Το «Ε» μιλά και αναδεικνύει την καταλυτική προσπάθεια του ειδικού συνεργάτη του δημάρχου Λέσβου στην οργάνωση, στην καταγραφή και στο συντονισμό της δράσης των ΜΚΟ για το προσφυγικό στη Λέσβο, η δουλειά του οποίου αναμένεται να φορέσει το επόμενο διάστημα τον επίσημο «μανδύα» του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, που επιχειρεί την καταγραφή του αριθμού και της δράσης όλων των εθελοντικών οργανώσεων.

Ο ειδικός σύμβουλος του δημάρχου Λέσβου Μάριος Ανδριώτης ρίχνει φως στο «θολό» τοπίο στην κατάσταση που επικρατεί με τις ΜΚΟ, μιλά για την καταγραφή και το συντονισμό που ξεκίνησε με το δήμαρχο από τον περασμένο Φλεβάρη και που πρακτικά ο ίδιος «τρέχει» ως σήμερα, εκπροσωπώντας το δήμαρχο, μέσω των εβδομαδιαίων συντονιστικών συναντήσεων όλων των φορέων.

Χωρίς περιστροφές, συνεισφέρει σημαντικά με τα όσα λέει στον προβληματισμό που επικρατεί από υπερβολή ή από πράγματι δικαιολογημένες αιτιάσεις και υπογραμμίζει ότι ο δήμαρχος και ο Δήμος έκανε και με το παραπάνω το χρέος του στο «προσφυγικό», όταν δεν υπήρχε κανείς που να έχει ούτε… μισή αρμοδιότητα. Πόσες είναι οι ΜΚΟ που έχουν δηλώσει την παρουσία τους σήμερα στο νησί; Για εκείνους που θέλουν νούμερα, είναι 60.

Η δράση των ΜΚΟ έχει σχολιαστεί πολλάκις από τον Τύπο στη διάρκεια εξέλιξης της προσφυγικής κρίσης, που λαμβάνει χώρα στην πραγματικότητα από το Φλεβάρη στη Λέσβο, έχει καταγγελθεί από την αντιπολίτευση, αλλά και έχει ενοχλήσει σε κάποιες περιπτώσεις πολλούς δημότες και η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα το τοπίο που επικρατεί, αναφορικά με το καθεστώς λειτουργίας τους, τον αριθμό τους και τη γενικότερη δράση τους, είναι «θολό».

Το μοντέλο του Δήμου, που παίρνει το Υπουργείο
Η αρμόδια υπουργική διαβεβαίωση του Γιάννη Μουζάλα πως σύντομα θα γίνει από την κυβέρνηση (σ.σ. έστω και με… οκτάμηνη καθυστέρηση) η επίσημη καταγραφή των ΜΚΟ, ενδεχομένως και τρόπον τινά μία «πιστοποίησή» τους για να υπάρχει επίσημη εικόνα του τι γίνεται και από ποιους για το «προσφυγικό», δίνει την εντύπωση πως πράγματι μπορεί να αποτυπωθεί μία καθαρή εικόνα των οργανώσεων, που ουσιαστικά υποκαθιστούν εδώ και καιρό το κράτος.

Ωστόσο, έχει αξία να σημειωθεί πως η καταγραφή αυτή που πρόκειται να κάνει το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι ουσιαστικά η καταγραφή που ατύπως κάνει ο Δήμος -χωρίς να έχει την αρμοδιότητα- από το Φλεβάρη, στη βάση της οποίας χτίστηκε -ειδικά το καλοκαίρι της κορύφωσης των αφίξεων- η οργάνωση της δράσης, οι συνεργασίες αλλά και η αποτύπωση του αριθμού και των ανθρώπων που συμβάλλουν στην υποδοχή των μεταναστευτικών ροών.

Η καταγραφή αυτή λοιπόν «των ΜΚΟ», που σύντομα θα αποτελέσει την «επίσημη» του Υπουργείου, είναι εκείνη του Δήμου, η οποία ξεκίνησε, στηρίχτηκε και υιοθετήθηκε σχεδόν απόλυτα στη συνέχεια από την Ύπατη Αρμοστεία και τη συντριπτική πλειοψηφία των εθελοντικών οργανώσεων και οργανισμών.

