήτρια της οικοτεχνίας Filia γη, Ελένη Σιβρή

Το δίκτυο αυτό στόχο έχει να φέρει τους καταναλωτές σε άμεση επαφή με τον τόπο παραγωγής προϊόντων ούτως ώστε να έχουν αντίληψη για το πώς παράγονται, πως συλλέγονται και πως δημιουργούνται τα προϊόντα που καταναλώνουν. Προϊόντα όπως ροδόνερο, ροδόσταμα και ξύδι από τριαντάφυλλο που παράγεται στην οικοτεχνία.

Παρέα με την Ελένη, την Ζαχαρώ, την Κάλλια, την Ειρήνη, την Ευθαλία και τον Στρατή μάθαμε γι’ αυτό το ιδιαίτερο προϊόν της Λέσβου που οι ποσότητες του μπορεί να είναι περιορισμένες ωστόσο η ποιότητά του είναι μοναδική, γι’ αυτό άλλωστε αμέσως μετά την παραγωγή συσκευάζεται και διανέμεται αφού η ζήτηση είναι σημαντική.

Στο χωραφάκι Σταλός, μαθαίνοντας για την ενδημική ποικιλία τριανταφυλλιάς

Οι τριανταφυλλιές αυτές ήταν και είναι «συνοδοιπόροι» με τον αμπελώνα που βρίσκεται στο χωραφάκι αυτό και μάλιστα η Ελένη Σιβρή στοχεύει να τις πολλαπλασιάσει χρησιμοποιώντας μοσχεύματα και σε συνεργασία με γεωπόνους.

Από την ενδημική αυτή ποικιλία, όπως προαναφέρθηκε παράγεται ροδόσταμα και ροδόνερο ενώ πολλοί κάτοικοι χρόνια τώρα χρησιμοποιούν τα πέταλα των ρόδων της Δαμασκού για να φτιάξουν λιβάνι.

Η μαγιάτικη τριανταφυλλιά

Το πανέμορφο αυτό φυτό ανήκει στην οικογένεια Ροδή η δαμασκηνή (Rosa Damascena). Η Rosa Damascena είναι τόσο παλιά που είναι δύσκολο να εντοπιστεί ακριβώς η προέλευσή της. Γενικά θεωρείται ότι είναι υβρίδιο. Τα ημίδιπλα ή διπλά άνθη είναι εντυπωσιακά με τα άφθονα πέταλά τους όταν τα περισσότερα άγρια ρόδα έχουν μόνο πέντε. Όποια και αν είναι η προέλευση της μαγιάτικης Τριανταφυλλιάς, την καλλιεργούσαν ήδη επί αιώνες όταν οι σταυροφόροι την έφεραν μαζί τους στη Δυτική Ευρώπη τον 14ο αιώνα. Στο βοτανολόγιο του Άκσχαμ (1550) αναφέρεται « …τα ξερά τριαντάφυλλα όταν τα βάλετε στη μύτη και τα μυρίσετε, ανακουφίζουν το μυαλό και την καρδιά και καταπραΰνουν το πνεύμα». Από την αρχαιότητα το θεωρούσαν ιερό φυτό. Κατείχε σημαντική θέση στην αραβική ιατρική. Ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης αναφέρουν πολλά είδη τριανταφυλλιάς στα έργα τους. Το ροδόνερο είναι παλιό φάρμακο και τον 16ο αιώνα έφτιαχναν από αυτό ένα κολλύριο. Στη Ρωμαϊκή εποχή, συνιστούσαν το κυνόρροδο, καρπό της αγριοτριανταφυλλιάς για δαγκώματα λυσσασμένων σκύλων. Η επίσημη φαρμακευτική χρησιμοποιούσε μέχρι και την δεκαετία του 1930 τα τριαντάφυλλα, χορηγώντας τα υπό μορφή βάμματος για τον ερεθισμένο λαιμό. Σήμερα τα τριαντάφυλλα θεωρούνται ακόμη πολυτιμότερα. Το έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία είναι εξαιρετικά ακριβό. Για να παραχθεί ένα λίτρο από αυτό απαιτούνται 4.000 κιλά νωπά πέταλα. Στην ιατρική της Αγιουβέρδα θεωρούν ότι τα τριαντάφυλλα είναι δροσιστικά και τονωτικά για το μυαλό.

Μαζεύοντας τα άνθη μαγιάτικης τριανταφυλλιάς

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία η θεραπευτική της δράση αποδεικνύει ότι εκτός της θαυμάσιας ομορφιάς το φυτό αυτό είναι και πολύτιμο. Δρα ως αντικαταθλιπτικό, σπασμολυτικό, αφροδισιακό, κατασταλτικό, διεγερτικό της πέψης, αυξάνει την παραγωγή της χολής, αποχρεμπτικό, αντιβακτηριδιακό, αντι-ιϊκό, αντισηπτικό, τονωτικό των νεφρών και του αίματος, ρυθμιστικό της περιόδου και αντιφλεγμονώδες. Οι καρποί της είναι πολύτιμη πηγή βιταμίνης C και χρησιμοποιούνται σήμερα σε τσάγια του εμπορίου, σιρόπια και ποτά φρούτων. Παλιά χρησιμοποιούσαν τα φύλλα και ως υποκατάστατο του τσαγιού. Στην Κίνα (ονομάζονται Jin Ying Zi) και χρησιμοποιούνται κυρίως ως τονωτικό των νεφρών και για την δυσλειτουργία του ουροποιητικού. Η στυπτική τους δράση τους κάνει ωφέλιμους στη χρόνια διάρροια.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το μαγιάτικο Τριαντάφυλλο είναι το πρώτο ρόδο που χρησιμοποιήθηκε για το άρωμα του στη βιομηχανία των αρωμάτων.

Αμέσως μετά το βιωματικό εργαστήριο προσφέρθηκαν λουκουμάδες με πετιμέζι από σύκο, που παράγεται στην Οικοτεχνία

Το εργαστήριο

Στο εργαστήριο της οικοτεχνίας υπάρχει μία ιδιοκατασκευή για την παραγωγή ροδόσταγματος. Πρόκειται ουσιαστικά για μία πατέντα βασισμένη στο σκεύος που χρησιμοποιούσε η γιαγιά της κα Σιβρή προκειμένου να παράγει ροδόσταγμα. Η πρότυπη ουσιαστικά αυτή πρέσα για τα ροδοπέταλα αποτελεί μία μεγέθυνση του οικιακού σκεύους προκειμένου να καλύπτει τις ποσότητες που εισάγονται. Σχεδιάστηκε και μελετήθηκε από την Ελένη Σιβρή και πήρε «σάρκα και οστά» από τον μηχανικό που την κατασκεύασε.

Παράλληλα στο εργαστήριο υπάρχει και αποστακτήρας που αποτελεί χορηγία του Οργανισμού Νέα Γεωργία Νέα Γενιά που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ροδόνερου.

Στους συμμετέχοντες του ολιγομελούς εργαστηρίου σερβιρίστηκε και νερό με ροδοπέταλα