Από τη νότια νεκρόπολη της αρχαίας πόλης της Μυτιλήνης φαίνεται ότι προέρχεται η επιτύμβια επιγραφή του Ρωμαίου Πουπλίου, η οποία βρίσκεται εντοιχισμένη στην Παναγία Καμπάδενα, αριστερά από την είσοδο του ναού

(φωτ. 1).

Ο μικρός αυτός ναός, στην οδό Καβέτσου 36-38 (στο ύψος του καταστήματος της τηλεφωνικής εταιρείας Wind), βρίσκεται πάνω από τον κεντρικό δρόμο, στο τέλος ενός μικρού, αδιέξοδου στενού. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του εφημέριου της ενορίας, πατέρα Ιωάννη Χατζηεμμανουήλ,  στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η περιοχή αυτή ανήκε σε κάποιον Καμπά, ο οποίος μέσα στο κτήμα του έχτισε εκκλησάκι της Παναγίας, που πήρε τ’ όνομα «Καμπάδενα». Το εκκλησάκι εγκαταλείφθηκε και ερειπώθηκε και στη θέση του το 1934 άρχισε να οικοδομείται εκ νέου ο σημερινός ναός, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1963! Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει η ρωμαϊκή επιγραφή που εντοιχίστηκε στην πρώτη Καμπάδενα, αφού δημοσιεύτηκε το 1888 στο γερμανικό περιοδικό Athenische Mitteilungen και στη συνέχεια περιελήφθη στο σώμα των επιγραφών της Λέσβου, Inscriptiones graecae αρ. 387, που εκδόθηκε το 1899 στο Βερολίνο (φωτ. 2). Ο εκδότης δίνοντας την περιγραφή της επιγραφής αναφέρει ότι έχει το σχήμα του ναΐσκου και στηρίζεται εκατέρωθεν σε δύο κίονες: «in lapide, qui in aediculam formam duabus columnis sustentatae sculptus est». Όπως όμως μπορεί να δει κανείς στην φωτ. 2, το αρχικό σχήμα της έχει αλλοιωθεί, προφανώς με την νέα χρήση της επιγραφής στον ανακαινισμένο ναό και μάλιστα έχει τονιστεί το περίγραμμα της επιγραφής με χρώμα! 

Φωτ. 2. Η επιτύμβια επιγραφή του Παριανού Πουπλίου Εππίου Ποστούμου. 2^ος/1^ος αι. π.Χ.

Το κείμενό της είναι το εξής:

                                                Πούπλι-

                                                ε Ἔππι Πό-

στομε Π-

αριανέ, χρ-

ηστὲ 

χαῖρε.

Όπως προκύπτει από το κείμενο της επιγραφής, ο θανών Πόπλιος Ἔππις Πόστομος,  ήταν όχι μόνο ρωμαίος πολίτης, αλλά και ρωμαίος στην καταγωγή, αφού το τρίτο όνομά του, το cognomen Πόστομος (=ύστατος, τελευταίος) είναι ρωμαϊκό, ενώ αν ήταν έλληνας στην καταγωγή, θα ήταν ελληνικό, π.χ. Κεφαλίων, Εὔδοξος κλπ. Στην Μυτιλήνη ήταν ξένος, ήρθε εδώ από το νησί της Πάρου και έζησε εδώ μέχρι το τέλος της ζωής του (είναι εντυπωσιακό το εθνικό Παριανός, που επιβιώνει μέχρι σήμερα αυτούσιο!). Το ιστορικό ενδιαφέρον της επιγραφής αυτής -αλλά και γενικά η μεγαλωσύνη των επιγραφών- είναι ότι αποτυπώνει με τέσσερις λέξεις την δυνατότητα της μετακίνησης και της αναζήτησης καλύτερης τύχης των ανθρώπων μέσα στα διευρυμένα όρια του κόσμου, που δημιούργησε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Στην ίδια εκκλησία της παλιάς Καμπάδενας βρισκόταν και η επιτύμβια επιγραφή του Βίαντος από την Νικομήδεια (IG XII 2, 386), χαραγμένη με πρόχειρα γράμματα σε κιονίσκο, ο οποίος στήριζε τον άβακα βωμού, η οποία σήμερα λανθάνει. Το γεγονός ότι βρέθηκε το ταφικό μνημείο ενός ακόμα ξένου στην ίδια περιοχή υποδηλώνει ότι στην περιοχή υπήρχε νεκροταφείο και ότι οι «ξένοι» θάπτονταν σε συγκεκριμένο χώρο, οπωσδήποτε χώρια από τους ντόπιους. H τεκμηρίωση της άποψης αυτής χρειάζεται αναδίφηση των παλαιών ανασκαφών και ανασκαφικών ευρημάτων της περιοχής.

Μαρία Διακουμάκου 

φιλόλογος-επιγραφικός (Ελληνική Επιγραφική Εταιρεία)