Και στην πραγματικότητα «έτρεξε» για λογαριασμό όλων (κυβέρνησης και… Ευρώπης) το «προσφυγικό» στη μεγαλύτερη πύλη εισόδου για πάνω από 400.000 πρόσφυγες και μετανάστες.

Πώς ξεκίνησε η καταγραφή
Ο ειδικός σύμβουλος του δημάρχου Μάριος Ανδριώτης, που ξεκίνησε δειλά δειλά από ανάγκη (σ.σ. αφού δεν υπήρχε τότε καμία εκτίμηση για το τι θα ακολουθούσε) από τον περασμένο Φλεβάρη την καταγραφή των ΜΚΟ αλλά και την προσπάθεια οργάνωσης της δράσης τους στο νησί, εξηγεί ότι ουσιαστικά ο Δήμος ανέλαβε το ρόλο του διαχειριστή, επειδή πολύ απλά όσοι έρχονταν στο νησί για το προσφυγικό απευθύνονταν στο γραφείο του δημάρχου.

«Πολύ πριν καταλάβουμε τη διάσταση του προσφυγικού, από τον Φλεβάρη ακόμα, έξι εκπρόσωποι ΜΚΟ ήρθαν στο γραφείο του κ. Γαληνού για να πάρουν πληροφορίες και να δηλώσουν την πρόθεσή τους να βοηθήσουν.

Σιγά σιγά αυτό καθιερώθηκε. Όποιος ερχόταν στο νησί πήγαινε στο δήμαρχο. Έτσι ξεκίνησε από μέρους μας, χωρίς να είναι αρμοδιότητα του Δήμου, η προσπάθεια καταγραφής όλων και μετέπειτα η οργάνωση της δράσης τους για να ξέρουμε τι μας γίνεται.

Μην ξεχνάμε, δεν υπήρχε τότε… τίποτα. Από τότε μέχρι και σήμερα ως Δήμος καταγράφουμε όλους όσοι έρχονται ενώ, όταν εγκαταστάθηκε και η Ύπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες στο νησί, καθιερώθηκαν και τα εβδομαδιαία συντονιστικά meetings όλων των ΜΚΟ για την οργάνωση της δράσης. Όποιος λείπει από αυτό το meeting απλά παίρνει απουσία και θεωρείται ότι είναι εκτός του σχεδιασμού και ανακαλείται η υποτυπώδης βέβαια αναγνώρισή του» εξηγεί ο ίδιος στο «Ε».

Τα εβδομαδιαία συντονιστικά meetings
Σε ποια πρότυπα όμως γίνεται αυτή η καταγραφή; Ο Μάριος Ανδριώτης εξηγεί πως κάθε ΜΚΟ, ερχόμενη στο νησί, κατέθετε στο δήμαρχο το καταστατικό της, το δυναμικό της, τη χώρα έδρας της και το σκοπό της δράσης της.

Μετά από αυτό, ο δήμαρχος με μία επιστολή του ουσιαστικά «αναγνώριζε» την παρουσία τους, χωρίς βεβαίως να έχει καμία δικαιοδοσία να τις «νομιμοποιήσει», και έτσι τις ενέτασσε με κάποιο τρόπο στο σχεδιασμό, στον οποίο ηγεμονικό ρόλο είχε και έχει ακόμα η Ύπατη Αρμοστεία, στα εβδομαδιαία meetings που διοργανώνονται από το καλοκαίρι. «Φυσικά και δεν ήταν κάτι το επίσημο.

Όμως με αυτόν τον τρόπο καταφέρναμε να έχουμε μία εικόνα του ποιοι βρίσκονται στο νησί και να εξασφαλίζουμε τη διαβεβαίωσή τους πως σέβονται τις τοπικές αρχές. Για παράδειγμα, έχουν καταγραφεί 80 ΜΚΟ που δέχθηκαν αυτήν την οργάνωση και τα εβδομαδιαία meetings και ταυτόχρονα οι ίδιοι που συμμετέχουν στην όλη οργάνωση αναγνωρίζουν τις τέσσερις-πέντε ΜΚΟ που δεν μπήκαν στο σχεδιασμό και λειτουργούσαν αυτόνομα.

