Δρ. Alain Touwaide. Ψάχνοντας στα αρχεία της Λέσβου

Ένας αρχαιοελληνικός θησαυρός κρυμμένος στα μοναστήρια της Λέσβου

18/10/2013 - 21:24

Τις προηγούμενες μέρες και για ένα 10ήμερο βρέθηκε στο Μόλυβο ένας από τους σπουδαιότερους, διεθνώς, ερευνητές και μελετητές χειρογράφων σχετικών με την ιατρική και φαρμακευτική επιστήμη.

Τις προηγούμενες μέρες και για ένα 10ήμερο βρέθηκε στο Μόλυβο ένας από τους σπουδαιότερους, διεθνώς, ερευνητές και μελετητές χειρογράφων σχετικών με την ιατρική και φαρμακευτική επιστήμη.

Ο δρ. Alain Touwaide είναι ιδρυτής τού Institute for the Preservation of Medical Traditions (Ινστιτούτο Διατήρησης Ιατρικών Παραδόσεων), ερευνητής στο Μουσείο Σμιθσόνιαν και αντιπρόεδρος του International Society for the History of Medicine. Ένας άνθρωπος που έχει ως στόχο ζωής να ανακαλύπτει και να ερευνά χειρόγραφα της αρχαίας, βυζαντινής και μεταβυζαντινής Ελλάδας, ώστε να γνωρίζουμε και να διαφυλάττουμε τον πλούτο που η γη μάς έχει δώσει μέσω των φυτών και των βοτάνων και την ιατρική γνώση που στηρίζεται σ’ αυτά.

Η αναζήτηση του δρ. Τouwaide και της γυναίκας του Emanuela Appetiti, κοινωνιολόγου και ανθρωπολόγου, τους οδήγησε στη Λέσβο μετά την ανακάλυψη επτά σπάνιων χειρογράφων, που βρίσκονται στην Ιερά Μονή Λειμώνος, στη Μονή Υψηλού και στα αρχεία της βιβλιοθήκης του 1ου Λυκείου της Μυτιλήνης.

Ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου ήρθε σε επαφή μαζί τους και τους βοήθησε στις αναζητήσεις τους εδώ. Παίζοντας με ένα στυλό από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος στα χέρια του, ο δρ. Touwaide απάντησε στις ερωτήσεις μας:

Κύριε Τouwaide, πώς βρεθήκατε στα μέρη μας;
«Στη Λέσβο ήρθα για πρώτη φορά το 1978. Έμενα στη Θερμή και με το λεωφορείο επισκέφτηκα πολλά χωριά και φυσικά το Μόλυβο. Πάντα έλεγα πως θα ξανάρθω. Ήρθα, λοιπόν και θυμάμαι τα πάντα. Όλα είναι το ίδιο αυθεντικά. Η μόνη διαφορά είναι πως τότε ήμουν φοιτητής στην Κλασσική Φιλολογία και πίστευα πως τα βότανα είναι σημαντικά γιατί χωρίς αυτά δε θα είχαμε πολλά πράγματα και προφανώς ούτε το υπέροχο λεσβιακό ούζο! Τώρα είμαι ιδρυτής του Ινστιτούτου Διατήρησης Ιατρικών Παραδόσεων και πιστεύω πως η γη μάς παρέδωσε έναν πλούτο που δεν πρέπει να χαθεί. Πιστεύω ότι η Λέσβος έχει πολύ σημαντική θέση στην αποτύπωση αυτού του πλούτου. Νιώθω πως γύρισα πίσω στο σπίτι μου, γιατί για μένα η Λέσβος είναι πάρα πολύ σημαντική.»

Ποιο είναι το αντικείμενο της δουλειάς σας;
«Δουλειά μου και στόχος της ζωής μου είναι να βρω, να καταγράψω και να διαφυλάξω χειρόγραφα της αρχαίας ελληνικής Επιστήμης της Ιατρικής. Η έρευνά μου ασχολείται με την ιστορία της βοτανικής, ιδιαίτερα με τα φαρμακευτικά φυτά και τα τοξικά φυτά. Μελετώ αρχαία κείμενα στην πρωτότυπη γλώσσα τους (ελληνικά, λατινικά, αραβικά) και για να ολοκληρώσω την έρευνά μου, έχω στην κατοχή μου μία συνεχώς αυξανόμενη συλλογή από 20.000 βιβλία για την Ιστορία της Ελληνικής Ιατρικής.

