Ένα από τα Οχυρωματικά έργα που θα δούμε σήμερα είναι ο «Πύργος» στα Παράκοιλα, μια εγκατάσταση που βρίσκεται χαμηλά στο χωριό, στα ΝΔ του, στον Μουσουλμανικό Μερά και δίπλα στο υπέροχο Οθωμανικό Λουτρό.

* Πρόκειται για ένα ερειπωμένο κτίσμα, τετράγωνης διατομής, 7,50Χ7,50 μ., κατασκευασμένο από συμπαγή, χυτό πυρήνα κονιάματος και ημιλαξευμένους και αλάξευτους λίθους, με τα δίκτυα της ξυλοδεσιάς εμφανή. Το ύψος του διατηρείται σε μεγάλο βαθμό στις ΝΔ πλευρές ΝΑ, στην αυλή παρακείμενου σπιτιού, όπου παρατηρούνται κατάλοιπα της επένδυσης του με ισόδομη τοιχοποιία. Κτήριο Οχυρωματικό, της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Περιόδου.

**Για την ιστορική του λειτουργία υπάρχει το ερώτημα αν πρόκειται για μεμονωμένο Πύργο, ή για τμήμα ευρύτερης οχύρωσης. Για τη Βυζαντινή περίοδο, γνωρίζουμε, ότι ο γνωστός Cattaneo, το 1334 καταλαμβάνει το «οχυρό». Σίγουρα των Παρακοίλων, που στην Γενοβέζικη περίοδο (1355-1462) παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμπορία της Στυπτηρίας, τα ορυχεία της οποίας υπήρχαν στο Αι Λια. Στο λιμάνι των Παρακοίλων, γίνεται δοσοληψία Στυπτηρίας το 1413 ανάμεσα στον Κολυβά και στον Lomellini προφανώς ντόπιο και Γενοβέζο έμπορο. Τα Parachila επίσης στα Γενοβέζικα έγγραφα το 1456. Επομένως αυτή η τόσο σημαντική Βυζαντινή Κώμη, με την εμπορία της Στυπτηρίας, μας δίνει το δικαίωμα να υποθέσουμε ότι βρίσκεται μέσα στα τείχη του Κάστρου (Οχυρού), τμήμα του οποίου αποτελεί ο Πύργος. Το άλλο μικρό «Καστέλι», στον λόφο του Αι Γιώργη, δίπλα στο τζαμί του Ανδρονικάδου, ίσως να προστάτευε το «λιμάνι των Παρακοίλων», που βρίσκεται κοντά του. Αν και ο λόφος αυτός φιλοξενεί μια σημαντική θέση της Πρώιμης Χαλκοκρατίας. Και ερχόμαστε στην Οθωμανική κατοχή. Έχουμε το1521 τις αναφορές του αρχιναυάρχου Piri Reiss για την κοιλάδα Pareki με πλατάνια νερατζιές και λεμονιές που εργάζονται οι μύλοι και το Dipadki του κόλπου Qalania, ενώ στα φορολογικά κατάστιχα του 1520, αυτά τα Pratla, έχουν 253 χριστιανικά σπίτια και 3 Μουσουλμανικά. Δημιουργούν οικονομικές «αποικίες» απέναντι στον Μεζρα Paradoki (Νυφίδα περιοχή Παρακοιλιώτης), ενώ το 1548 τα Paracla έχουν 382 Χριστιανικά σπίτια και 5 Μουσουλμανικά. Λειτουργούν 31 νερόμυλους και φορολογούνται για μια αξιόλογη αγροτική παραγωγή με 25.792 Α*** Πιστεύω λοιπόν, πως αν δεν υπήρχε πια το Κάστρο, αυτός ο Πύργος του, θα είχε την Οθωμανική Φρουρά (ίσως οι 3-5 οικογένειες) και μετά την άλωση, σ’ αυτήν την σημαντική Μεταβυζαντινή Κώμη.

*Μάκης Αξιώτης: Περπατώντας τη Λέσβο Τομ. Α σελ.292 και Β

**Μάκης Αξιώτης-Στρατής Αξιώτης: Η ξυλοδεσιά στους Μεσαιωνικούς Οχυρωματικούς Πύργους στη Λέσβο Συνέδριο Αρχαιολογίας Μυτιλήνη 2018 «Οχυρώσεις της Οθωμανικής Περιόδου στο Αιγαίο» Πρακτικά σελ. 193-200

 ***Κ.Ι. Καμπουρίδης Η Λέσβος τον 16^ο αιώνα. σελ. 294

με ισόδομη επένδυση

στον Τουρκικό Μερά

δίπλα στο λουτρό

το Καστέλι με την Προϊστορική θέση και το Τζαμί του Ανδρονικάδου

με το λιμάνι

των ορυχείων Στυπτηρίας στην Αγιά Δοσιά

με τις πηγές της Φασλίστριγιας και τους 31 νερόμυλους