Παράλληλα, κάθε εβδομάδα οι οργανώσεις δηλώνουν και το δυναμικό τους. Δηλαδή έχουν 50 άτομα, έφυγαν 10, ήρθαν άλλοι 20» λέει στο «Ε» ο Μάριος Ανδριώτης. Τι γίνεται τώρα στα εβδομαδιαία συντονιστικά meetings; Αφού παρθεί το… «παρουσιολόγιο» των εκπρόσωπων της κάθε οργάνωσης ή ΜΚΟ, η Ύπατη Αρμοστεία χωρίζει τη δράση σε τομείς.

Υπάρχουν εν πολλοίς αυτές οι ενότητες: Άλλες ΜΚΟ, που έχουν την τεχνογνωσία και το μπάτζετ, αναλαμβάνουν τη δημιουργία υποδομών, όπως πρόσφατα είδαμε στην Εφταλού από την «IRC» ή στον Καρά Τεπέ με συμβάσεις για τη δημιουργία αποχετευτικού, άλλες με το αντίστοιχο αντικείμενο αναλαμβάνουν δράσεις που έχουν να κάνουν με την υγεία των προσφύγων, άλλες με την τροφή, την υποδοχή ή την προστασία των ανηλίκων.

«Κάθε εβδομάδα μπαίνουν κάποιοι στόχοι για κάθε οργάνωση και την επόμενη καταγράφουμε τι έγινε ή τι δεν έγινε» σημειώνει ο κ. Ανδριώτης. Η καταγραφή λοιπόν αυτή του Δήμου το καλοκαίρι όχι μόνο υιοθετήθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία, αλλά απέκτησε και μία «νομιμοποίηση» από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. Και αυτό γιατί στις συντονιστικές συναντήσεις συμμετείχαν και εκπρόσωποι του Υπουργείου και κυρίως η Ανθή Καραγγελή, αλλά και η Αστυνομία, παίρνοντας μία πιο συγκεκριμένη δομή και περιεχόμενο.

Οι «αυτόνομες» οργανώσεις και οι ισλαμικές

Η προσπάθεια οργάνωσης και προγραμματισμού της δράσης των εμπλεκομένων ΜΚΟ και των εθελοντών με την καθημερινή διαχείριση του προσφυγικού, αμφισβητήθηκε τόσο από κάποιες οργανώσεις που λειτούργησαν σε αρκετές περιπτώσεις αυτόνομα, όσο και από κάποιες οργανώσεις που ποτέ δεν αποδέχθηκαν αυτόν το συντονισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι από τις επτά ισλαμικές ΜΚΟ, που προκαλούν μετά τα γεγονότα στο Παρίσι μία… δικαιολογημένη για κάποιους, άνευ λόγου για άλλους, αναστάτωση, μόλις δύο ή τρεις εξ αυτών λειτουργούν κάτω από αυτόν το σχεδιασμό, αλλά όλες έχουν «έδρα» το Ηνωμένο Βασίλειο, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.

Ωστόσο, η καταγραφή που γίνεται βοηθά στο να υπάρχει εικόνα και εκείνων που λειτουργούν «αυτόνομα» και -σε κάποιες περιπτώσεις- δημιουργούν προβλήματα, ειδικά στο Μόλυβο και στη Συκαμιά, όπου μέχρι και ο ίδιος ο υπουργός Γιάννης Μουζάλας αναγνώρισε πως έχουν μετατρέψει κάποιες παραλίες σε… «τσιφλίκια» τους.

«Εμείς ως Δήμος δε μπορούμε να αναγνωρίσουμε ως “κακές” απαραίτητα τις οργανώσεις που δεν έχουν ενταχθεί στο συντονισμό. Εξάλλου, υπάρχουν πολλοί μεμονωμένοι εθελοντές, που θέλουν να βοηθήσουν και δε θέλουν να μπουν στον όποιο συντονισμό για δικούς τους λόγους, όμως δε μπορούν να ενοχοποιηθούν» λέει χαρακτηριστικά ο ειδικός σύμβουλος του δημάρχου, αναγνωρίζοντας φυσικά πως είναι άχαρο και πολύ λεπτό ζήτημα να επιχειρήσεις φυσικά να «ελέγξεις» τον εθελοντισμό, ειδικά δε εκείνον που είναι «έμφυτος» και αυθόρμητος και δεν κουβαλάει από πίσω χορηγίες.

