Η ενδοβολή ως αμυντικός μηχανισμός ευθύνεται για όλα όσα δέχεται το άτομο στα τυφλά, για όλα όσα καταπίνει αμάσητα, χωρίς να τα κατανοήσει και άρα χωρίς να τα χωνέψει, σχετίζεται με τα ξένα σώματα που κατοικούν μέσα του. Επιπλέον η ανεπιφύλακτη, η χωρίς σκέψη αποδοχή της συμπεριφοράς και των ιδεών σημαντικών άλλων προσώπων εμποδίζει την ανάπτυξη του ατόμου. Το πεδίο έκφρασης του αυθορμητισμού ναρκοθετείται, η εξάσκηση της κριτικής σκέψης λογοκρίνεται προς όφελος της χωρίς όρια αποδοχής ξένων αναπαραστάσεων, ιδεών, αξιών, στερεοτύπων και στάσεων. Τα πρέπει που έχει το άτομο αποδεχτεί με βίαιο τρόπο στέκονται μέσα του και εναντιώνονται στα θέλω του. Οι διαφημίσεις επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν την τάση του ατόμου να ενδοβάλλει πληροφορίες και συνήθειες άκριτα και να τις κάνει μέρος της ζωής του.

Αν και είναι προετοιμασμένα τα παιδιά από τη φύση τους να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες και να επιβιώνουν, εντούτοις υιοθετούν τον μηχανισμό της ενδοβολής προκειμένου να αποφύγουν τη σύγκρουση με τους σημαντικούς άλλους, όπως είναι οι γονείς. Ασφαλώς έχουν την επιλογή, είτε να διατηρήσουν ή να καταναλώσουν αυτό που τους προσφέρεται, είτε να το αποβάλλουν. Προκειμένου όμως να γίνουν αποδεκτά τα παιδιά συχνά απαρνιούνται τις επιθυμίες τους, πριν καλά - καλά τις γνωρίσουν, προκειμένου να υιοθετήσουν τις στάσεις και τα πιστεύω των άλλων προσώπων και υπακούουν για να κερδίσουν την αποδοχή.

Ο ενδοβολικός είναι καχύποπτος στις αλλαγές και τις αναπάντεχες εξελίξεις, απαιτεί να συνεχίσει η ζωή όπως πριν, χωρίς τίποτα να διαταράξει τη γαλήνη του. Βιώνει έντονο άγχος όταν γύρω του τα πράγματα αλλάζουν και πρέπει να αντεπεξέλθει σε νέα δεδομένα. Αισθάνεται ανυπεράσπιστος στις νέες συνθήκες. Διακατέχεται από ανυπομονησία και θέλει να καταπιεί γρήγορα τα νέα δεδομένα, κουράζεται να διασπά και να αφομοιώνει τα νέα δεδομένα, θέλει να αποκτήσει όσο πιο πολλά σε όσο πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν μπορεί να σταματήσει και να παρακολουθήσει με κριτικό μάτι όσα συμβαίνουν. Σπαταλά όλη του την ενέργεια μη δημιουργικά, στο να συντηρεί μέσα του τα ενδοβεβλημένα στοιχεία. Δεν έχει την ικανότητα να εμβαθύνει στα πράγματα, να κάνει ουσιαστικές τις σχέσεις του, γιατί μένει επιφανειακά σε αυτό που φαίνεται και όχι σε αυτό που είναι, για το λόγο αυτό προσποιείται ρόλους που δεν κατέχει γιατί χρειάζονται κόπο και χρόνο. Μιμείται πολύ εύκολα, προσποιείται ότι είναι κάποιος που δεν είναι. Ουσιαστικά έχει χάσει τον εαυτό του, ή καλύτερα δεν τον βρήκε ποτέ. Αρνείται την επιθετικότητα που αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την αποδόμηση, την αφομοίωση και την αναδόμηση. Δεν μπορεί εύκολα να δει την ποικιλία των χρωμάτων στη ζωή, αρκείται στο μαύρο - άσπρο, συμφωνώ - διαφωνώ, ναι - όχι. Μπλοκάρει κάθε φορά που το αξιακό του σύστημα αποδεικνύεται ανίκανο να ανταποκριθεί στις προσωπικές του ανάγκες. Έχει πολύ ισχυρά πρέπει που καταπνίγουν την ελεύθερη του βούληση, γίνεται καταπιεστικός καθώς προσδοκά την ίδια συμπεριφορά και από τους γύρω του. Ελαχιστοποιεί τις διαφορές ανάμεσα σε αυτά που έχει ενδοβάλλει και σε αυτά που πραγματικά επιθυμεί. Υιοθετεί μια μοιρολατρική στάση απέναντι στα πράγματα, πιστεύει ότι έτσι είναι και δεν έχει πολλά περιθώρια παρέμβασης. Κοινωνικά θέλει να γίνει ένα με το περιβάλλον του χωρίς προκαταρκτική επικοινωνία.

Παντελής Παπαδόπουλος

http://www.psyxotherapeia.gr/endovoli/

<http://www.papapan.gr/issues/15-defence-mechanisms>

* Η Ευγενία Κουτσίδου είναι περιβαλλοντολόγος PhD- Εκπαίδευση Ενηλίκων Msc