Στην Αρχαία Άντισσα

Οδοιπορικό στη Λέσβο Μπαγίρι Κουρατσώνα 1

Στην Αρχαία Άντισσα

25/10/2017 - 13:59

Επάνω από το Σκαλοχώρι υψώνεται ο κατάφυτος από δρύες Κουρατσώνας! Ο σημερινός δρόμος προς τη Βατούσα ανεβοκατεβαίνει τις ρεματιές που σχηματίζουν τα παραπόταμα από το βουνό προς τον Βούλγαρη! Όλες αυτές οι πλαγιές είναι σπαρμένες από σέτια παλιών καλλιεργειών, κύρια του αμπελιού αλλά και των σιτηρών με τα αλώνια παντού.* Στην κορυφή του βουνού, στον βράχο του Πυργίσκου βίγλιζε το οχυρό την Αρχαία Άντισσα!**

Το 1890 το Σκαλοχώρι επικοινωνούσε με τη Βατούσα με ένα ημιονικό δρόμο, που φαίνεται στον χάρτη του Κiepert!! Αυτόν λοιπόν τον δρόμο ακολούθησε η σημερινή παράκαμψη του νέου δρόμου! Ένα λιθόστρωτο, αφορισμένο από τοίχους που φαίνεται πλάι στον νέο δρόμο! Δίπλα στον παλιό δρόμο, σε θέσεις που ανοίγονταν πλατώματα, αναπτύχθηκαν αυτά τα μικρά χωριά, των 20 τόσων οικογενειών, που το 1548 πλήρωναν τον κύριο φόρο για τα σιτηρά που καλλιεργούσαν! Το «Νταμπάνι», ένας επίπεδος χώρος, όπως μαρτυρά το τοπωνύμιο, ένα απέραντο «σέτι» κάτω από την πλαγιά του Κουρατσώνα (κάτω από τον νέο δρόμο), φιλοξένησε ένα τέτοιο μικρό μεταβυζαντινό χωριό, με τα αλώνια του, τα θεμέλια ή τα χαλάσματα των σπιτιών του, την πηγή του νερού υψηλότερα στην πλαγιά, με τις ξερές τώρα γούρνες, το άχρηστο μεγάλο του πηγάδι και τις κτηνοτροφικές του εγκαταστάσεις! Άφθονη η κεραμική, αγγεία, κουμάρια, πιάτα, τούβλα και κεραμίδια και ο μικρός μεταβυζαντινός του ναός. Ένα χάλασμα, με την κόγχη του ιερού, τους πλάγιους τοίχους, το χώρισμα, ένα κιονίσκο και ένα χαμένο στους θάμνους εικονοστάσι, χωρίς κεριά, με δύο εικόνες του Ταξιάρχη!!

Οι πλαγιές γύρω, γεμάτες σέτια, πέφτουν μέχρι τον παλιό αμαξιτό προς την Βατούσα και είναι κατάφυτες από την Δρυ την Μακρολέπι (Quercus ithabulensis), των πάλαι ποτέ βυρσοδεψείων! Ανάμεσα και το ρουπάκι (Q.pubescens) αλλά και η Δρυς με τις πολλές κηκίδες (Q.infectoria). Μια υπόθεση είναι να πρόκειται για τον μικρό οικισμό, των 10 νοικοκυριών, του καταστίχου του 1548, με το ενδιαφέρον όνομα «Prosimon» (Πρόσημον) με φόρο 817 Άσπρα για το σιτάρι, το κριθάρι και τον μούστο, κύρια Δίπλα στα Αγρίδια (Σκαλοχώρι) και στην Ανεμώτια, οι κάτοικοί του εργάζονται σ’ αυτά τα χωριά!****

Χαμηλότερα, κοντά στον αμαξιτό, ένα άλλο μεσαιωνικό χωριό, με άφθονα νερά βρισκόταν στην θέση Καβούρος (Ραχί)*** Στη μεγάλη αυτή έκταση, προς τα ανατολικά του Μεσαιωνικού οικισμού, παρατηρούνται σημαντικότατες Αρχαίες Εγκαταστάσεις, λειτουργικά ενταγμένες στην επικράτεια της Αρχαίας Άντισσας, των αρχαίων δρόμων και των ζωτικών της χώρων! Αυτές θα περιγραφούν στο δεύτερο μέρος!

Η έρευνα έγινα μαζί με τον Μάκη Παυλέλη!

* Το πολύτιμο βιβλίο των Φορολογικών Κατάστιχων του 1548 που μας «χάρισε» ο κος Καμπουρίδης! **** Σ’ αυτό και για το «Πρόσημον», σελ.69 και 377.

** Το οχυρό ανακάλυψε και περιέγραψε, πριν χρόνια ο Βασίλης Κουμαρέλας. Επισκεφτήκαμε το Οβριόκαστρο που αποψιλώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων! Διάβασα για τα ανασκαφικά δεδομένα που το πηγαίνουν στον 12ο αι. Έκπληκτοι διαπιστώσαμε ότι ο τρίτος πύργος της μεσαιωνικής ακρόπολης στηρίζεται σε ΑΡΧΑΙΟ ΠΥΡΓΟ με ισόδομο σύστημα! Ήταν εδώ και η ακρόπολη της αρχαίας πόλης και όχι στον δυτικό λόφο;

*** Καβούρος, «Περπατώντας τη Λέσβο», σελ.499