Όμως στην κουβέντα που πάει στον «έλεγχο», ο Δήμος, που έτσι κι αλλιώς έχει κάνει πολλά, δε μπορεί να δώσει απαντήσεις, καθώς αυτό που λείπει χαρακτηριστικά και ελπίζεται ότι θα επιχειρήσει να κάνει το Υπουργείο, έστω και τώρα που έχει εξομαλυνθεί η κατάσταση στη Λέσβο, είναι ο ελεγκτικός μηχανισμός. Ο τελευταίος κανονικά θα έπρεπε να λειτουργεί από την εξαντλημένη Αστυνομία, η οποία όμως δε μπορεί να επέμβει και δεν ξέρει και πώς να επέμβει για παράδειγμα στα λεγόμενα «τσιφλίκια των ΜΚΟ».

Δηλαδή τι ακριβώς θα ελέγξει; Η μαρτυρία του Μάριου Ανδριώτη όμως και για την επαφή του Δήμου με τις πιο «δύσκολες» ΜΚΟ είναι σημαντική: «Σίγουρα υπάρχουν οργανώσεις που πραγματικά σε αφήνουν με ανοιχτό το στόμα με την απίστευτη οργάνωσή τους, τις δυνατότητές τους, τους εξαιρετικούς τρόπους τους και το σεβασμό τους για τις τοπικές αρχές και το νησί.

Η “IRC”, για παράδειγμα, σεβάστηκε μέχρι κεραίας, περιμένοντας υπομονετικά τη διαβούλευση των κατοίκων της περιοχής για να προχωρήσει την επένδυσή της στην Εφταλού. Υπήρξαν όμως και άλλες οργανώσεις που δεν ήταν ακριβώς έτσι. Είχαν μία διαφορετική συμπεριφορά και δημιούργησαν προβλήματα…».

Η έλλειψη ελεγκτικού μηχανισμού
Εδώ όμως έρχεται πλέον το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, το οποίο βρίσκεται εδώ και δύο εβδομάδες σε ανοιχτή γραμμή με το Δήμο -και με το Μάριο Ανδριώτη φυσικά- αναγνωρίζοντας στο Δήμο ότι λειτούργησε πρωτοποριακά στο όλο θέμα, για να πάρει το μοντέλο καταγραφής και να του φορέσει το «μανδύα» του Υπουργείου. «Μεταφέρω όλα τα στοιχεία από όλα όσα κάναμε, εξηγώ πώς λειτουργήσαμε και πλέον το Υπουργείο μπορεί να δώσει και μία επίσημη θα λέγαμε “πιστοποίηση” στη δράση όλων των ΜΚΟ και να ενεργοποιήσει ίσως έναν ελεγκτικό μηχανισμό, που προφανώς δε θα μπορούσε να έχει ο Δήμος» εξηγεί ο Μάριος Ανδριώτης.

Ο οποίος μηχανισμός, σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε», μπορεί να λειτουργήσει στις παραλίες της Λέσβου, ακόμα και από τη «Frontex».

Ο ειδικός συνεργάτης του δημάρχου, ωστόσο, θεωρεί ακόμα πιο σημαντικό το πόνημα της δημοτικής αρχής, το γνωστό σχέδιο για τη διαχείριση του προσφυγικού στη Λέσβο, που έχει κατατεθεί και στον πρωθυπουργό και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συζητιέται ως πρότυπη βάση οργάνωσης από τον ίδιο τον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς.

Οι ΜΚΟ στη Λέσβο έως το Νοέμβρη    
Mediterranean Situation - Lesvos partners    
Action Aid    
British Red Cross    
Caritas Hellas    
Danish Red Cross    
DFID    
Dorcas Aid International     
Drapen I Havet    
EuroRelief    
Fair Welcome    
German Red Cross    
Ghazali Trust Fund    
Hellenic Red Cross    
HRC    
Human Appeal International    
IFRC    
IFRC-Greece    
Iliaxtida- Village of All Together    
Independent Food    
Internews    
IRC    
L’ Abri, Roof for Humanity    
Islamic Relief Worlwide    
IsraAid    
Lighthouse    
MdM    
Mercy Corps    
Mercy Worldwide Trust    
METAction    
MSF    
OXFAM Novib    
OXFAM    
Pikpa    
PRAKSIS    
Salaam Cultural Museum     
Samaritan’s Purse    
Save the Children    
Social Kitchen     
Solidarity Now    
Starfish    
UNHCR    
Volunteers Coordination Agency Lesvos    
WAHA    
Health Point Project    