Το έργο μου στο Ινστιτούτο Προστασίας των Ιατρικών Παραδόσεων είναι η επαναφορά των αρχαίων ιατρικών παραδόσεων στο φως, η διαφύλαξη και η διάθεσή τους για νέες εφαρμογές στην Ιατρική και στη Φαρμακευτική. Όταν ξεκίνησα, η μόνη καταγεγραμμένη λίστα με αρχαία χειρόγραφα της ιατρικής παράδοσης ήταν του 1906 - 1907 από το Γερμανό φιλόλογο Hermann Diels, με 1.800 χειρόγραφα από τον Ιπποκράτη, το Διοσκουρίδη, το Γαληνό και άλλους σπουδαίους ιατρούς της αρχαιότητας.

Γυρίζοντας τον κόσμο, ερευνώντας παλιές βιβλιοθήκες και αρχεία, ανακάλυψα πως 300 από τα παραπάνω ήταν λάθος. Αυτήν τη στιγμή και μετά από 35 χρόνια έρευνας, η λίστα των αρχαίων χειρογράφων είναι στα 2.300. Βρήκαμε και διασώσαμε, λοιπόν, πάνω από 800 χειρόγραφα.»

Πόσο αυτή η ενασχόληση σας φέρνει σε επαφή με την Ελλάδα; Υπάρχει τόσος πλούτος γνώσης στην Ελλάδα;
«Οι Έλληνες πρέπει να είστε υπερήφανοι για την κληρονομιά σας. Η Ελλάδα είναι απεριόριστης σημασίας για τον κόσμο και η Λέσβος, που μας ενδιαφέρει εδώ, γιατί πολύ απλά βρίσκεται στο άκρο αυτού του κόσμου. Όλοι πρέπει να μάθουν πως ο πλούτος που βρίσκεται εδώ, λόγω του Θεόφραστου και του Αριστοτέλη, είναι ανεκτίμητη κληρονομιά. Υπάρχουν πάνω από 500 βοτανικά είδη στη Λέσβο για την Ιατρική. Κάποια μάλιστα, πολύ σπάνια, όπως το Ροδόδεντρο. Σκοπός και στόχος μας είναι να μη χαθεί αυτός ο πλούτος, αλλά να σωθεί με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και να αναδειχθεί. Να γίνει η αφετηρία για μελλοντικές χρήσεις στην Ιατρική και τη Φαρμακευτική.
Εδώ στην Ελλάδα και ασφαλώς και στην Λέσβο, ο πλούτος και η γνώση που προσέφεραν τα βότανα και τα φυτά, βρίσκεται και στα σπίτια σας. Κάθε σπίτι έχει ένα “γιατροσόφι”.

Κάθε ντόπιος εδώ γνωρίζει τουλάχιστον ένα φυτό ή ένα βότανο που η γιαγιά του χρησιμοποιούσε για φαρμακευτικούς λόγους. Αυτή είναι μια άλλη πτυχή της έρευνάς μας που προσπαθούμε παράλληλα να διασώσουμε. Τα “γιατροσόφια” του λαού, που περνούν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, και είναι κρυμμένα σε αρχεία, βιβλιοθήκες, μουσεία, προσωπικά αρχεία, σε συρτάρια, παραμελημένα. Από το 1453 έως το 1920 έχουν ανακαλυφτεί 750 “γιατροσόφια” σε βιβλιοθήκες και μουσεία. Υπάρχουν όμως τόσο πολλά ακόμα, που… καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι το έργο μας.

Θα πρέπει να χτυπήσουμε τις πόρτες όλων. Για αυτό είναι σημαντικό να μάθει ο κόσμος για το έργο μας και να μας προσεγγίσει. Να πάρει μέρος στη διάσωση της κληρονομιάς μας και η γνώση να μη μείνει στα συρτάρια, αλλά να περνά στις επόμενες γενιές.»