Οι προβληματισμοί που παραμένουν
Βεβαίως, τα όσα πολύτιμα καταθέτει ο Μάριος Ανδριώτης από τα… άδυτα της δράσης των ΜΚΟ δεν απαντούν σε όλα τα ερωτήματα που κατά καιρούς έχουν τεθεί από την τοπική κοινωνία ή από την αντιπολίτευση του δημοτικού συμβουλίου και του ελληνικού κοινοβουλίου. Και αυτό γιατί ο ρόλος που ανέλαβε προς τιμήν του ο Δήμος στο συντονισμό των ΜΚΟ είναι σαφές πως δημιούργησε και μία στενή σχέση μεταξύ τους, που προκαλεί αναπόφευκτα και ερωτήματα, σαν και εκείνα του επικεφαλής του «Άλλου Δρόμου» Στράτου Γεωργούλα.

Ο τελευταίος επανήλθε πρόσφατα, ζητώντας εξηγήσεις για το αν η δημοτική αρχή έχει συμμετοχή «ως μεσολαβητής σε αδιαφανείς και ανεξέλεγκτες διαδικασίες προσλήψεων σε ΜΚΟ που δραστηριοποιήθηκαν προσφάτως στο νησί μας».

Ομοίως, η σημαντική συνεισφορά του Δήμου στο «προσφυγικό», που είχε ασφαλώς τη μεγαλύτερη ένταση στη Λέσβο σε σχέση με άλλα νησιά, δε δικαιολογεί το γεγονός πως δεν εκδόθηκε ουδέποτε ένα δελτίο Τύπου από κάποιον φορέα που συμμετέχει στα εβδομαδιαία συντονιστικά meetings, που να ενημέρωνε για τις μεγάλες προγραμματισμένες δράσεις από τις ΜΚΟ για να τις γνωρίζει η τοπική κοινωνία.

Όπως στην πρόσφατη περίπτωση της δημιουργίας Κέντρου υποδοχής στην Εφταλού από την “IRC”, της δομής των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» στα Τσαμάκια, για όσες συμβάσεις υπεγράφησαν με τη ΔΕΥΑΛ για παρεμβάσεις στον Καρά Τεπέ ή με τη ΔΕΔΑΠΑΛ και τα ποσά που διατέθηκαν για όλα αυτά.

Ωστόσο, ο Δήμος, που έπαιξε αποδεδειγμένα καθοριστικό ρόλο με επιτυχία και αυτό αναγνωρίζεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πλέον οφείλει να μιλήσει για όλα τα ζητήματα που «σκανδαλίζουν» και να θωρακίσει -από τη στιγμή που φαίνεται ότι το Υπουργείο... καταφθάνει επιτέλους για να παίξει το ρόλο του στο νησί- τα συμφέροντα των δημοτών και να βάλει τάξη σε περιπτώσεις που οι ΜΚΟ άφησαν πίσω τους… καμένη γη σε δημόσια περιουσία.

Η «νίκη» για τους γιατρούς των ΜΚΟ
Μπορεί ομολογουμένως ακόμα να υπάρχει απόσταση να διανυθεί για να υπαχθεί σε έναν -ει δυνατόν- απόλυτο έλεγχο η δράση των ΜΚΟ στη διαχείριση του προσφυγικού, ωστόσο μία επιτυχία που έχει καταγραφεί σήμερα είναι ότι μπαίνει πλέον σε μία τάξη το ζήτημα που είχε αναδείξει ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου της Μυτιλήνης Παναγιώτης Προβέτζας. Το ζήτημα αυτό αφορούσε τη διαπίστευση των γιατρών που δρουν στο νησί για το προσφυγικό από ΜΚΟ.

Σύμφωνα με το Μάριο Ανδριώτη, πλέον οι γιατροί υποχρεωτικά παίρνουν διαπίστευση από το Υπουργείο Υγείας και έτσι εκτονώνεται η χαώδης κατάσταση που επικρατούσε μέχρι πρότινος, όπου είχε καταγγελθεί πως ο καθένας εθελοντής, ιατρός ή φερόμενος ως «ιατρός», έκανε διάγνωση σε πρόσφυγες χωρίς κανέναν κεντρικό έλεγχο.

Έντυπη έκδοση της Εφημερίδας Εμπρός