Σημαντική η Λέσβος

Πόσο σημαντική είναι για σας η Λέσβος;
«Πολύ σημαντική, για τους εξής λόγους: Είναι η πατρίδα του πατέρα της Βοτανολογίας, Θεόφραστου. Πεποίθησή μας για το άμεσο μέλλον, λοιπόν, είναι να συνεργαστούμε και να δημιουργήσουμε εδώ ένα Γαστρονομικό Φεστιβάλ με θέμα τις “παραδοσιακές εφαρμογές των φυτών και βοτάνων στην υγεία μας, μέσω της γαστρονομίας”. Γιατί, όπως δίδασκε και ο Ιπποκράτης, “Το φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας”. Πρέπει να αναδείξουμε τη Λέσβο ως το νέο τόπο του Θεόφραστου. Πρέπει να κάνουμε τη Λέσβο γνωστή για την κληρονομιά της.

Πιστεύω πως ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου προχωράει, από μια άλλη σκοπιά, στα βήματα τα δικά μας. Γιατί κι εσείς, όπως εμείς, πολεμάτε για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής σας κληρονομιάς. Αυτό που κάνουμε εμείς, το κάνετε κι εσείς με τους δικούς σας τρόπους, με την Ακαδημία Κιθάρας “Αρίων”, με την αναβίωση παλιών εθίμων, με την παρότρυνση των κατοίκων να παίρνουν μέρος σε όλα αυτά.»

Τι σας γοητεύει στο νησί μας σε σχέση με άλλα νησιά;
«Η Λέσβος είναι μεγάλο νησί, όχι μια μικρή πέτρα στη θάλασσα.
Είναι πράσινο νησί με ευχάριστο αεράκι. Η αύρα της Λέσβου είναι μοναδική.
Το φως της Λέσβου είναι σημαντικό και πολύ ιδιαίτερο.
Δεν έχει αλλοιωθεί από τον τουρισμό.
Και τέλος, είναι ένα προστατευόμενο πολύτιμο πετράδι. Είναι ένας ιερός ναός της φύσης.»

Και τώρα;

Ψάχνετε κάτι αυτήν τη στιγμή;
«Αυτήν τη στιγμή βρίσκομαι στη Λέσβο και στον αγαπημένο μου Μόλυβο για να βρούμε άλλα επτά πολύ σημαντικά χειρόγραφα, που βρίσκονται στη Μονή Λειμώνος Καλλονής, στη Μονή Υψηλού και στα αρχεία της βιβλιοθήκης του 1ου Λυκείου Μυτιλήνης. Είμαστε σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους για να έχουμε πρόσβαση στα χειρόγραφα, γιατί η σημασία της εύρεσης και της διαφύλαξης αυτού του πλούτου είναι πολυδιάστατη.

Είναι σημαντική για τη σπουδαιότητα της ελληνικής ιατρικής παράδοσης και ιδιαίτερα για τη Λέσβο, τη γενέτειρα του Θεόφραστου και την πατρίδα της Βοτανικής, αλλά και της Βιολογίας, μια και ο Αριστοτέλης από εδώ ξεκίνησε το μεγάλο του έργο στη θεμελίωση της Βιολογίας. Η ανακάλυψη των χειρογράφων είναι επίσης σημαντική για τη σπουδαιότητα των ίδιων των χειρογράφων, γιατί κάθε ένα είναι μοναδικό.

Αν ένα χειρόγραφο χαθεί, χάνεται και η γνώση. Και ως επακόλουθο των παραπάνω, η διαφύλαξη και η συλλογή των χειρόγραφων (των φυτών και της γνώσης) είναι εξαιρετικής σημασίας για όλο τον κόσμο.

Επόμενός μας στόχος είναι η διαφύλαξη της γνώσης από τον οργανισμό τής UNESCO. Όχι μόνο των χειρογράφων ως έχουν, αλλά της “άυλης” γνώσης αυτών. Με τη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία, η γνώση αυτή δεν μπορεί να καταστραφεί και η ιστορία της κληρονομιάς μας μπορεί να διαφυλαχτεί επ’ άπειρον.

Ο συνδετικός μας κρίκος με τη Λέσβο και για την ανάδειξη της κληρονομίας της είναι ο Φορέας Τουρισμού Μολύβου, με τον οποίο ήδη συζητάμε για δράσεις που θα υλοποιήσουν αυτό το εγχείρημα.

Πληροφορίες για το Ινστιτούτο και το δρα. Alain Touwaide:
http://medicaltraditions.org
http://botany.si.edu/staff/staffPage.cfm?ThisName=71

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey